01.11.2018
01.11.2018

Дэталёвы партрэт «ціхага забойцы». Вірус гепатыту А

logo
Хваробы ад А да Я
0 40
Памер шрыфта:
  • A
  • A
  • A

Гепатыт А – самае распаўсюджанае і адносна бяскрыўднае захворванне з групы вірусных гепатытаў. У пераважнай большасці выпадкаў арганізм чалавека ў стане самастойна справіцца з ім без актыўнага лячэння. Але яшчэ прасцей пазбегнуць інфіцыравання: дастаткова выканання элементарных правіл гігіены і бяспечных харчовых і сацыяльных паводзін.

Нягледзячы на неагрэсіўны характар, вірус гепатыту А досыць заразны, а пры пэўных абставінах можа стаць прычынай гібелі чалавека.

Прафесар кафедры інфекцыйных хвароб Беларускага дзяржаўнага медыцынскага ўніверсітэта, доктар медыцынскіх навук Сяргей Жаваранак дапамог журналісту Слушна разабрацца ў тонкасцях каварнага захворвання.

да зместу

Гепатыт А ўчора і сёння

Менш, чым паўстагоддзі таму, падхапіць вірус гепатыту А было вельмі лёгка. Да паўналецця (да 30 гадоў дакладна) кожны беларус меў у спісе перанесеных захворванняў хваробу Боткіна (жаўтуху), хоць мог і не здагадвацца пра гэта.

 
Сяргей Жаваранак
Прафесар кафедры інфекцыйных хвароб БДМУ, д.м.н.
Заўсёды ў кожнай клініцы адно-два інфекцыйныя аддзяленні займалі пацыенты з гепатытамі, тыя, у каго хвароба працякала ў жаўтушнай форме. Наогул пажаўценне скуры і вочных склер – гэта надводная частка праявы ўсіх гепатытаў, таму што на 1 пацыента з жаўтушнай формай захворвання прыпадае больш за 10 пацыентаў з безжаўтушнай. Так і атрымлівалася, што асноўная маса хварэе гепатытам А «на нагах» і магла нават не ведаць пра хваробу.

Як ні дзіўна, да сярэдзіны-канца 1990-х гадоў самы высокі ўзровень захворвання гепатытам А сярод заходніх краін адзначаўся ў ЗША, дзе рэгулярна фіксаваліся эпідэмічныя ўспышкі інфекцыі. Так, у 1995 годзе рэальная колькасць інфіцыраваных жаўтухай, па некаторых дадзеных, дасягала 150 тысяч чалавек. Праграма абавязковай вакцынацыі дзяцей ва ўзросце 1-2 гадоў супраць віруса гепатыту А, уведзеная ў ЗША ў 1999 годзе, дазволіла знізіць гэты паказчык больш, чым у 10 разоў.

Сёння найбольш праблемнымі ў плане інфіцыравання вірусам гепатыту А застаюцца краіны, якія развіваюцца з нездавальняючай санітарна-гігіенічнай становішчам, пераважна паўднёвага і ўсходняга рэгіёнаў. Але за апошнія некалькі гадоў ўспышкі гепатыту А былі адзначаны таксама ў 15 краінах Еўрасаюза.

да зместу

Прычыны гепатыту А і крыніцы інфіцыравання

Пераносчыкам інфекцыі з'яўляецца чалавек, які заразіўся вірусам гепатыту А. Пры гэтым усё роўна, у якой форме працякае захворванне: жаўтушнай або безжаўтушнай. Хворы заразны для тых, хто побач, з моманту інфіцыравання, на працягу інкубацыйнага перыяду і да таго часу, пакуль хвароба не пойдзе на спад (як правіла, на працягу 3-4 тыдняў).

Вірус мае фекальна-аральны механізм перадачы, г.зн. трапляе ў арганізм чалавека праз рот. Гэта адбываецца пры:

  • ужыванні ў ежу нямытай гародніны і садавіны;
  • піцці сырой вады без дастатковай ступені ачысткі;
  • незахаванні мер асабістай гігіены. Нездарма гепатыт А ў народзе атрымаў шырокую вядомасць як «хвароба брудных рук»;
  • аральных сэксуальных кантактах з інфіцыраваным партнёрам.

Падхапіць вірус гепатыту А можна нават праз поціск рукі або прадметы ўжытку, калі мыццё рук пасля туалета і перад ежай не з'яўляецца абавязковай звычкай людзей, якія кантактуюць, і пры гэтым адзін з якіх хварэе на жаўтуху. Пры ўспышках гепатыту А хварэюць ім цэлымі сем'ямі.

 
Сяргей Жаваранак
Прафесар кафедры інфекцыйных хвароб БДМУ, д.м.н.
Сёння ў Беларусі нячаста фіксуюцца выпадкі захворвання на гепатыт А. Па-першае, значна вырас узровень санітарыі, санэпідслужбы праводзяць пастаянны маніторынг і кантроль за станам і якасцю пітной вады. Па-другое, змяніўся менталітэт сучасных людзей: старанна выконваць асабістую гігіену і сачыць за якасцю харчовых прадуктаў стала нормай. Большасць зафіксаваных у краіне гепатытаў А «прывазныя». Хварэюць на іх і дарослыя. Адпачываючы або падарожнічаючы па экзатычных краінах, дзе санітарна-эпідэміялагічная сітуацыя не лепшая, турысты пасля вяртання на радзіму прывозяць з сабой жаўтуху. Так вірус гепатыту А «прыязджаў» у Беларусь з Тайланда, Малайзіі, Егіпта…
да зместу

Сімптомы і працяканне захворвання

Інкубацыйны перыяд пасля траплення віруса ў арганізм можа доўжыцца ад 7 дзён да 2-х месяцаў. Пры жаўтушнай форме хваробы ён дзеліцца на два этапы:

  1. Праджаўтушны перыяд. У гэты час чалавека могуць турбаваць:
  • пацямненне мачы – яна набывае насычанае цёмнае адценне, параўнальнае з колерам гарбаты або цёмнага піва;
  • расстройствы збоку страўнікава-кішачнага тракта: боль у жываце, млоснасць, ваніты, непрыманне ежы, дыярэя (дыспептычны сіндром);
  • сімптомы, падобныя да праяў прастуды і грыпу: павышэнне тэмпературы цела, кашаль, насмарк;
  • раптоўная слабасць, апатыя.

Працягласць гэтага перыяду складае 1 тыдзень, пасля чаго наступае другі этап развіцця хваробы.

  1. Жаўтушны перыяд. Яму ўласцівыя наступныя праявы:
  • скура чалавека пачынае набываць жоўтае адценне, жаўцеюць склеры вачэй, праявы ўзмацняюцца на працягу тыдня;
  • разам са з'яўленнем жаўтухі знікаюць сімптомы інтаксікацыі, уласцівыя безжаўтушнаму перыяду хваробы.

Пры безжаўтушнай форме гепатыту А пажаўцення скуры і вочных склер не адбываецца, а ўсе астатнія сімптомы лёгка зблытаць з банальным харчовым атручваннем, прастудай або нават сезоннай меланхоліяй.

Але даволі часта гепатыт А наогул ніяк сябе не выдае і застаецца незаўважаным.

 
Сяргей Жаваранак
Прафесар кафедры інфекцыйных хвароб БДМУ, д.м.н.
Як будзе працякаць хвароба, шмат у чым залежыць ад узросту пацыента і наяўнасці ў яго спадарожных захворванняў. Напрыклад, дзеці дашкольнага і школьнага ўзросту «чапляюць» вірус часцей і складаюць прыкладна 80% ад агульнай колькасці пацыентаў з гепатытам А. Але і пераносяць хваробу лягчэй – бессімптомна або ў выглядзе гастраэнтэрыту. Дарослыя ж больш схільныя да цяжкага працякання хваробы. У гэтай групе часцей сустракаюцца жаўтушныя формы гепатыту А.

У выключна рэдкіх выпадках хвароба мае вокамгненнае цячэнне, якое правакуе пячоначную кому і ставіць пад пагрозу жыццё чалавека.

Тым не менш, у 97-98% выпадкаў хвароба не патрабуе спецыфічнага супрацьвіруснага лячэння.

да зместу

Лячэнне гепатыту А

Лячэнне гепатыту А

Перш за ўсё, пры любым нездароўі ці падазрэнні на нездароўе варта звярнуцца па кансультацыю да спецыяліста (тэрапеўта або інфекцыяніста). Ёсць комплекс аналізаў, па выніках якіх урач можа пацвердзіць або абвергнуць наяўнасць гепатыту А.

У большасці выпадкаў лячэнне неспецыфічнае. Хвораму неабходна забяспечыць:

  • рэжым у ложку;
  • багатае пітво. Колькасць вадкасці павінна быць не менш 1,5-2 л у суткі. Перавагу чыстай вадзе.

Пры цяжкім або ускладнёным гепатыце А можа спатрэбіцца шпіталізацыя і унутравеннае ўвядзенне інтаксікацыйных прэпаратаў.

 
Сяргей Жаваранак
Прафесар кафедры інфекцыйных хвароб БДМУ, д.м.н.
Прынцыпова важна цалкам выключыць алкаголь падчас хваробы і на ўвесь аднаўленчы перыяд, калі гаворка ідзе пра дарослых. Печань пад уздзеяннем віруса пашкоджана, алкаголь пагаршае стан да такой ступені, што можа прывесці да гібелі чалавека. Асабіста ведаю два выпадкі з практыкі, якія скончыліся смерцю пацыентаў ад гепатыту А пасля «самалячэння» алкаголем.

Інфіцыраванне гепатытам А не прыводзіць да развіцця хранічнай формы хваробы. На працягу 3-х месяцаў пасля атакі вірусам печань цалкам аднаўляе свае функцыі.

да зместу

Прафілактыка гепатыту А

Варта памятаць, што вірус гепатыту А вельмі «жывучы». Ён лёгка вытрымлівае:

  • высушванне і можа працяглы час заставацца на розных паверхнях;
  • нізкія тэмпературы да -20⁰С (у замарожаным выглядзе вірус гепатыту А захоўваецца гадамі);
  • гарачую ваду да 58⁰С;
  • уздзеянне кіслот, шчолачаў, эфіру і хлараформу, якія таксама не даюць абеззаражвальнага эфекту.

Аптымальныя прафілактычныя меры, што рэкамендуе наш эксперт і неабходныя для прадухілення інфіцыравання, зводзяцца да наступнага:

  • выкананне мер асабістай гігіены. Рукі варта мыць не толькі пасля наведвання прыбіральні і перад ежай, але як мага часцей (пасля паездак у грамадскім транспарце, шпацыраў на вуліцы, наведвання месцаў з вялікай колькасцю людзей і г.д.);
  • кантроль за якасцю пітной вады і прадуктаў харчавання. Гародніну і садавіну абавязкова варта мыць, а лепш, калі гэта магчыма, абліць кіпенем. Ваду піць альбо фільтраваную, альбо кіпячоную;
  • карыстанне аднаразовымі шкляначкамі, калі п'еш ваду з крыніц масавага карыстання;
  • не перадаваць прадметы асабістай гігіены іншым людзям і не карыстацца чужымі;
  • практыка бяспечнага сэксу.
 
Сяргей Жаваранак
Прафесар кафедры інфекцыйных хвароб БДМУ, д.м.н.
Самая надзейная абарона ад віруса гепатыту А – вакцынацыя. Зарэгістраваныя ў Беларусі вакцыны інактывіраваныя, г.зн. не ўтрымліваюць жывога вірусу. Імунітэт пасля прышчэпкі, як і пасля перанесенага захворвання, пажыццёвы. Прышчэпка ад гепатыту А не з'яўляецца абавязковай, але зрабіць яе можа любы жадаючы.

У Беларусі падтрымліваюць ініцыятыву Сусветнай арганізацыі аховы здароўя, якая рэкамендуе вакцынацыю ад вірусу гепатыту А наступных катэгорый:

вакцынацыя ад вірусу гепатыту

  • людзі, якія здзяйсняюць паездкі ў краіны з нестабільным санітарна-эпідэміялагічным становішчам, пры ўмове, што яны не былі прышчэплены ці не перанеслі гепатыт А раней;
  • залежныя ад алкаголю і наркотыкаў;
  • хто вядзе неўпарадкаваныя палавыя сувязі і/або практыкуе нетрадыцыйны сэкс;
  • пацыенты з хранічнымі захворваннямі печані з-за высокай рызыкі ўскладненняў пры інфіцыраванні вірусам гепатыту А.

Зрабіць прышчэпку можна ў паліклініцы па месцы жыхарства, а таксама ў медыцынскіх цэнтрах прыватнай формы ўласнасці, якія маюць ліцэнзію Міністэрства аховы здароўя на правядзенне вакцынапрафілактыкі.

Дарослыя, незалежна ад месца пражывання, таксама могуць прышчапіцца ад вірусу гепатыту А ў Гарадскім цэнтры вакцынапрафілактыкі на базе Гарадской дзіцячай інфекцыйнай клінічнай бальніцы г. Мінска (вул. Якубоўскага, 53) на платнай аснове.

Вакцынацыя праводзіцца вакцынай Альгавак (Францыя) і каштуе каля 20 рублёў (на кастрычнік 2018 года).

Даведацца дакладны кошт і запісацца на прышчэпку можна па тэлефоне +375 17 365-56-07, +375 17 365-51-30, +375 17 390-95-66.

Матэрыялы на сайце slushna.by носяць інфармацыйны характар і прызначаныя для адукацыйных мэтаў. Інфармацыя не павінна выкарыстоўвацца ў якасці медыцынскіх рэкамендацый. Ставіць дыягназ і прызначае лячэнне толькі ваш урач. Рэдакцыя сайта не нясе адказнасці за магчымыя негатыўныя наступствы, якія ўзніклі ў выніку выкарыстання інфармацыі, размешчанай на сайце slushna.by

0 40

Журналіст. Вышэйшая адукацыя. Сябра Беларускага саюза журналістаў. Стаж працы ў прафесіі – 20 гадоў. Беларуска. Нарадзілася ў г.Ганцавічы Брэсцкай вобласці. У 2001 годзе скончыла факультэт журналістыкі Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта па спецыяльнасці «Журналістыка». Працавала спецыяльным карэспандэнтам аддзела эканомікі газеты «Беларуская ніва», аглядальнікам аддзела пісьмаў, аглядальнікам аддзела сацыяльных праблемаў газеты «Савецкая Беларусь» (зараз – «Выдавецкі дом «Беларусь сёння»). З 2016 года – карэспандэнт уласны аддзела інтэрнэт-праектаў РУП «Рэдакцыя газеты «Медыцынскі веснік». З 2000 года з'яўляецца сябрам Беларускага саюза журналістаў (БСЖ). У 2002 годзе стала лаўрэатам прэміі БСЖ за лепшую журналісцкую працу. У 2017 годзе – лаўрэатам прэміі БСЖ «Залатое пяро».
Глядзіце таксама