Лячэнне і прафілактыка хваробаў вачэй

У мамы (74 гады) – катаракта 2 ступені. Яна не хоча рабіць аперацыю. Ці магчымае іншае лячэнне? Што будзе са зрокам, калі не зрабіць аперацыю? Дзе і на якіх умовах (платна/бясплатна) праводзяць такія аперацыі?

Вікторыя Красільнікава:

— Лячэнне катаракты магчымае толькі аператыўным шляхам. Калі не лячыць, гэта можа прывесці да поўнай страты зроку. Практычна ва ўсіх бальніцах з афтальмалагічным аддзяленнем гэтую аперацыю можна зрабіць бясплатна.

Што робяць урачы пры замене хрусталіка, каб у пацыента не рухалася галава? Што пры гэтым адчувае чалавек? Робіцца толькі мясцовая анестэзія на вока ці можна агульную, каб нічога не адчуваць? Патлумачылі, што гэта не балюча, але непрыемна. Вельмі баюся, праз два тыдні аперацыя. У мяне -10. Ці палепшыцца зрок пасля аперацыі?

Вікторыя Красільнікава:

— Залатым стандартам з'яўляецца замена ўласнага хрусталіка пацыента на штучны. Мы ўладкоўваем пацыента ў камфортнае спецыяльнае месца, дзе рух галавы абмежаваны за кошт спецыяльных падушачак. Як правіла, аперацыя выконваецца пад мясцовай анестэзіяй. Але калі пацыент узбуджаны ці ў яго адзінае відушчае вока з высокай рызыкай развіцця ўскладненняў, можна выканаць агульную анестэзію. Пры добрай мясцовай анестэзіі пацыент практычна нічога не адчувае і пераносіць аперацыю досыць лёгка. Зрок пасля выдалення катаракты, як правіла, паляпшаецца, калі няма спадарожнай паталогіі вока.

У дзіцяці (8 гадоў) ад нараджэння прыроджаны гарызантальны мелкаразмашысты ністагм, частковая атрафія дыскаў глядзельнага нерва. Дзіця – 2-і з двайнятаў, неданошаны, 33-34 тыдні. Вынікі РКТ (рэнтгенаўская камп'ютарная тамаграфія) – у норме. Назіраецца ў акуліста і неўролага. Двойчы на год праходзім курсы рэтыналаміну пад вочы і картэксіну ў скроневую зону. Вастрыня зроку: 3-4 радкі па табліцы. Акуляры не падбіраюцца. Ці ёсць яшчэ якія метады лячэння гэтых захворванняў? (Крычаў).

Вікторыя Красільнікава:

— На жаль, сёння не існуе якіх-небудзь метадаў лячэння атрафіі дыскаў зрокавага нерва, акрамя курсаў падтрымліваючай тэрапіі. Таму варта працягваць лячэнне, якое прызначанае.

Дачцэ 9 гадоў. У 5 выявілі дальназоркасць з астыгматызмам. Надзелі акуляры для пастаяннага нашэння. Дрэнна паддаецца карэкцыі ў сувязі са школьнай нагрузкай. Ужо адно вока на блізарукасць з астыгматызмам перайшло. Ці ёсць кроплі ці вітаміны для паляпшэння зроку дзіцяці? І ці можна ў такім узросце і пры такіх паказчыках насіць кантактныя лінзы?

Вікторыя Красільнікава:

— Усе дзеці нараджаюцца ў асноўным дальназоркімі, і пэўны запас дальназоркасці з'яўляецца прафілактыкай блізарукасці. Калі ў дзіцяці назіраецца астыгматызм, большы за 0,5-0.75, як правіла, гэта карыгуецца акулярамі. З-за школьнай нагрузкі дальназоркі запас заканчваецца, і вока перабудоўваецца на блізарукасць. Таму вельмі важна захаванне рэжыму работы на блізкай адлегласці. Трэба займацца 30-40 хвілін чытаннем, пісьмом і 15-20 хвілін мяняць дзейнасць на актыўныя гульні, рэлаксацыю, дапамогу бацькам, але не на прагляд тэлевізара або гульню на камп'ютары. Можна мяняць чытанне на аўдзіраванне. Карэкцыя кантактнымі лінзамі магчымая. Нармальнае збалансаванае харчаванне дастатковае для падтрымання сіл. Дадатковых вітамінаў няма. Хутка лета – можна есці чарніцы.

У дзіцяці (9 гадоў) хутка зніжаецца зрок, -2,5, носіць пастаянна акуляры. Прагляд тэлевізара і тэлефона абмежаваныя. Ці можна спыніць падзенне зроку? Падкажыце самыя дзейсныя сродкі прафілактыкі міяпіі (магчыма, фізіятэрапеўтычныя працэдуры)? Ці могуць дапамагчы начныя лінзы?

Ігар Забароўскі:

— Калі ў дзіцяці ёсць спадчынны фактар блізарукасці, спыніць прагрэсаванне ў такім узросце складана. Варта прадпрымаць усе магчымыя сродкі – ад рэгулявання зрокавых нагрузак да распрацоўкі рэзерваў акамадацыі, выкарыстанне акулярнай або лінзавай карэкцыі пастаянна. Фізіятэрапеўтычныя і іншыя працэдуры не з'яўляюцца сродкам, якія абмяжоўваюць прагрэсаванне блізарукасці, а толькі нясуць падтрымліваючую функцыю. У вашым выпадку пытанне выкарыстання начных артакераталагічных лінзаў з'яўляецца актуальным. Сёння гэта дзейсны метад абмежавання прагрэсавання міяпіі.

Дзіцяці 1 год 3 месяцы. 12.07.2019 звярталіся да афтальмолага са скаргай на касавокасць левага вока, якое збягаецца да носа. Дыягназ: гіперметрапія слабой ступені АП. Эзафарыя. 3-5 град. унутры пры спробе з раз'яднанасцю. 25.09.2019 (дзіцяці 1 год 6 месяцаў) пачалі заўважаць, што левае вока перыядычна адыходзіць да вуха пры поглядзе ўдалячынь. Звярнуліся да іншага ўрача. Дыягназ: гіперметрапія слабой ступені абодвух вачэй. Нясталая разбежная касавокасць OS. Касавокасці, якая сыходзіцца, урач не ўбачыў. Зараз пры поглядзе ўдалячынь левае вочка ўсе гэтак жа «ад'язджае» да вуха. Касавокасць, якая сыходзіцца (што ўбачыў 1-ы ўрач і не ўбачыў 2-і), – не павялічылася. Ці трэба ўжо цяпер пачынаць лячэнне, напрыклад, выкарыстоўваць акуляры? Якія вашыя рэкамендацыі?

Вікторыя Красільнікава:

— Дзіця вельмі маленькае, у яго ўзросце такое адхіленне вока магчымае. Але дзіця трэба даабследваць на прадмет вызначэння яго сапраўднай рэфракцыі і вызначэння вастрыні зроку. Пасля абследавання магчыма акулярная карэкцыя ці дадатковыя трэніроўкі па развіцці здольнасці вока зліваць малюнак і ўтрымліваць яго доўгі час у правільным становішчы, што будзе стымуляваць і размяшчаць вочы правільна.

Было -4.5, тры гады таму зрабіў лазерную карэкцыю. Вастрыня зроку выдатная, аднак нават пры дзённым святле на экране манітора камп'ютара белы тэкст на цёмным фоне зрабіўся вельмі ядавітым і быццам засвечвае фон арэолам. Гэты эфект яшчэ падобны на зрок пасля закапвання кропель пры дыягностыцы вачэй для пашырэння зрэнкі. Праз 3 гады так і не прайшло. Што гэта? Там, дзе рабіў аперацыю, разводзяць рукамі.

Ігар Забароўскі:

— Нязвыклыя светлавыя эфекты ў бліжэйшыя некалькі месяцаў пасля лазернай карэкцыі чаканыя. Пра гэта павінны былі папярэдзіць у клініцы. У вашым выпадку варта дэталёва разбірацца: па якой методыцы праводзілася лазерная карэкцыя, ці выкарыстоўваліся персаналізаваныя праграмы, якая рэшткавая рэфракцыя на сёння. І асабліва: якога памеру дыяметр зрэнкі на дадзены момант. Акрамя гэтага, варта правесці дэталёвы агляд аперацыйнай зоны на рагавіцы. На жаль, мы можам канстатаваць: лазерная карэкцыя можа забяспечыць вам максімальную вастрыню зроку, але не можа гарантаваць якасныя яго характарыстыкі. З чым, верагодна, вы і сутыкнуліся.

Хачу выканаць карэкцыю зроку (міяпія -3,75), у найбліжэйшай будучыні планую другую цяжарнасць. Які аптымальны тэрмін павінен прайсці пасля выканання карэкцыі да цяжарнасці? Ці могуць наступныя роды аказаць уплыў на вастрыню зроку?

Ігар Забароўскі:

— Ад моманту выканання лазернай карэкцыі да планаванай цяжарнасці павінна прайсці не менш за 6 месяцаў. Непасрэдна роды не аказваюць прамы ўплыў на вастрыню зроку. Варта казаць пра змену структуры, аслабленні рагавіцы з-за змены гарманальнага фону ў перыяд цяжарнасці, што ў некаторых выпадках можа прыводзіць да прагрэсавання блізарукасці. Альбо пасля правядзення лазернай карэкцыі – да рэгрэсу, гэта значыць, вяртанню блізарукасці ў невялікай ступені.

Дзіцяці 2 месяцы. Ад нараджэння ёсць выдзяленні з аднаго вока. Урач сказала: верагодна, забіты слёзны канал. Раблю масаж, прымаем кроплі Тобракс. Меней зрабілася, але цалкам выдзяленні не прайшлі. Да якога ўзросту можна чакаць без выканання працэдуры па прабіццю слёзнага канала ў бальніцы? Як вызначыць, што масаж даў вынік?

Вікторыя Красільнікава:

— У дзяцей з прыроджаным дакрыяцыстытам асноўным метадам лячэння з'яўляецца зандаванне слёзных шляхоў. Рэкамендавана рабіць масаж не больш за тры месяцы з нараджэння дзіцяці. У апошнія гады ёсць тэндэнцыя да больш ранняга зандзіраванні, якое можна выконваць ужо з 7-дзённага ўзросту дзіцяці. Калі спыняюцца выдзяленні і вока не гнаіцца на працягу 2-4 і больш тыдняў, можна казаць, што адбылося самастойнае адкрыццё носаслёзнага канала.

У сятчатцы вока ёсць дафамінавыя нейроны, якія рэагуюць на адпаведныя хвалі сонечнага святла. Калі я ўвесь час нашу лінзы на вуліцы, гэтыя хвалі не трапляюць у патрэбнай колькасці, і дафамін у сятчатцы не выпрацоўваецца. Ці так гэта? Ці ёсць неабходнасць знаходзіцца на вуліцы без лінзаў і акуляраў?

Ігар Забароўскі:

— Мне не вядомыя вынікі даследаванняў, якія дэманструюць, што з прычыны нашэння карыгуючых акуляраў і кантактных лінзаў дафамін у сятчатцы ў патрэбнай колькасці не выпрацоўваецца. Сапраўды, выкарыстанне сонцаахоўных акуляраў вядзе да памяншэння выпрацоўкі дафаміну. Аднак аб'ектыўны ўплыў гэтага на функцыянаванне нервовай сістэмы арганізма не прадэманстраваны.

У дачкі (1 год, 1 месяц) розныя дыяметры зрэнак. У РНПЦ рабілі замеры – розніца 0.7. Наколькі гэта небяспечна? Што можна і трэба прадпрымаць?

Вікторыя Красільнікава:

— Калі выключаныя ўсе неўралагічныя станы, дык для вастрыні зроку гэты паказчык не істотны, бо шырыня зрэнкі шмат у чым залежыць ад характару асвятлення, метаду вымярэння. Фактараў шмат. Больш важна, наколькі актыўна і хутка змяняецца шырыня зрэнкі пры лакальнай змене інтэнсіўнасці асвятлення. У такіх маленькіх дзяцей яшчэ магчымая наяўнасць рознай шырыні зрэнкі.

Мне 40 гадоў. На працягу 3-4 гадоў упаў зрок з 1.0 да 0.6 на адным воку. Што варта зрабіць?

Ігар Забароўскі:

— Варта разабрацца, у чым прычына зніжэння зроку. Гэта можа быць як змяненне рэфракцыі, парушэнне празрыстасці аптычных асяроддзяў, да прыкладу, катаракта, так і цэлы шэраг іншых захворванняў вачэй. Трэба звярнуцца да афтальмолага.

Мне 31. Год таму пачаў насіць лінзы (да гэтага насіў акуляры). Не ўпэўнены, што гэта неяк звязана, але на левым воку пачаў заўважаць цёмныя ніткі, якія плаваюць (куды гляджу – туды плывуць). Асабліва прыкметна на белым/светлым фоне. Праверыўся на фундус-камеры. Паставілі дыягназ «міяпія высокай ступені АП. Перыферычная рэтынальная дэгенерацыя. Дэструкцыя шклопадобнага цела АС." Мне патлумачылі: гэта варыянт нормы і нічога з гэтым нельга зрабіць. Аднак я працую за камп'ютарам, ніткі максімальна бачныя менавіта на «працоўнай адлегласці» ад вока да манітора, таму маецца дыскамфорт падчас чытання за камп'ютарам. Ці можа гэта быць звязана з нашэннем лінзаў? Ці можна з гэтым штосьці зрабіць? Ці трэба гэта назіраць у дынаміцы? Куды параіце звярнуцца?

Ігар Забароўскі:

— Дэструкцыя шклопадобнага цела не звязаная з нашэннем кантактных лінзаў. Існуюць прэпараты, якія спрыяюць памяншэнню дэструкцыі шклопадобнага цела. У вашым выпадку варта праходзіць дынамічнае назіранне 1 раз у год, якое ўключае агляд перыферыі сятчаткі з фундос-лінзай, бо дэструкцыя шклопадобнага цела можа быць звязаная з перыферычнай дыстрафіяй сятчаткі, якая ёсць у вас. Можна звярнуцца ў гарадскі або рэспубліканскі афтальмалагічны цэнтр. Я б раіў назірацца ў аднаго спецыяліста.

У маёй дачкі (10 гадоў) за 4 гады зрок упаў з 1 да -4,5, у гэты агляд выявілі яшчэ і астыгматызм. Урачы даюць агульныя рэкамендацыі: зніжэнне зрокавай нагрузкі, вітаміны, масаж, Ірыфрын БК. Прэпараты прымалі. Па магчымасці зніжаем зрокавую нагрузку – добрае асвятленне, кніжкі не чытаем, а слухаем, але ўрокі ж усё роўна трэба рабіць і маляваць, паглядзець мульцік 30 хвілін дзіцяці хочацца. Праводзілі трэніроўкі па Волкаву-Дашэўскаму (падчас трэніровак ёсць прагрэс, праз тыдзень той жа мінус). Раз у паўгода робім курс масажу. Але зрок усё роўна падае. Кажуць, што памер вока вялікі і нагрузкі трэба яшчэ зніжаць. Што можна яшчэ зрабіць, каб максімальна захаваць зрок (хаця б да магчымасці карэкцыі) і куды звярнуцца?

Вікторыя Красільнікава:

— Развіццё блізарукасці ў дзяцей пры цяперашняй арганізацыі жыццядзейнасці – досыць частая з'ява. Часцяком магчымасць прыпынку прагрэсуючага падзення зроку залежыць не ад медыцыны, а ад разумення, што адбываецца з вокам малыша і бацькоў, жадання захоўваць урачэбныя рэкамендацыі. Адзін урач не зможа справіцца з гэтай праблемай. Вельмі важная правільная арганізацыя працоўнага месца дзіцяці і працэсу яго вучобы. Абавязкова чаргаванне зрокавай нагрузкі з адпачынкам. Усе ўрокі, чытанне кніг, праца з планшэтам павінны адбывацца за сталом пры добрым асвятленні, але яно не павінна асляпляць дзіця.

Забараняецца чытаць, пісаць, гуляць у тэлефон падчас руху: пры яздзе ў метро, машыне, цягніку, іншым транспарце. Таксама нельга чытаць у ложку. Няправільна пазбаўляць дзіця фізнагрузкі з-за падзення зроку. Гіпадынамія пагаршае працэс. Заняткі фізкультурай абавязковыя. Але пульс не павінен перавышаць 140-160 удараў у хвіліну. Вітаюцца бег трушком, катанне на ровары, бадмінтон, настольны тэніс, плаванне. Паказаны трэніроўкі акамадацыі. Можна звярнуцца ў рэспубліканскі дзіцячы афтальмалагічны цэнтр. Яшчэ адна прычына блізарукасці – стрэс, які адчувае дзіця падчас вучобы.

Дачцэ хутка 11. Прагрэсуе міяпатыя абодвух вачэй. З другога класа ў школе ёй паставілі дыягназ мінус 0.5. Сёння яна ў пятым класе, у яе мінус 3.5. Урач выпісаў рэцэпт на акуляры мінус 3. Як спыніць рост міяпатыі? Ці змогуць дапамагчы начныя лінзы?

Вікторыя Красільнікава:

— Мы адказалі на гэтае пытанне вышэй. Начныя лінзы могуць дапамагчы.

Мне 51 год. Правае вока: дыягназ «сіндром лянівага вока». З узростам левае вока пачало горш бачыць. Што-небудзь акрамя акуляраў у маёй сітуацыі магчымае?

Ігар Забароўскі:

— Я мяркую, што ваш дыягназ правільна гучыць – амбліяпія правага вока. У сувязі з гэтым асноўная зрокавая нагрузка кладзецца на вядучае левае вока. Зніжэнне зроку левага вока можа быць выкліканае як змяненнем рэфракцыі, так і з'яўленнем цэлага шэрагу захворванняў узроставага характару. Таму пасля правядзення афтальмалагічных абследаванняў толькі афтальмолаг зможа даць вам рэкамендацыі пра неабходнасць лячэбных дзеянняў акрамя нашэння акуляраў.

Калі набываў акуляры, зрок быў на ўзроўні 0.3-0.5. Зараз калянулёвы і быццам бы зніжаецца. Ці мае сэнс купляць новыя лінзы? У акулярах на вуліцы і па-за домам, калі трэба глядзець блізка, звычайна іх здымаю. Ці садзяць акуляры зрок? У выпадку лазернай карэкцыі зроку ці ёсць рызыка зноў яго пасадзіць?

Ігар Забароўскі:

— У пытанні адсутнічаюць дакладныя ўказанні на зніжэнне зроку. Новыя акулярныя лінзы неабходна купляць у выпадку недастатковасці для зроку папярэдніх лінзаў. Гэта рашэнне лепей прыняць сумесна з афтальмолагам. Правільна падабраныя акуляры не вядуць да зніжэння аб'ектыўнага зроку. Лазерную карэкцыю рэкамендуецца праводзіць пры стабільных паказчыках вастрыні зроку на працягу года. Такім чынам мы памяншаем рызыку зніжэння зроку пасля лазернай карэкцыі.

Мне 61 год. Пакутую ад міяпіі сярэдняй ступені ОU з дзяцінства і адкрытавугольнай II AB глаўкомы ОU на працягу 3-х гадоў. Пасля АКТ (аптычнай кагарэнтнай тамаграфіі) у РКМЦ у заключэнні напісана: нельга выключыць фарміраванне эпіратынальнай мембраны. Падкажыце, што далей рабіць?

Ігар Забароўскі:

— Ваш дыягназ прадугледжвае дынамічнае афтальмалагічнае назіранне з рэгулярным правядзеннем АКТ. У вашым выпадку вельмі важны ўплыў дадзенай мембраны на вастрыню зроку. Калі эпірэтынальная мембрана прагрэсуе і вядзе да парушэння структуры сятчаткі (гэта відаць на АКТ), дык прызначаецца кансультацыя вітраарэтынальнага хірурга для вырашэння пытання пра магчымасць і неабходнасць выдалення гэтай мембраны хірургічным шляхам.

Дзіцяці 1.10, дыягназ – прыроджаны ністагм. Дальназоркасць высокай ступені, святлабоязь (на вочным дне крапінкі). Дзіця зусім не арыентуецца на вуліцы (вочы заплюшчаныя, ністагм павялічваецца). Генетыкі ставяць пад пытаннем схаваны альбінізмам вачэй. Назіраемся з 5 месяцаў у акулістаў у Маскве, бо ў бальніцы нам сказалі чакаць 3-х гадоў. Чым нам могуць дапамагчы ў Беларусі? Ці можна аформіць інваліднасць? Як дзіця аформіць у спецыяльны сад?

 Вікторыя Красільнікава:

— Дзеці з такім дыягназам павінны назірацца ў афтальмолага і неўролага. Калі ністагм спалучаецца з дальназоркасцю высокай ступені, дальназоркасць павінна быць карыгаваная. У нашай краіне могуць праводзіць дынамічнае назіранне за дзіцем, падабраць неабходную карэкцыю. Таксама неабходна аформіць дзіцяці інваліднасць. Гэта можна зрабіць, не чакаючы 3 гадоў. Для афармлення дзіцяці ў спецсад неабходна мець заключэнне Рэспубліканскага дзіцячага афтальмалагічнага цэнтра з пацвярджэннем дыягназу і рэкамендацыяй аформіць у спецсадок.