15% беларускіх сямейных параў бясплодныя. У той час як хтосьці адстойвае правы на тое, каб быць «чайлдфры», іншыя ўкладваюць усе сілы і грошы ў адзіную мару: стаць бацькамі. Мару дарагую. І матэрыяльна. І маральна.
Дзяржава гатовая дапамагчы. Першая спроба ЭКА можа стаць бясплатнай ужо зусім хутка. Здавалася б, цудоўная навіна. Аднак сярод каментатараў у сусветнай сетцы знаходзяцца і тыя, хто ўспрымае яе неадназначна. Маўляў, дэмаграфічную праблему такім спосабам усё роўна не вырашыць, а грошы будуць выдаткаваныя. Выказваюць і асцярогу, што бясплатная дапамога нашымі людзьмі цаніцца не будзе. І стаўленне да працэдуры будзе халатным з боку пацыентаў.
Журналіст Слушна даведалася меркаванне па гарачым пытанні ў экспертаў.
Дапамога – бясплатная, але па жорсткіх крытэрыях
— Такім чынам, будзе жорсткі кантроль за тым, каб дапамога была аказана максімальна адрасна і бюджэтныя грошы былі накіраваныя па прызначэнні. У мінулым годзе шляхам экстракарпаральнага апладнення нарадзіліся звыш за 1 100 дзяцей, праведзена каля 4 тысяч цыклаў ЭКА. Прыблізны кошт кожнага цыклу – каля 5 тысяч беларускіх рублёў. Законапраект «Аб дапаможных рэпрадуктыўных тэхналогіях» прыняты ў першым чытанні дэпутатамі Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь. Дакумент ужо фактычна гатовы да другога чытання.
— Такім чынам, выбіраць для бясплатнай працэдуры хутчэй за ўсё трэба тых пацыентаў, у каго ёсць максімальная верагоднасць надыходу цяжарнасці. А тут мае ролю і ўзрост, і прычына бясплоднасці. Напрыклад, у жанчыны ў 45 гадоў шанц стаць мамай пасля ЭКА – менш за 10%. Нізкія шанцы пры матачным фактары бясплоддзя. А вось, напрыклад, чыста трубнае (непраходнасць матачных труб, адсутнасць матачнай трубы) пры ўзросце жанчыны да 40 гадоў і добрым аварыяльным рэзерве маюць вельмі высокія шанцы на ўдалую працэдуру.
Патрэбны дакладныя механізмы
— Так ці інакш, кожная краіна клапоціцца пра дэмаграфічную бяспеку. Да прыкладу, у Францыі, Германіі, Даніі абавязковае дзяржстрахаванне пакрывае 3-4 спробы ЭКА. На мой погляд, існуе некалькі асноўных момантаў, якія могуць выклікаць складанасці.
Па-першае, размеркаванне сродкаў. Для таго, каб яны пайшлі на дапамогу канкрэтнаму чалавеку, які мае ў тым патрэбу, неабходна не проста выдзяляць іх гораду, клініцы, а менавіта пад мэтавыя патрэбы, пад канкрэтнага чалавека. Патрабуецца істотная рэарганізацыя ў сістэме аховы здароўя. Напрыклад, у Расіі гэтую праблему вырашыла абавязковае медыцынскае страхаванне. ЭКА ўключана ў пералік медпаслуг, на якія можа разлічваць пацыент. Пры гэтым грошы выдзяляюцца канкрэтна на пацыента, і ён сам можа выбіраць, у якую клініку яму звярнуцца. Гэта важна! У сваю чаргу медустанова мае рахунак у банку менавіта пад пэўную праграму і можа выдаткаваць сродкі толькі па мэтавым прызначэнні. Справаздача таксама празрыстая. Ёсць двайны кантроль: Міністэрства аховы здароўя і Міністэрства фінансаў.
Яшчэ адзін момант – кошт працэдуры ЭКА. Так, ён немалы. Аднак трэба разумець, што тэхналогія ўзнікла больш за 40 гадоў таму. Цяпер яна шырока распаўсюджаная. Напрыклад, у Расіі працэдуру выконваюць у 200 клініках, на Украіне і Польшчы – у 50. Такім спосабам нарадзілася ўжо каля 8 мільёнаў дзяцей ва ўсім свеце. Працэдура добра адпрацаваная і патрабуе лекавых сродкаў, расходных матэрыялаў і г.д. найлепшай якасці, паколькі гаворка ідзе пра нараджэнне будучых дзяцей. Патанняць ЭКА за кошт больш даступных прэпаратаў і расходных матэрыялаў нельга, паколькі такі «самалёт» можа не паляцець. У цэлым, цалкам ухваляю ініцыятыву па ўвядзенні бясплатнай спробы ЭКА і гатовы працаваць разам дзеля таго, каб такое новаўвядзенне было выгадна ўсім. З агаворкай, што механізм будзе старанна прадуманы. І ў пацыентаў будзе ў выніку магчымасць выбару.
Стымул да поспеху
— Першы крок да таго, каб зрабіць ЭКА больш даступным, быў зроблены ў 2013 годзе, калі для выканання працэдуры дазволілі льготнае крэдытаванне. Гэта дало магчымасць парам, якія не могуць самастойна выкласці адразу значную суму, аплаціць яе. Калі першая спроба ЭКА стане бясплатнай, яшчэ больш людзей змогуць атрымаць шанц стаць бацькамі. Тыя ці іншыя льготы для выканання ЭКА існуюць у многіх краінах свету. Напрыклад, страхавая медыцына ў ЗША, цалкам бясплатная працэдура ў Ізраілі, сістэма медстрахавання ў Расіі. Ёсць падобная дапамога і ў Германіі, і ў Італіі...
Эфектыўнасць першай спробы ЭКА ў жанчын да 35 гадоў – 50%, ад 35 да 40 гадоў – 25%, пасля 40 гадоў – усяго 15%. Усё залежыць ад узросту і прычыны бясплоддзя. І як бы мы ні хацелі будаваць кар'еру, ёсць прычыны для таго, каб задумацца пра з'яўленне нашчадкаў крыху раней. Асцерагацца таго, што людзі будуць ставіцца да прызначэнняў урача нядбала, паколькі не цэняць бясплатнае, на мой погляд, не трэба. Ведаючы, што за паўторную спробу трэба будзе выкласці немалыя грошы, чалавек, наадварот, будзе старацца зрабіць усё магчымае для таго, каб ЭКА было ўдалым. Бо гаворка ідзе пра яго здароўе.
Бясплатнае ЭКА дапаможа расслабіцца эмацыянальна
— У маёй практыцы былі такія выпадкі, калі ЭКА стала адзіным выхадам для пары. І ўсё атрымлівалася з першага разу. А ёсць і іншыя прыклады. Калі муж і жонка яшчэ не выплацілі крэдыт за першую спробу, а ўжо патрэбныя грошы на другую. Уяўляеце ўзровень стрэсу і напругі? Жанчына адчувае дадатковы груз адказнасці, некаторыя так і кажуць: «У мяне ўкладзена вельмі шмат грошай, я баюся падвесці». Але ж эмацыянальны стан адыгрывае ў паспяховасці такой няпростай працэдуры далёка не апошнюю ролю.
Большасць параў, якія прыходзяць да ЭКА, ужо на старце знаходзяцца ў не зусім спрыяльным эмацыянальным стане. За спіной, як правіла, гады беспаспяховых спробаў, страчаныя цяжарнасці ці несуцяшальныя дыягназы. А яшчэ страхі, адчай, бяссілле, трывогі і бясконцыя пытанні, якія гучаць у галаве: «За што мне гэта?» і «Ці змагу я калі-небудзь нарадзіць?»
Некаторыя сем'і збіраюць грошы па ўсіх сваяках і знаёмых, прадаюць машыны... толькі каб убачыць запаветныя дзве палоскі на тэсце. Адмаўляюць сабе шмат у чым. Некаторыя некалькі гадоў не ездзяць у адпачынкі, каб зэканоміць і назапасіць. І атрымліваецца замкнёнае кола: я назапашваю на шанц ажыццявіць сваю мару, але коштам эмацыянальнага і не толькі напружання, а яно, у сваю чаргу рэзка зніжае верагоднасць поспеху.
У Расіі, напрыклад, у цэнтрах ЭКА ёсць псіхолагі, якія дапамагаюць перажыць няўдачу, адперажываць яе і настроіцца на далейшыя крокі, выбудаваць свой уласны план без нагнятання, мітусні і паспеху. Плюс да гэтага – квоты на бясплатнае ЭКА. У нас жанчына заціснутая ў ціскі. З аднаго боку – фінансавы складнік. Далёка не кожная сям'я можа лёгка дазволіць сабе гэтую працэдуру. З іншага боку – урачы, якія часцей за ўсё прыспешваюць, кажуць пра ўзрост і неабходнасць хутчэйшых наступных спробаў.
Не варта забывацца, што рэпрадуктыўнай сістэмай кіруе мозг. А гэта значыць, што для поспеху вельмі неабходная эмацыянальная збалансаванасць. І калі бясплатныя спробы стануць рэальнасцю для беларускіх жанчын, значыць, як мінімум, адзін стрэсавы фактар можна будзе паменшыць.
Магчыма, бясплатная спроба ЭКА не можа глабальна вырашыць дэмаграфічную праблему. Але яна здымае фінансавы і эмацыянальны груз з тысяч сем'яў, якія атрымліваюць свой шанц стаць бацькамі. Важкая падмога ў справе згуртавання і падтрымання інстытута сям'і і бацькоўства.
Матэрыялы на сайце slushna.by носяць інфармацыйны характар і прызначаныя для адукацыйных мэтаў. Інфармацыя не павінна выкарыстоўвацца ў якасці медыцынскіх рэкамендацый. Ставіць дыягназ і прызначае лячэнне толькі ваш урач. Рэдакцыя сайта не нясе адказнасці за магчымыя негатыўныя наступствы, якія ўзніклі ў выніку выкарыстання інфармацыі, размешчанай на сайце slushna.by
