Адзінота і адчуванне, што ты нікому не патрэбны, — самы жудасны выгляд галечы
маці Тэрэза
Напэўна, многія з нас хоць бы раз у жыцці адчувалі адзіноту. Для кагосьці — гэта магчымасць пабыць сам-насам, для іншых — хваравіты стан.
Дык што ж такое адзінота. Ізаляцыя ці адасобленасць? Хто больш схільны да адзіноты? Як не быць адзінокім?
Слушна спыталі ў псіхатэрапеўта Гарадскога цэнтра памежных станаў на базе Гарадскога клінічнага псіхіятрычнага дыспансера Мінска, Алены Шпілеўскай.
Што такое адзінота
Алена Шпілеўская:
— Адзінота — стан чалавека, калі ён адчувае дэфіцыт зносін. Гэта можа быць як фізічная ізаляцыя, калі чалавек з-за тых ці іншых прычын знаходзіцца адзін, так і эмацыйны стан. Калі ёсць сям'я, родныя і сябры, але адчуванне адзіноты не знікае.
-
Адзінота — эмацыйны стан
У гэтым выпадку, чалавек адчувае псіхалагічны дыскамфорт, недахоп людзей, з якімі можна пагутарыць, падзяліцца сваёю радасцю ці бядой, няшчасцямі і клопатамі, навінамі і сумненнямі. Вельмі часта такія людзі адчуваюць, што іх не слухаюць і не чуюць, а значыць не разумеюць. І тут будзе дарэчы параўнанне "размова са сцяной".
-
Адзінота, як сацыяльная з'ява
Наглядны прыклад — сталыя людзі. Дзеці сталі дарослымі і разбегліся, многія родныя і блізкія пайшлі з жыцця, а самога чалавека адправілі на пенсію. Акрамя гэтага, часта прагрэсіруюць захворванні, што перашкаджаюць паўнавартаснаму жыццю. Пагаршаюцца асобасныя рысы характару. Яны таксама шкодзяць наладжванню зносін.
Маладыя людзі пакутуюць ад адзіноты ў большасці з-за таго, што практычна "жывуць" у віртуальным свеце. Знаёміцца ў Інтэрнэце і сацыяльных сетках нашмат прасцей, чым у рэальнасці. Адсюль і няўменне выбудоўваць і падтрымліваць гарманічныя адносіны ўжывую.
Чаму мы адчуваем сябе адзінокімі
Мужчыны і жанчыны аднолькава схільныя да адзіноты. Аднак перажываюць яе па-рознаму.
Жанчыны з-за прыроднай эмацыйнасці пераносяць адзіноту больш востра, але, калі можна так сказаць, не настолькі доўга.
Мужчыны ж, як правіла, не прызвычаіліся дэманстраваць свае пачуцці і трымаюць эмоцыі пры сабе. Таму адзінота пераносіцца імі больш цяжка і доўга па часе.
Алена Шпілеўская:
— Жанчыны і мужчыны ў аднолькавай ступені адчуваюць адзіноту. Але прадстаўнікі моцнай паловы чалавецтва радзей кажуць пра гэта. Самотныя мужчыны часцей пачынаюць злоўжываць алкаголем, гуляць у камп’ютарныя і азартныя гульні (маецца на ўвазе залежнасць), дрэнна харчавацца. У той жа час жанчыны, якія адчуваюць сябе адзінокімі, як правіла, не замыкаюцца ў сабе, не перастаюць клапаціцца пра знешні выгляд, не схільныя да шкодных звычак.
Адзінота, як у эмацыйным, так і ў сацыяльным плане можа спрыяць:
- няўпэўненасці ў сабе;
- сарамлівасці;
- нізкай самаацэнцы;
- эгаізму;
- эгацэнтрычнасці;
- запальчывасці;
- нізкай культуры паводзінаў;
- эмацыйнай нясталасці.
Акрамя асобасных асаблівасцей чалавека і рыс яго характару, адзіноту могуць справакаваць і так званыя знешнія фактары. Гэта і смерць блізкіх людзей, канфліктныя сітуацыі на працы, звальненне, і "чорная паласа" ў жыцці, калі за кароткі прамежак часу на чалавека раз за разам валяцца непрыемнасці і няўдачы.
Адзіноце можа папярэднічаць пагаршэнне здароўя. Часта не зусім здаровыя людзі адчуваюць сябе "абузай" для блізкіх. Не заўсёды гладка праходзіць і растанне. Часам яно — крушэнне надзей на шчаслівае сумеснае жыццё, што таксама можа справакаваць у чалавека адчуванне самоты.
Дарэчы, нават пераезд у іншую краіну можа пасяліць у душы адзіноту: незнаёмыя людзі вакол, чужая мова, традыцыі і асяроддзе, недахоп зносін, немагчымасць шчыра пагутарыць.
Ізаляцыя ці адзінота
Калі жывеш з людзьмі, не забывай таго, аб чым ты дазнаўся ў адзіноце. На самоце разважай пра тое, пра што даведаўся ў выніку размовы з людзьмі.
Леў Талстой
Няўжо адзінота — гэта заўсёды дрэнна і некамфортна? Зусім не. Ёсць і іншы бок медаля. Гэта адасабленне. Час для сябе. Магчымасць пабыць сам-насам, пераасэнсаваць уласнае жыццё, навесці парадак у думках, адпачыць ад акружэння.
Адасабленне — гэта час для творчага пошуку, усведамлення сябе як асобы, час для разважанняў і самаўдасканалення. Яно дорыць чалавеку адчуванне шчасця, радасці, напаўняе сілай і энергіяй. У той жа час, адзінота ў негатыўнай праяве не прыносіць задавальнення, літаральна "з'ядае" нашы сілы і энергію, перашкаджае радавацца жыццю. Дні самотных людзей напоўненыя толькі шэрымі і маркотнымі фарбамі.
Лягчэй за ўсё трываюць адзіноту інтраверты. Ім ніколі не бывае сумна сам насам. А вось экстраверты заставацца на самоце зусім не любяць. Яны ўвесь час маюць патрэбу ў зносінах, узаемадзеянні, а таксама ў тым, каб іх акружалі людзі.
Не можаце змяніць сітуацыю — змяніце сваё стаўленне да яе
Алена Шпілеўская:
— Адзінота, у яе негатыўнай праяве (мы не кажам пра "добраахвотную" адзіноту ці адасабленне), можа спрыяць развіццю розных трывожных расстройстваў. Разам з тым, адзінота і ёсць адзін з сімптомаў дэпрэсіі.
Правесці тую мяжу, якая падзяляе паталагічны стан і жаданне пабыць аднаму, практычна немагчыма. Ды і прыняцце якіх-небудзь кардынальных мер патрабуецца толькі ў тых выпадках, калі стан адзіноты зацягнуўся і чалавек усё больш аддаляецца ад іншых, зачыняецца ў сваёй "шкарлупіне". Такім людзям пажадана наведаць псіхолага альбо псіхатэрапеўта.
Вельмі часта самотныя людзі проста не ўмеюць радавацца жыццю, атрымліваць асалоду ад кожнага дня, хай і ў адзіноце. Ім цяжка першым падаць руку дапамогі ці пачаць размову. Яны пакутуюць і ў той жа час ўпэўненыя, што за іх першыя крокі насустрач павінны зрабіць іншыя. «Чаму я павінен быць першым?» — адзін з самых галоўных прынцыпаў самотнага чалавека.
Не хочаце быць адзінокім? Вось некалькі парад
-
Зрабіце першы крок самі
Не варта баяцца, што не атрымацца. Магчыма, насупраць сядзіць такі ж самотны чалавек, які таксама саромеецца завязаць размову.
-
Навучыцеся ўсміхацца.
Так, калі вам сумна і самотна, проста усміхніцеся. Дзесьці ў кутках рота схаваная маленькая цягліца з выдатнай назвай — musculus risorius (цягліца смеху). Менавіта яна вінаватая ў з’яўленні чароўных ямачак пры ўсмешцы. Трэніруйце яе рэгулярна. Чым больш добрасумленна і часта вы ўсміхаецеся, тым больш імпульсаў паступае ў адпаведную вобласць галаўнога мозгу, робячы яе актыўнай. З часам там сфарміруецца ачаг, што дазволіць вам часцей бачыць пазітыўнае і смешнае ў тым, што адбываецца.
-
Навучыцеся ўсміхацца вачыма
Гэта не толькі дадасць вам чароўнасці, але і зробіць вас вельмі прывабным. Усе цягнуцца да добрага.
Зрабіце выпадковаму спадарожніку ў транспарце, пакупніку ў краме камплімент, які ні да чаго не абавязвае: прыгожы парасон, выдатны шалік, якая зручная торба ... Падарыце дробязь калегу па працы ... Будзьце шчырыя і непасрэдныя, не чакайце і не патрабуйце нічога наўзамен, атрымайце асалоду ад сябе і сітуацыі . Памятаеце, што на руцэ, якая дарыла ружы, заўсёды застаецца іх водар.
-
Не хвалюйцеся, калі не атрымалася гэтым разам, атрымаецца пасля
Для беларускага менталітэту характэрна насцярожанае стаўленне да незнаёмых людзей, але любое сэрца хутка «адтае», калі адчувае шчырасць і дабрыню.
І, галоўнае, палюбіце сябе, такім, які вы ёсць, з усімі сваімі вартасцямі і недахопамі. Бо кожны чалавек — гэта ўнікальны свет, розны і непаўторны.
Алена Шпілеўская:
—Адзінота — не хвароба. Не можаце змяніць сітуацыю — змяніце сваё стаўленне да яе. Займіцеся самаадукацыяй, запішыцеся на псіхалагічныя трэнінгі, знайдзіце новае хобі ці вярніцеся да старога, часцей кантактуйце са сваякамі, знайдзіце сабе сяброў (трэнінгі — добры спосаб завесці новыя знаёмствы). Пачніце займацца спортам, больш шпацыруйце, не саромейцеся звяртацца па дапамогу. Ўспрымайце адзіноту, як шлях да пазнання самога сябе, магчымасць змяніць свой свет да лепшага.
