Прычыны камп'ютарнага зрокавага сіндрому
Найбольшы ўплыў ЭМВ аказвае на цэнтральную нервовую, імунную, эндакрынную і палавую сістэмы, на орган зроку, павышае рызыку з'яўлення новаўтварэнняў.
Вялікая нагрузка пры гэтым прыпадае на вочы. Паводле дадзеных розных даследчыкаў, скаргі на праблемы з органам зроку да заканчэння працоўнага дня з'яўляюцца ў 55-80% аператараў камп’ютарнага набору, а ў 20% з іх зрокавы дыскамфорт узнікае ўжо праз 1-2 гадзіны працы за камп'ютарам. Нагрузкі, якія паўтараюцца штодня, могуць прывесці да развіцця стойкіх змяненняў.
Укараненне камп'ютарнай тэхнікі ў жыццядзейнасць чалавека прад'яўляе вялікія патрабаванні да працы акамадацыйнага апарата вока, выклікаючы нярэдка розныя варыянты зрокавай стамляльнасці. Падчас працы за камп'ютарам гэта абцяжарваецца напружаннем увагі і абмежаваннем рухомасці вачэй. Якасць малюнка на маніторах значна горшая для ўспрымання, чым друкаваны тэкст.
Адна з асноўных прычынаў развіцця камп'ютарнага зрокавага сіндрому (КЗС) – гэта якаснае адрозненне выявы на маніторы і на паперы. Малюнак на маніторы свеціцца сам, а не яго адлюстраванне. Ён менш кантрасны, дыскрэтны (складаецца з пікселяў), мігатлівы (характэрна для манітораў з электронна-прамянёвай трубкай), не мае выразных контураў. Зрокавая ж сістэма чалавека прыстасаваная да ўспрымання аб'ектаў у адлюстраваным святле.
Цяжар камп'ютарнага зрокавага сіндрому залежыць ад зыходнай статычнай рэфракцыі вока, узросту пацыента, спадчыннасці, нервова-псіхічнага і саматычнага станаў. Часцей за ўсё камп'ютарны зрокавы сіндром развіваецца ў вучняў, выкладчыкаў, праграмістаў, эканамістаў, касіраў, бухгалтараў.
Вока чалавека ўладкаванае так, што пры поглядзе ўдалячынь акамадацыйная мышца знаходзіцца ў расслабленым стане, а для разгляду прадметаў на блізкай адлегласці патрабуецца актыўны яе ўдзел. Нават у паўсядзённым жыцці мы амаль увесь час вымушаныя напружваць акамадацыю. Падчас працы за камп'ютарам гэта пагаршаецца напружаннем увагі і абмежаваннем рухомасці вачэй.
КЗС – самая частая праблема, якая суправаджаецца выяўленым дыскамфортам з боку вачэй. Па сутнасці, развіваецца акамадацыйная астэнапія (зрокавая стомленасць). Яна праяўляецца наступнымі сімптомамі:
- непрыемнае адчуванне цяжару;
- рэзь, сухасць, смыленне ў вачах, адчуванне пяску пад павекамі;
- пачырваненне вочных яблыкаў;
- боль у вачах, часам у вобласці вачніцаў і ілба альбо пры руху вачэй;
- зніжэнне вастрыні зроку;
- затуманьванне зроку;
- цяжкасць пры пераводзе погляду з бліжэйшых прадметаў на далёкія;
- уяўная змена афарбоўкі прадметаў;
- дваенне бачных прадметаў;
- залішняя светлавая адчувальнасць;
- зніжэнне зрокавай працаздольнасці;
- зрокавая стома.
Сухасць вачэй – следства недастатковага ўвільгатнення рагавіцы з-за ўзмоцненага выпарэння слязы ў выніку зніжэння ў 5 разоў міргальных рухаў павекаў.
Што рабіць пры дыягназе КЗС
Пры вызначэнні дыягназу камп'ютарнага зрокавага сіндрому выконвайце наступныя простыя правілы:
- выключыце, па магчымасці, фактары рызыкі, якія спрыяюць яго развіццю;
- захоўвайце рэжым зрокавай нагрузкі. Кожную гадзіну працы за камп'ютарам рэкамендуецца рабіць перапынак на 5-10 хвілін. Падчас перапынкаў трэба адысціся ад экрана – паглядзець удалячынь альбо пасядзець з заплюшчанымі вачыма;
- выконвайце гімнастыку для вачэй у хатніх умовах;
- можна насіць спецыяльныя акуляры з храматычным пакрыццём, якія павышаюць кантраснасць малюнка, што зніжае стамляльнасць пры зрокавай нагрузцы;
- пры выяўленні спадарожнага сіндрому сухіх вачэй (асабліва ў пацыентаў, якія выкарыстоўваюць кантактную карэкцыю зроку) выкарыстоўвайце, пры неабходнасці, увільгатняльныя вочныя кроплі і гелі;
- больш рухайцеся, займіцеся любымі даступнымі відамі спорту, асабліва ўхваляецца плаванне;
- саніруйце хранічныя ачагі інфекцыі (своечасова наведвайце стаматолага, лор-урача і г.д.)
Што такое сіндром сухога вока
Гэта даволі распаўсюджанае ў свеце захворванне, якое ўзнікае з прычыны зніжэння якасці і/альбо колькасці слёзнай вадкасці, якая фарміруе на паверхні вока слёзную плёнку, што выконвае сілкавальную, ахоўную і аптычную функцыі.
Асноўныя прычыны развіцця сіндрому сухога вока: парушэнне прадукцыі слязы, альбо парушэнне працэсу выпарэння слязы з паверхні рагавіцы, альбо іх комплекс.
Фактары рызыкі развіцця сіндрому сухога вока:
- Узрост. Недастатковасць слёзаўтварэння часцей адзначаецца ў сталых людзей, а таксама ў жанчын ва ўзросце 45-54 гады.
- Зрокавая нагрузка. Пры напружанай працы колькасць міргальных рухаў павекаў у 5 разоў памяншаецца, што таксама спрыяе развіццю сіндрому сухіх вачэй, бо павялічвае выпаральнасць слязы з паверхні рагавіцы.
- Нашэнне кантактных лінзаў неспрыяльна адбіваецца на ўвільгатненні рагавіцы.
- Рэдкае і недастатковае праветрыванне памяшканняў, задымленасць, забруджванне паветра, а таксама выкарыстанне кандыцыянаванага і абагравальнага паветра.
- Працяглы прыём некаторых лекавых прэпаратаў (бэта-блакатараў, антыгістамінных, мачагонных, аральных кантрацэптываў, антыдэпрэсантаў, нейралептыкаў, кортыкастэроідаў, антыхалінэргічных, антыарытмічных сродкаў і інш.) таксама можа выклікаць падаўленне слёзапрадукцыі.
- Дэфіцыт вітаміну А.
Сімптомы сіндрому сухога вока
- адчуванне рэзі альбо іншароднага цела ў вачах, смыленне;
- пачырваненне і раздражненне вачэй з-за пашырэння кан'юнктывальных сасудаў;
- сухасць у воку альбо, наадварот, слёзацячэнне;
- ваганні вастрыні зроку на працягу дня альбо затуманьванне зроку пры нагрузцы;
- святлабоязь (фотафобія);
- павышанае раздражненне вачэй ад ветру ці дыму;
- слізістыя выдзяленні (звычайна ў выглядзе нітак);
- болевыя адчуванні пры закапванні індыферэнтных вочных кропель (напрыклад, фізіялагічнага раствору).
Парадаксальна, але пацыенты з сіндромам сухога вока, асабліва лёгкай формы, часта скардзяцца на слёзацячэнне. Гэта тлумачыцца рэфлекторным павышэннем слёзапрадукцыі ў адказ на сухасць рагавіцы.
Асноўнымі напрамкамі прафілактыкі развіцця і лячэння сіндрому сухога вока з'яўляюцца памяншэнне ці поўнае выключэнне ўплыву фактараў, якія правакуюць захворванне, стымуляцыя слёзапродукцыі і/альбо кампенсацыя яе недастатковасці штучнымі заменнікамі слязы, гігіена павекаў.
Прафілактыка і лячэнне сіндрому сухога вока
Кіруйцеся простымі правіламі:
- рэгулярна праветрывайце памяшканне;
- сачыце за вільготнасцю ў памяшканні, пры неабходнасці выкарыстоўвайце ўвільгатняльнікі паветра;
- знізіць дыскамфорт дапамогуць вочныя кроплі, якія не змяшчаюць кансерванты, у тым ліку ўвільгатняльныя кроплі альбо прэпараты штучнай слязы (адсутнасць кансервантаў у саставе не абавязковае). Увільгатняльныя кроплі і гелі пры неабходнасці могуць выкарыстоўвацца да 5 разоў на дзень;
- захоўвайце гігіену павекаў.
Карэкцыя харчавання пры сіндроме сухіх вачэй
Паколькі дысфункцыя ліпіднага слоя слёзнай плёнкі можа прыводзіць да павышанай выпаральнасці слязы з паверхні рагавіцы, у рацыён харчавання пацыентам з сіндромам сухога вока неабходна ўводзіць ненасычаныя тлустыя кіслоты: морапрадукты (у рыбе ўтрымліваюцца амега-3, амега-6 тлустыя кіслоты) альбо раслінныя алеі, біядабаўкі (амега-3; амега-макс і інш.). Ненасычаныя тлустыя кіслоты не сінтэзуюцца ў арганізме, іх дэфіцыт неабходна папаўняць з ежай.
Механізм дзеяння амега-3 супраць сухасці вачэй заключаецца ў стымуляцыі сакрэцыі слёз, падаўленні запаленчых працэсаў і мадуляцыі імунных фактараў. Некаторыя афтальмолагі рэкамендуюць таксама піць ільняны алей.
Пры з'яўленні скаргаў на павышаную зрокавую стамляльнасць, перыядычнае затуманьванне зроку, дыскамфорт у вачах неабходна звярнуцца па кансультацыю да афтальмолага. Пры выкарыстанні акуляраў альбо кантактных лінзаў сачыце за станам аптычных уласцівасцяў гэтых сродкаў карэкцыі зроку.
