Дэтэктыўнае агенцтва «Брык і Шуся»
Неверагоднае расследаванне ў заапарку!!!
Героі: Малпа Ляля, Брык, Шуся, Чэсь (чарнахвосты лугавы сабачка), Лама, Козачка, Воўк, Бусел, Зубр, Леў, Жаба-ага, Вавёрка Варка, Хамелеон.
Дзея 1.
Сцэна 1. Што здарылася?
Сцэна, нібы клетка ў заапарку, з трох бакоў абгарожаная рашоткай. Пад яе «падкопваецца» Воўк, заграбае лапамі, адкідвае ўяўную зямлю, рычыць. Заўважае гледачоў, прысядае ад нечаканасці: «Хто тут?» Робіць выгляд, што нічога «такога» не рабіў, «незаўважна засыпае нару».
На авансцэну выбягае Чарнахвосты лугавы сабачка Чэсь, які пачынае мітусіцца, шукаць нечага. І ўвесь час у роспачы прыгаворвае: «Прапала! Прапала! Прапала!»
Іншыя жывёлы па чарзе збіраюцца вакол Чэся, не разумеючы, што адбываецца, перапытваюць адно ў аднаго: «Хто прапаў?!», «Што прапала?!»
Апошняй выскоквае Малпа Ляля, яна становіцца пасярод сцэны, раскідвае лапы і выгуквае: «Ма-а-а-аня!!!»
Усе хорам: «Маня!»
Пачынаюць мітусіцца (цяпер ужо мэтанакіравана), шукаючы малпу нават там, куды яна пры ўсім жаданні не магла б змясціцца. Толькі Воўк стараецца хвастом зацерці месца «падкопу».
Раптам Чэсь замірае: «Стойце!»
Усе імгненна спыняюцца ў самых дзіўных паставах.
Чэсь: Я ведаю, хто знойдзе нашу Маню! (Абводзіць звяроў ганарлівым позіркам.) І я іду па іх!
Пад музыку выпраўляецца ў дарогу. Сцэна круціцца. Рашоткі знікаюць.
Сцэна 2. Дома ў дэтэктываў.
Утульны пакойчык з двума фатэлямі, столікам, дзе стаіць талерка з печывам, каляровымі фіранкамі на вокнах. У крэсле сядзіць сумны Брык. Шуся круціцца вакол яго, раз-пораз зазіраючы сябруку ў вочы.
Брык: Су-у-умна, Шуся…
Шуся: Ну, давай пагуляем, Брык!
Брык: У што?
Шуся: У хованкі…
Брык: Гулялі ўжо сёння.
Шуся: Тады давай памалюем!
Брык: Учора ўвесь дзень малявалі…
Шуся: А… а давай…
Шуся не паспявае дагаварыць, як чуецца грукат у дзверы.
Брык і Шуся, пераглянуўшыся, кідаюцца да дзвярэй, адбіраюць адзін у аднаго ключ. Адчыняюць і здзіўлена глядзяць на неспадзяванага госця.
Чэсь: Можна?
Брык: Так, заходзьце, калі ласка! Вы…
Чэсь (перапыняе): Я не сурок, не хамяк і не вавёрка! Ясна? Я – чарнахвосты лугавы сабачка. Ясна? Клас млекакормячых, атрад грызуны, сямейства вавёркавых. Ясна?
Брык і Шуся (разам): Ясна!
Госць дзелавіта аглядаецца па баках, важна надзьмуўшы шчокі.
Чэсь (з гонарам): Я ўпаўнаважаны ўсім заапаркам сустрэцца з вядомымі дэтэктывамі – Брыкам і Шусяй. Гэта вы?
Брык (асцярожна): Так, мы з Шусяй – гэта мы, але ж мы ніякія не дэтэктывы…
Шуся: Ага! (Ківае і на ўсялякі выпадак хаваецца за спіну Брыка.)
Чэсь: Нічога не разумею. (У недаўменні.) Вы Брык і Шуся?
Брык і Шуся (разам): Мы!
Чэсь: Вы лета шукалі?
Брык: Так, але ж…
Чэсь у захапленні скача вакол Брыка і Шусі.
Чэсь: Вось! Значыць, усё правільна! І я ўпаўнаважаны ўсім заапаркам сустрэцца з вамі па надзвычай важнай справе! Ясна? (Чэсь запытальна зірнуў у вочы Шусі.)
Брык (адцясніўшы Шусю крыху далей ад Чэся): А якая ў вас справа, шаноўны…
Чэсь: Авой, я ж не прадставіўся!.. (Чэсь ізноў мітусліва забегаў па пакоі.) Выбачайце, калі ласка, тут такая справа, такая справа, што я забыўся пра ўсё на свеце, нават пра ветлівасць, а пра яе, канечне, забывацца, нельга ні ў якім разе, але ж у нас там такое, такое…
Брык (упершыню выказвае сапраўдную зацікаўленасць і гатоўнасць да новых прыгод): Якое?!
Шуся (падсоўваючы Чэсю крэсла): Вы сядайце. Хочаце гарбаты? Дык як, вы кажаце, вас завуць?
Чэсь: Лепш печыва, калі ласка, даражэнькая! (Чэсь узабраўся на крэсла і выцер лоб.) Фух, ажно спацеў… Я – Чэсь! Збег з заапарку, каб сустрэцца з вамі! А я ж сплю – са жніўня па сакавік, так-так… Вас гэта здзіўляе, канечне. Але ў нас, лугавых сабачкаў, такая завядзёнка… (Чэсь на імгненне змоўк, смачна захрабусцеўшы печывам.)
Брык: Дык што ў вас здарылася, шаноўны Чэсь?
Чэсь: О!.. (Чэсь хуценька пракаўтнуў апошні кавалачак, з сумам зірнуў на пустую міску, нават пашкрэб па донцы, але ўбачыў, што за ім запытальна сочаць Брык і Шуся, схаваў лапкі ў кішэні і паспешліва пачаў тлумачыць.) Вы сабе не ўяўляеце! Проста не ўяўляеце! Учора яшчэ ўсё было добра, усе на сваіх месцах. Мая жонка – спіць. Я – сплю. А тут нас будзяць і кажуць, што яна знікла! Так, знікла! Мы ўсе куткі ў заапарку абшукалі – няма яе нідзе!
Брык: Каго няма?!
Чэсь: Яе! Нашай любімай Манечкі! Канечне, яе завуць Майна Гусараўна, але сябры клічуць яе проста Маня.
Шуся: А хто яна?
Чэсь: Я не сказаў? Выбачайце, выбачайце, шаноўныя! Я ж кажу, яшчэ не прачнуўся як след, а ўжо прыбег да вас!.. Маня – гэта малпа, дакладней чырвоная мартышка.
Брык: Насамрэч чырвоная? (Брык старанна занатоўвае ўсё, што кажа Чэсь, у вялікі нататнік.)
Чэсь (крыху сумеўся): Ну, гэта такое найменне. У яе руда-карычневая поўсць, месцамі нават светла-жоўтая… Такая красуня, ведаеце, такая…
Брык (тонам сапраўднага дэтэктыва): Што яшчэ вы можаце пра яе распавесці? Сябры, родзічы, знаёмыя…
Чэсь (задуменна): Сябры яе ўсе ў нашым заапарку, а вось родзічы – яны далёка, у Афрыцы…
Шуся: Дык, можа, яна да іх паехала?!
Брык ухвальна зірнуў у бок сяброўкі.
Але Чэсь адмоўна пакруціў галавой і з сумам зірнуў на пустую талерку з-пад печыва.
Чэсь: Не магла яна выправіцца ў такую далёкую вандроўку, не сказаўшы нікому… Яна не такая, разумееце?
Шуся (збянтэжана): Не…
Брык (рашуча): Такая, не такая… Будзем разбірацца на месцы. Шуся, дзе мой капялюш у клетку і плашч?
Шуся хуценька нясе ўсё неабходнае. Так Брык яшчэ больш падобны да дэтэктыва. Шуся пазірае з захапленнем, нават у позірку госця паменела пачатковай разгубленасці.
Брык (важна да Чэся): Вядзіце нас!
І яны выпраўляюцца ў заапарк.
Дзея ІІ.
Сцэна 1. Ільвінае пытанне.
Заапарк. Звяры сабраліся на сход.
Пад дрэвам – Лама, Козачка, Воўк, Бусел, Зубр, Леў, Жаба-ага, Вавёрка Варка, Малпа Ляля. Хамелеон на дрэве, але да часу яго ніхто не заўважае.
Спрэчка разгарэлася не на жарт.
Лама (вельмі ўсхвалявана): Мы мусім зараз жа ісці на пошукі!!!
Козачка (з жахам, бо нарадзілася ў заапарку і не ўяўляе сабе іншага месца для жыцця): Пакінуць заапарк?!
Воўк (аблізнуўшыся): Хай ідуць, а мы з вамі, Козачка, застанемся чакаць…
Козачка адсоўваецца ад драпежнай кампаніі як мага далей і пры гэтым ледзь не наступае на вялізную Жабу-ага.
Лама: Асцярожна, даражэнькая, а то Жаба-ага можа пырснуць на вас сваёй атрутай!
Жаба-ага: Ага! (Усім сваім выглядам сціпла згаджаецца Жаба-ага, але пырскаць пакуль не збіраецца.)
Козачка ў жаху адсоўваецца падалей і ад Жабы-ага.
Жаба-ага (памяркоўна квакае): Давайце яшчэ крыху пачакаем…
Лама (цвёрда): Ну не! Пакуль мы будзем чакаць, стане холадна і наша Маня можа загінуць!
Жаба-ага: Ага…
Стары Зубр, якога абралі старшынёю звярынага сходу, адкашляўся, прыцягваючы да сябе ўвагу.
Зубр: Сябры! Я мяркую, што панікаваць рана. Пакуль не вярнуўся Чэсь, не варта мітусіцца. Акрамя таго мы не можам усе разам пакінуць сваю працу ў заапарку – людзі штодня прыходзяць на нас паглядзець. Таму я вырашыў, што пры неабходнасці ў горад пойдуць самыя незаўважныя…
Воўк (лісліва): Я цудоўна ўмею маскіравацца пад сабаку!
Козачка забілася яшчэ глыбей у кут, за спіну добрай Ламы.
Зубр: Не, спадар Воўк! (Зубр з прыхаваным недаверам зірнуў на Ваўка.) Баюся, гэта можа выклікаць нездаровае ажыўленне сярод людзей.
Бусел (сціпла): Я магу праляцець над горадам і пашукаць яе зверху.
Зубр: Выдатная ідэя. А з вамі пойдзе…
Вавёрка Варка: Можна я, можна я? (Вавёрка Варка заскакала вакол Зубра.) Я буду шукаць Маню на дрэвах!
Зубр (памяркоўна): Добра, з Буслам пойдзе Вавёрка Варка…
Леў: Перапрашаю, калега Зубр. А можа быць, усё-ткі не варта нікуды выбірацца…
Вавёрка Варка: Як гэта не варта? Як не варта?!
Леў: Можа, наша малпа нікуды не сыходзіла, можа… (Леў памаўчаў, абводзячы позіркам прысутных на сходзе жывёл.) Яе проста нехта… З’еў! (Рыкнуўшы апошняе слова, Леў прымружыў вочы і пляснуў хвастом па зямлі.)
Гэты гук нібыта ўключыў напоўную гук у вальеры. Усе імкнуцца давесці, што падобнае немагчыма, абсалютна выключана і ўвогуле ніколі не магло б здарыцца ў іх дружным заапарку. Верагодна, некага б з’елі прама тут, падчас сваркі, але Козачка раптам прыслухалася і звонка выгукнула: «Ой! Прыйшлі!» Звяры павярнулі галовы да ўваходу і ўбачылі Брыка і Шусю, каля якіх мітусіўся Чэсь.
Сцэна 2. Расследаванне на месцы.
Чэсь (з гонарам): Я казаў, што прывяду – вось! Прывёў!!! Калі ласка, прашу, шаноўныя дэтэктывы!
Брык і Шуся разглядаюць змоўклых жывёл. Тыя, хто з надзеяй, а хто і падазрона, сочаць за імі.
Зубр (са шчырай радасцю): Вітаем вас у нашым заапарку, шаноўныя Брык і Шуся!
Усе: Вітаем, вітаем!.. Як добра, што вы прыйшлі!.. Вы ж знойдзеце яе, праўда?..
Звяры пачынаюць, не слухаючы адно аднаго, расказваць, што здарылася. У гармідары немагчыма разабраць ні слова. Брык узлазіць на камень і ўзмахвае рукамі.
Брык: Не ўсе адразу, калі ласка! Я не разумею, што вы кажаце!
Зубр (выходзіць наперад): Мяркую, вы крыху ведаеце пра наша здарэнне. Прапала малпа. Маня. (Уздыхае.) Лепш, калі вы будзеце задаваць пытанні, а мы адказваць – па чарзе! ( Зубр сурова зірнуў на звяроў.)
Брык: Добра… (Брыку крыху няёмка пад уважлівымі позіркамі, але ён бярэ сябе ў рукі пачынае пытацца.) Хто і калі апошнім бачыў малпу Маню, яна ж Майна Гусараўна, яна ж чырвоная мартышка?
Малпа Ляля: Я.
Вавёрка Варка (круцячыся вакол): Гэта Ляля, Маніна сяброўка, яны заўжды разам! Я ведаю!!!
Брык (вельмі сур’ёзна): Дзякуй, шаноўная, прадаўжайце, калі ласка, спадарыня Ляля. Калі гэта было?
Ляля: Учора днём мы гутарылі ў маім вальеры, а пасля Маня сказала, што хоча пайсці падрамаць. Я засталася ў сябе, і больш… Больш я яе не бачыла… (Ляля ўсхліпнула і прыкрыла лапамі вочы.)
Шуся (да Лялі, са шкадаваннем): Не плачце! Мы абавязкова яе знойдзем!
Брык (захоўвае сур’ёзнасць, занатоўвае адказы): А якой гадзіне гэта было, удакладніце, калі ласка!
Ляля (нахіліўшы галаву ўбок): Прыкладна пасля поўдня. Маня заўжды любіла паспаць перад абедам.
Брык (уважліва аглядае звяроў): І ніхто не бачыў яе пасля?
Хамелеон (самога яго пакуль не бачна): Ну… Калі вы ўжо спыталі…
Брык аглядаецца, але ніяк не можа заўважыць таго, хто гэта прамовіў.
Шуся (амаль не дрыжачым голасам): Хто вы?
Хамелеон (садзіцца на галінцы дрэва, з якой зліваўся, дзякуючы карычнева-зялёнаму касцюму): Я – Хамелеон. Я бачыў Маню пасля поўдня, але кіравалася яна зусім не спаць, як мне падалося…
Ляля: А куды?! (Малпа падскочыла да дрэва і пачала яго трэсці.) Куды яна пайшла, гавары зараз жа!!!
Хамелеон не ўтрымліваецца на галінцы і падае проста пад капыты Зубра.
Зубр (разважліва, крануўшы Хамелеона капытом): Па-мойму, ён страціў прытомнасць.
Чэсь: Трэ паліць яго вадой! (Мітусіцца па сцэне, трымаючы свой капялюшык, як збанок.) Дзе вада?! Я прынясу!!!
Леў пырскае лапай са сваёй міскі на Хамелеона, і той расплюшчвае вочы.
Чэсь (узрушана скача вакол): Ён жывы! Глядзіце, ён жывы! Хутчэй гаварыце нам, куды яна пайшла!
Хамелеон (няўцямна): Хто?
Усе: Малпа!
Хамелеон: Якая малпа?
Чэсь (у поўнай цішыні, заікаючыся): М-м-м-маня…
Лама (лямантуе): Ён страціў памяць! Цяпер мы нічога не даведаемся! (да Лялі, раз’юшана) Навошта ты трэсла дрэва, Ляля?!
Ляля: Я… Я не хацела… Я толькі… А-а-а! (Галосіць.)
Брык: Яго трэба да доктара!
Лама: Я адвязу… Кладзіце яго мне на спіну… Асцярожна…
Хамелеона асцярожна кладуць на спіну Ламе, якая вязе яго да ветэрынара.
Леў (нібыта сам сабе пад нос): Вось і другая ахвяра…
Зубр (з абурэннем): Што ты такое кажаш, дружа Леў?!
Леў (спакойна): Я кажу, што нехта тут вельмі не хоча, каб мы даведаліся, куды ўсё-ткі прапала малпа Маня.
Брык зноў узбірааецца на камень.
Брык: Прашу ўвагі, спадарства! Ніхто не пакіне гэты вальер, пакуль мы ўсё не высветлім.
Козачка (усхвалявана): А як жа вячэра?
Воўк (выцягвае аднекуль відэлец і нож, дзынкае адно аб адно): Тут і павячэраем!
У козачкі ад жаху дрыжаць ногі, але Зубр грукае капытом на Ваўка. Той расчаравана хавае прыборы.
Зубр: Ніякай вячэры! Мы застанемся тут, колькі трэба, каб пазбавіць наш заапарк самага жахлівага – падазрэння ў тым, што хтосьці з нас з’еў нашу сяброўку…
Шуся (нясмела перапыняе): Даруйце, калі ласка, а хто з вас бліжэй за ўсіх сябраваў з Маняй?
Ляля (ад абурэння тым, што гэты факт камусь невядомы, нават перастае падгалошваць і ўсхліпваць): Я, канечне! Я – яе лепшая сяброўка!
Вавёрка Варка (з’едліва): Што ж вы сварыліся тады штодня?
Ляля: Мы не сварыліся! Мы размаўлялі! Мы заўсёды так размаўляем! Размаўлялі-і-і-і… (зноў пачынае ўсхліпваць)
Бусел (раптам уступае ў гаворку, выцягнуўшы дзюбу з-пад крыла): А я вось чуў, як вы сварыліся з-за караляў.
Ляля (крычыць): Няма ў мяне ніякіх караляў!
Лама (вярнулася ад ветэрынара): А ў Мані – былі.
Жаба-ага (падкваквае): Ага! Я таксама бачыла. Прыгожыя такія, чырвоныя.
Брык (да Жабы-ага): І дзе яны цяпер?
Жаба-ага: Ква-дкуль жа мне ведаць. Можа, у яе ква-льеры, а мо і дзе яшчэ… (Шматзначна змаўкае, надзьмуўшы шчокі.)
Брык (рашуча): Гэта трэба праверыць!
Вавёрка Варка: Я! Я скокну і пагляджу!
Не паспеў Брык згодна кіўнуць, як Вавёрка Варка выслізнула са сцэны. Звяры маўчалі, зрэдку абменьваючыся падазронымі позіркамі. Нікому не хацелася нічога абмяркоўваць. Пад напружаную музыку Брык ходзіць па коле, звяры гужам ідуць за ім. Вяртаецца Вавёрка Варка.
Вавёрка Варка (крычыць яшчэ з-за куліс): Няма! Там нічога няма, я ўсё праверыла, усё-ўсё!
Цішыня ў вальеры становіцца драпежнай. Усе позіркі сыходзяцца на Лялі. Тая пачынае трэсціся.
Ляля: Гэта не я, праўда! Гэта не я! Вы не маеце права мяне абвінавачваць! У вас няма доказаў!..
Брык (сурова): Пад цяжарам ускосных улік мы мусім абшукаць ваш вальер…
Ляля бялее, здаецца, яна зараз упадзе. Шуся імкнецца яе падтрымаць. Раптам Леў уздымаецца са свайго месца.
Леў: Не трэба. Вы нічога ў яе не знойдзеце. Каралі ў мяне.
Сцэна 3. Усё толькі заблытваецца.
Зубр (з недаверам): У цябе?! Навошта яны табе?
Ляля (кідаецца на Льва, але Зубр своечасова наступае ёй на хвост): Як?.. Як! Як вы маглі?!
Макака з аблягчэннем разрыдалася. Чэсь працягнуў ёй трыпутнік замест насовачкі. Лама, падышоўшы, ціха супакойвае Лялю.
Брык (да Льва): Калі і якім чынам каралі апынуліся ў вас, спадар Леў?
Леў (спакойна, хвастом адмахнуўшыся ад Лялі): Маня сама аддала іх мне. Яна сказала, што баіцца, каб іх не скралі.
Брык: Хто?
Леў: Яна не ўдакладняла, а я не пытаўся.
Шуся: Чаму ж вы маўчалі раней?!
Леў: Я спадзяваўся, што той, хто спрычыніўся да знікнення Мані, нейкім чынам выдасць сябе, але…
Брык (разгублена): Зразумела…
Шуся заўважае, што Вавёрка Варка трымае кавалачак паперы.
Шуся: Што гэта?
Вавёрка Варка: А? Гэта ляжала на ўваходзе ў Манін вальер. Я вырашыла, раптам нешта важнае. (Варка працягвае паперку Брыку.)
Крывымі літарамі, з памылкамі, там напісана наступнае:
КАЛІ ХОЧАЦЯ ВЯРНУЦЬ МАНЮ
ПАКЛАДЗІЦЯ КАРАЛІ ПАД СТАРЫМ ДУБАМ
Шуся (шэптам): Значыць, усё-ткі з-за караляў…
Брык: Мне падаецца, што ўсё не так проста… (да Льва) Пастарайцеся дакладна ўспомніць, калі Малпа Маня аддала вам каралі.
Леў: Нічога складанага. (Пасміхаецца.) Гэта было ўчора, акурат апоўдні. Яна аддала іх мне і сказала, што ідзе папляткарыць да Лялі, папярэдзіла, каб я нікому не казаў пра каралі і нікому не аддаваў, пакуль яна сама па іх не прыйдзе… Як вы разумееце, я да апошняга трымаў слова, але цяпер…
Зубр: Цяпер нам важна знайсці Маню. (Да Льва) Трэба аддаць каралі…
Леў: Так. (Леў падняў лапу – пад ёй бліскаюць чырвоныя пацеркі.) Яны тут.
Брык уважліва разглядае знаходку ў вялізную лупу.
Брык: Магчыма, гэтыя каралі дапамогуць нам выйсці на след злачынцы.
Козачка: А-а... вы ўпэўнены, што ён быў адзін?
Брык: Так. Я ўпэўнены. А яшчэ я ўпэўнены, што той, хто ўсё гэта прыдумаў, знаходзіцца ў заапарку.
Жывёлы заазіраліся.
Ляля: Гэтага не можа быць! Абсалютна немагчыма, чуеце! Я адмаўляюся ў гэта верыць!
Воўк (раздражнёна): Дык мы будзем класці каралі пад дуб ці не?
Брык: Абавязкова! Гэты дуб? (паказвае на дрэва ў глыбіні сцэны) Я сам і пакладу. А вы заставайцеся тут разам з Шусяй і (грозна) каб ніхто не сыходзіў!
Чэсь (закідваючы на плячо галінку, як стрэльбу, і пагрозліва абводзячы позіркам звяроў і залу): Ха! У мяне мышына не праслізне!
Пакуль Брык клаў каралі на віднае месца пад дубам, хмары канчаткова зацягнулі неба і пачаўся брыдкі асенні дождж.
Мокрыя звяры хвіліна за хвілінай не зводзілі вачэй з дрэва, некаторых пачало хіліць у сон. Брык захутвае Шусю сваім плашчом, калі раптам чуецца здзіўлены голас Козачкі: «Ой, а дзе каралі?!»
Нават у дажджлівым мроіве бачна, што каралі дзівосным чынам зніклі.
Сцэна 4. Раз-два-тры-чатыры-пяць. Я іду шукаць!
Дождж усё ідзе. Шуся гучна чхае. І гэты гук абуджае ўсіх ад здранцвення, выкліканага навіной пра зноў згубленыя каралі.
Брык адкашляўся, атрымалася не так прадстаўніча, як хацелася, але звяры зірнулі на яго.
Брык: Сябры, я хачу вам сказаць…
Воўк: Можа, хопіць ужо размоў, га? Ні Мані, ні караляў, ні вячэры! Мы б і самі так «справіліся»!
Жаба-ага: Ага!
Козачка (жаласна): Мне холадна…
Усе скардзяцца. Маўчаць толькі Зубр і Леў. Чэсь вінавата жуе травіну, гледзячы долу.
Лама (з уздыхам): Мы так на вас разлічвалі…
Вавёрка Варка (шмыгнуўшы носам): Думалі, вы сапраўдныя дэтэктвы, а вы, вы!..
Шуся (са слязьмі на вачах): Але ж мы шчыра хацелі вам дапамагчы! Гэта несправядліва! Можа, вы толькі кажаце, што хочаце знайсці Маню, а самім усё роўна! Толькі пра сябе дбаеце! Якія ж вы сябры?!
Брык (цягне Шусю за рукаў): Не трэба, Шуся…
Шуся: Трэба! Ты б ад дапамогі не адмовіўся, калі б я прапала! (Шуся з крыўдай глядзіць на звяроў.) Брык шукаў бы мяне!
Зубр (разгублена): Дык… І мы ж шукаем… Вось дождж скончыцца…
Шуся (абурана): А пакуль ён не скончыцца, яна недзе адна! Ёй, напэўна, холадна і самотна! Без сяброў!
Зубр хвастом змахвае слёзы, усхліпвае Лама, жывёлы хаваюць вочы. Нават Леў адвярнуў галаву. Але найгучней усхліпвае хтосьці на дрэве, пад якім яны стаяць.
Голас з дрэва: Уй-юй-юй!.. Холадна! Самотна!.. Ніхто не любіць малпу Маню! Ніхто сябраваць не хоча-а-а!..
Брык (радасна): Мы хочам з вамі сябраваць! Спускайцеся хутчэй!
Сцэна 5. Хто ж скраў каралі?
З дрэва, плачучы, спускаецца Малпа Маня. Яе абступаюць шчаслівыя звяры.
Звяры: Маня!!!
Ляля: Манечка, ты жывая!!!
Вавёрка Варка (скача вакол):Ура!!! Маня знайшлася!
Усе імкнуцца дакрануцца да малпы, праверыць, што гэта сапраўды яна – жывая і здаровая. Нехта нават таргануў Маню за хвост. А яна ўсё ніяк не можа супакоіцца і ўсхліпвае.
Маня: Ніхто мяне не любі-і-іць!.. Ніхто са мной не сябруе-е-е!..
Брык (да Мані): Пачакайце, чаму вы кажаце, што вас ніхто не любіць? Калі б не любілі, то не шукалі б, не паклікалі б нас з Шусяй ды не стаялі б тут пад дажджом, без вячэры…
Маня: Ой! (Маня заазіралася.) Няўжо вы ўсе праўда за мяне хваляваліся?
Звяры згодна загаманілі, нават Воўк чмыхнуў з выглядам «А што, я горшы за ўсіх, ці што?»…
Шуся (з пераможнай усмешкай): Вось бачыце!
Брык (задаволена): Шаноўная спадарыня Маня, патлумачце, калі ласка, сваім сябрам, навошта вы хаваліся ад іх.
Маня: Я… Я хацела, каб усе тыя, хто раней не заўважаў мяне, хто з мяне смяяўся, пашкадавалі, каб ім стала сорамна за свае паводзіны, вось! (Горда ўскідвае галаву.) Таму я хавалася на гэтым дрэве і сачыла за вамі…
Ляля (падскоквае да Мані): Нам сорамна?! Гэта табе мусіць быць сорамна, падманшчыца! Мы тут хвалюемся, галадаем, мокнем, а яна – назірае!!! Магла б і папярэдзіць, сябровачка! А то мяне з-за цябе ледзь у крадзяжы не абвінавацілі! Мяне!!!
Маня: Скажаш, ніколі не хацела займець мае каралі?
Ляля, надзьмуўшыся, горда прамаўчала ў адказ. Адышла і павярнулася спінаю да сяброўкі.
Маня (ціха): Я ж сама хацела іх табе падарыць… На дзень нараджэння.
Брык (з цікаўнасцю): Чаму ж вы аддалі іх на захаванне спадару Льву?
Маня: Я атрымала ліст, дзе было напісана, што я мушу аднесці іх пад Стары дуб, іначай маёй сяброўцы будзе вельмі кепска… Так што я вырашыла лепш схаваць іх і схавацца самой, каб даведацца, хто ж мяне больш за ўсіх не любіць, хто не захоча мяне шукаць… (Зноў усхліпвае.)
Брык: А той ліст вы захавалі?
Маня: Не… (Чырванее.) Я яго… знішчыла.
Шуся (паказвае Мані ліст з патрабаваннем): А вы паглядзіце на гэты і параўнайце – падобны почырк?
Маня: Так! Той самы! І памылкі, як у маім!
Брык (задаволена): Ну што ж, мне ўсё зразумела!
Чэсь (здзіўлена): Як?! Вы ведаеце, хто скраў каралі?
Брык: Гэта ж элементарна! Аднак скажыце мне спачатку, навошта патрэбны каралі? (можа звярнуцца з гэтым пытаннем і да дзяцей у залі)
Звяры: Іх можна насіць… Яны прыгожыя, чырвоныя…
Брык (ківае): Так. Яны, канечне, вельмі прыгожыя, але ці трэба яны, да прыкладу, вам, спадар Зубр, ці вам, спадар Леў?
Жывёлы адмоўна круцяць галовамі.
Брык (да Ваўка): А што б вы зрабілі з каралямі, калі б яны трапілі да вас, спадар Воўк?
Воўк (пагардліва цыкнуўшы): Нашто яны мне!? Ваўчысе б сваёй падарыў, калі такая справа…
Брык: Вось, менавіта! Я прыйшоў да высновы, што той, хто скраў каралі, хацеў… (робіць паўзу) Падарыць іх некаму!
Козачка (усхвалявана): Але каму?
Вавёрка Варка (верашчыць): А можа, мне, мне!
Лама (сціпла): Ці мне…
Жаба-ага: Мне-е-е!!!
Усчынаецца суцэльны жаночы гармідар. Кожная істота жаночага полу імкнецца давесці, што каралі хацелі падарыць менавіта ёй. Зубр, Леў, Воўк і Чэсь зацікаўлена назіраюць, адсунуўшыся ад паненак як мага далей.
Брык: Я прашу цішыні!
На яго ніхто не звяртае ўвагі. Брык позіркам просіць дапамогі ў Шусі. Тая ўзбіраецца на камень.
Шуся (вельмі гучна і пранізліва): А-а-а-а!
Жывёлы слупянеюць. Пасля, прысаромленыя, глядзяць на Шусю. Тая злазіць з каменя, саступаючы месца Брыку.
Брык (патрос галавой, каб адагнаць звон): Дзякуй, Шуся! Шаноўная Маня, працытуйце нам, як мага больш дакладна, тэкст ліста, які вы атрымалі.
Маня (заплюшчвае вочы, прыкладае палец да ілба, відавочна напружваецца): Аднясі каралі пад Стары дуб, іначай будзе кепска тваёй лепшай сяброўцы… Здаецца, так.
Брык (неверагодна задаволены): Выдатна! Дзякуй вам, шаноўная! А цяпер скажыце мне, хто вашая лепшая сяброўка.
Маня (спадылба зірнуўшы на сяброўку): Ляля… (Ляля сарамліва апусціла галаву.)
Брык (важка): Значыць, каралі ўзяў той, хто хацеў, каб вашай сяброўцы было добра!
Маня (агаломшаная высновай): Атрымліваецца, так… Але хто гэта?
Брык: Той, каму абавязкова трэба было даведацца, куды падзеліся каралі пасля вашага знікнення. Той, хто быў тут, калі спадар Леў паказаў іх усім нам. Але адзіны, каго не было сярод нас у момант, калі каралі зноў зніклі… Гэта…
Сцэна 6. Злачынца знойдзены!
Хамелеон (з годнасцю спускаецца з дрэва, на шыі яго пабліскваюць каралі Мані): Так, гэта я. Вы сапраўдны дэтэктыў, спадар Брык, прымайце мае віншаванні. Спадарыня Шуся, вам пашанцавала з сябрам. Ох! (Прачмякаў па мокрай зямлі да каменя і сеў на яго.) Адразу заяўляю, што шаноўны Брык меў рацыю – я хачу падарыць гэтыя каралі самай прыгожай макацы нашага заапарка. Ляля, гэта табе!
Ляля не кранаецца з месца. Хамелеон нервова раскручвае хвост і зноў скручвае яго ў кольца.
Хамелеон: Разумею, што я не самае цудоўнае стварэнне, я часта мяняю колер, прыстасоўваюся да асяроддзя, але маё пачуццё да цябе, мілая Ляля, нязменнае. Няхай мяне пасадзяць у цесную клетку, але гэтыя каралі заўжды будуць нагадваць табе пра мяне. (Устае, з гжэчным паклонам працягвае каралі Лялі. Тая вагаецца, але Маня раптам штурхае яе ў бок.)
Маня: Ну, чаго ты стаіш?! Бяры!
Ляля (вінавата глядзіць на сяброўку): А ты?
Маня: Я ж сама хацела іх табе падарыць на заўтрашні дзень нараджэння. (Пасміхаецца.) Цяпер давядзецца дарыць банан!
Сяброўкі абняліся. Расчуленая Лама гучна смаркаецца.
Ляля: Добра, давай… (Ускладае каралі, якія сапраўды вельмі ёй пасуюць, і няўпэўнена глядзіць на Хамелеона.)
Козачка: А што будзе з Хамелеонам?
Воўк (адвярнуўшыся, з веданнем справы, пхнуўшы рашотку і з сумам зірнуўшы на месца свайго «падкопу») У клетку! Век волі не бачыць!..
Шуся: Можа, не трэба яго ў клетку? Ён жа хацеў як лепш…
Усе паварочваюцца да Зубра.
Зубр (памаўчаўшы хвіліну, выносіць прысуд): Мы лічылі яго сваім сябрам, аднак Хамелеон падмануў наш давер. Здзейсніў крадзеж, хай і не дзеля сябе… Таму большую частку часу ён мусіць знаходзіцца ў клетцы, а пакідаючы яе, павінен рабіцца чырвоным, каб усе маглі яго бачыць і каб сам ён памятаў, што браць чужое – сорамна! Калі ж ён засвоіць урок і верне страчаны давер, то зможа зноў хадзіць паўсюль і прымаць розныя колеры.
Звяры схілілі галовы, ухваляючы пастанову Зубра.
Паціху разыходзячыся, усе дзякуюць Брыку і Шусі, запрашаюць іх завітваць у заапарк, калі толькі захочацца, абяцаюць паказаць свае вальеры і пачаставаць рознымі ласункамі.
Ляля незаўважна падыходзіць да Хамелеона, які сядзіць убаку і чакае, пакуль яго павядуць у клетку, моўчкі сядае побач. Дождж скончыўся, але сонца ніяк не можа выбрацца з-пад коўдры шэрых хмараў.
Ляля: У мяне заўтра дзень нараджэння.
Хамелеон: Я ведаю.
Ляля: Ты прыйдзеш?
Хамелеон: Калі запросіш.
Ляля: Запрашаю.
Хамелеон: Дзякуй табе. (Уздыхае.) І даруй, што так атрымалася.
Ляля (сумна ўсміхаецца): Мог бы і без караляў…
Леў і Зубр вядуць Хамелеона са сцэны, а Ляля разам з Маняй і Чэсем праводзяць Брыка і Шусю да варот заапарка.
Дзея ІІІ.
Сцэна 1. І што далей?
Брык і Шуся ў сябе дома. Брык сядзіць у фатэлі, Шуся адсоўвае фіранкі – за вакном свеціць яркае сонца.
Брык: Сумна…
Шуся: Зноў?! Мы ж толькі ўчора закончылі расследаванне, знайшлі малпу Маню ды яе каралі!.. І сонца нарэшце прачнулася!
Брык: Не, я не пра гэта… Сумна, калі з лепшых памкненняў робяцца кепскія ўчынкі.
Шуся (з цікаўнасцю): А што б ты зрабіў, калі б даведаўся, што мне падабаюцца, прыкладам, тыя ж каралі Мані?
Брык (крыху сумеўшыся): Пайшоў бы і папрасіў яе падарыць альбо шукаў такія самыя ў краме.
Шуся (задумліва): Я думаю, калі б Хамелеон папрасіў іх у Мані для Лялі, тая не адмовіла б…
Брык (з запалам): Так! І я кажу! Узяць без дазволу толькі спачатку здаецца лягчэй, а потым заўжды кепска і сорамна прызнавацца. (Брык глядзіць на гадзіннік.) Ой, Шуся, калі не паспяшаемся, то спознімся на дзень нараджэння Лялі!
Шуся (заклапочана азіраецца вакол): А што мы ёй падорым?
Брык: У мяне ёсць шакаладка!
Шуся: А ў мяне – мячык! Зусім новы… Мне здаецца, Ляля абрадуецца! А ведаеш, Брык…
Брык: Што, Шуся?
Шуся: Такое адчуванне, што гэта ў мяне сёння дзень нараджэння. Так прыемна рабіць падарункі! Ну, пабеглі хутчэй!
Брык: Пабеглі!
Сцэна 2. З днём нараджэння!
Сцэна зноў ператвараецца ў заапарк, але ён увесь асветлены сонцам, упрыгожаны шарыкамі і каляровымі стужкамі. Звяры радуюцца дню народзінаў Лялі, прыходу Брыка і Шусі. Збоку стаіць Хамелеон у чырвоным плашчы і вялікім гальштуку-матыльку.
Ляля падыходзіць да яго і запрашае на танец.
За імі пачынаюць танчыць усе.
Брык (кружыць Шусю ў танцы): Ведаеш, Шуся, мне вельмі спадабалася быць дэтэктывам.
Шуся: І мне!.. Мы столькі новых сяброў знайшлі, Брык!.. А давай…
Шуся не паспявае дагаварыць, як на сцэну выбягае ўзрушаны Чэсь.
Чэсь (лямантуе): Прапаў! Прапаў!!! Знік!!!
Усе разам (спыніўшы танцы): Хто?!
Чэсь: Святочны торт! Мая жонка зрабіла… Толькі адвярнулася – а ён знік!!! Такі смачны!!! З крэмам…
Збоку чуецца задаволенае чмяканне.
Усе паварочваюцца да Ваўка, які хуценька аблізваецца. Але ўсё адно рэшткі крэма бачныя на яго носе.
Воўк (абражана, хаваючы лапы за спінаю): Вось так заўжды! Ледзь што, дык адразу воўк вінаваты!
Жаба-ага: Ага!
Усе: Трымайце яго! Ён наш торт з’еў!!!
Бегаюць па сцэне за Ваўком.
Брык (да Шусі): Я адразу зразумеў, што гэта Воўк узяў торт!
Шуся (у захапленні): Але як, Брык?!
Брык (задаволена): Элементарна, Шуся! (схіляецца да яе вуха, гучным шэптам) У яго вельмі адметны выраз твару…
Шуся: Які?
Брык: КРЭМАВЫ!
Шуся: Брык, ты сапраўдны дэтэктыў!!!
Усе звяры спяваюць фінальную песню. Паўторы – па чарзе, групамі.
Усе:
У нашым заапарку
утульна, як нідзе:
адны сядзяць на дрэвах,
другія – у вадзе!
Вось толькі малпа Маня…
Дзе?
Дзе?
Чэсь (пісклявае сола): Дзе?!
Куды прапала малпа,
дазнаюцца яны,
крутыя дэтэктывы –
ты толькі зацані!
Брык і Шуся!
Брык і Шуся!
Брык і Шуся!
Чэсь (пісклявае сола):
Я з імі анічога не баюся!!!
Жаба-ага (гучна квакае): Ага!
Чэсь падскоквае ад неспадзяванкі і збягае са сцэны. За ім – усе астатнія. Жаба-ага падбірае згубленыя зноў каралі, ускладае на сябе і задаволена скача са сцэны, праквакаўшы гледачам сваё: «Ква-куль!»
Малюнкi – Аксана Аракчэева і з адкрытых інтэрнэт-крыніц.
https://bel.24health.by/vozhyk-vasya-i-yago-prygody/
