Рак прастаты знаходзіцца на першым месцы сярод усіх пухлінаў у мужчын. Часцей за ўсё захворванне сустракаецца ва ўзросце 50-65 гадоў. Нягледзячы на распаўсюджанасць паталогіі, яна паспяхова лечыцца, смяротнасць ад яе не ўваходзіць нават у першую тройку прычынаў. Асноўную долю поспеху ў лячэнні складае ранняе выяўленне раку прастаты. Пры 1-й і 2-й стадыі захворвання працэнт поўнага выздараўлення – больш за 95%, але пры 3-й стадыі рэзка зніжаецца да 30%, а пры запушчанай форме захворвання поўнае вылячэнне немагчымае.
Пра тое, як праводзіцца скрынінг раку прадсталёвай залозы, што з’яўляецца фактарамі рызыкі і што зрабіць для прафілактыкі хваробы, журналісту інфармацыйнага партала Здаровыя людзі распавёў Раман Еўсцігнееў, уролаг, загадчык раённага ўралагічнага цэнтра №2 Маскоўскага раёна г.Мінска (39-я гарадская клінічная паліклініка).
Раман Еўсцігнееў
Уролаг, загадчык раённага ўралагічнага цэнтра № 2 Маскоўскага раёна г.Мінска (39-я гарадская клінічная паліклініка)
Рак прадсталёвай залозы – злаякасная пухліна, якая развіваецца з клетак залозаў прастаты. Яна расце ў перыферычнай (вонкавай) зоне прастаты, валодае бессімптомным цячэннем на ранніх стадыях і здольная да метастазавання ў косці, лімфавузлы і іншыя органы (лёгкія, печань, галаўны мозг).
Як праводзіцца скрынінг раку прастаты?
Раман Еўсцігнееў
Уролаг, загадчык раённага ўралагічнага цэнтра № 2 Маскоўскага раёна г.Мінска (39-я гарадская клінічная паліклініка)
Для ранняга выяўлення раку прастаты ў Беларусі, як і ў многіх краінах, выкарыстоўваецца аналіз крыві на ПСА (прастатспецыфічны антыген). ПСА – гэта выгляд бялковага злучэння, які выпрацоўваецца толькі ў клетках залозаў прастаты. Аналіз крыві на ПСА варта выконваць усім мужчынам ва ўзросце ад 50 да 65 гадоў з перыядам, не радзейшым за 1 раз у 2 гады. Павышэнне ўзроўню ПСА больш за 4 нг/мл кажа пра неабходнасць наведаць уролага (нават пры поўнай адсутнасці скаргаў), каб прайсці дадатковае абследаванне для выключэння або ранняга выяўлення раку прастаты. Гэтае абследаванне ўключае ў сябе агляд уролага і, пры неабходнасці, правядзенне біяпсіі прадсталёвай залозы пад кантролем УГД. Гэтыя мерапрыемствы і называюцца скрынінгам раку прастаты.
Фактары рызыкі развіцця раку прадсталёвай залозы
Да статыстычна даказаных фактараў рызыкі раку прастаты адносяцца: узрост, раса, спадчыннасць, дыетычныя перавагі.
Да верагодных фактараў рызыкі адносяць дэфіцыт вітаміну Д, хранічнае запаленне ў прадсталёвай залозе, гарманальныя фактары.
- Узрост – 50 гадоў і старэйшы.
- Раса.
Раман Еўсцігнееў
Уролаг, загадчык раённага ўралагічнага цэнтра № 2 Маскоўскага раёна г.Мінска (39-я гарадская клінічная паліклініка)
Прадстаўнікі афраамерыканцаў найбольш часта схільныя да гэтага захворвання, у той час як народы Азіі і паўночнай Афрыкі найменш часта хварэюць на рак прастаты. Рызыка высокая ў жыхароў ЗША, Аўстраліі, Новай Зеландыі, а таксама на захадзе і поўначы Еўропы.
- Дыетычныя перавагі.
Раман Еўсцігнееў
Уролаг, загадчык раённага ўралагічнага цэнтра № 2 Маскоўскага раёна г.Мінска (39-я гарадская клінічная паліклініка)
Вялікае ўтрыманне тлушчаў жывёльнага паходжання ў ежы лічыцца істотным фактарам рызыкі раку прастаты. Ужыванне вялікай колькасці чырвонага мяса (свініна, ялавічына, бараніна), малочных прадуктаў таксама звязаная з павышанай рызыкай. Ёсць назіранні, што лікапін (ён змяшчаецца ў памідорах і таматавай пасце) можа аказваць ахоўны эфект.
- Спадчыннасць.
Раман Еўсцігнееў
Уролаг, загадчык раённага ўралагічнага цэнтра № 2 Маскоўскага раёна г.Мінска (39-я гарадская клінічная паліклініка)
Рызыка раку прастаты значна вышэйшая ў людзей, чые прамыя сваякі пакутавалі ад гэтага захворвання. Калі хворы 1 сваяк, дык рызыка ўзрастае прыкладна ў 2 разы, калі 2 і больш – у 4 разы. Варта адзначыць, што спадчынныя формы раку прастаты развіваюцца ў больш маладым узросце, да 45% выпадкаў – у маладзейшых за 55 гадоў.
- Гарманальныя фактары.
Раман Еўсцігнееў
Уролаг, загадчык раённага ўралагічнага цэнтра № 2 Маскоўскага раёна г.Мінска (39-я гарадская клінічная паліклініка)
Хаця рак прастаты з'яўляецца гармоназалежным захворваннем, у мужчын з высокім узроўнем тэстастэрону не адзначана большага працэнта выпадкаў раку прастаты. Наадварот, ёсць шэраг даследаванняў, якія паказваюць, што зніжэнне ўзроўню тэстастэрону з узростам статыстычна звязанае з больш высокім працэнтам выпадкаў раку прастаты. Верагодна, і іншыя гармоны (эстрагены, пралакцін) таксама адыгрываюць ролю ў развіцці гэтага захворвання.
- Дэфіцыт вітаміну Д.
Рак прастаты часцей сустракаецца ў паўночных рэгіёнах, дзе назіраецца дэфіцыт ультрафіялетавага выпраменьвання. Верагодна, гэта звязана з ахоўным дзеяннем вітаміну Д на тканкі арганізма чалавека.
- Хранічнае запаленне прастаты.
Раман Еўсцігнееў
Уролаг, загадчык раённага ўралагічнага цэнтра № 2 Маскоўскага раёна г.Мінска (39-я гарадская клінічная паліклініка)
Актыўнае запаленне стымулюе павышаны кроваток у тканках і павышаную актыўнасць размнажэння клетак для аднаўлення працы органа. Аднак з ростам колькасці клетак расце і лік памылак і мутацый пры іх дзяленні, што можа прывесці да ўзнікнення пухліны.
Меры прафілактыкі развіцця раку прастаты
- Захаванне нармальнага і актыўнага стану арганізма.
Раман Еўсцігнееў
Уролаг, загадчык раённага ўралагічнага цэнтра № 2 Маскоўскага раёна г.Мінска (39-я гарадская клінічная паліклініка)
Збалансаванае харчаванне з абмежаваннем колькасці жывёльных тлушчаў, чырвонага мяса, ужыванне ў ежу дастатковай колькасці агародніны, садавіны, раслінных валокнаў, клятчаткі. Варта таксама сачыць за масай цела, кантралюючы індэкс масы цела (у норме складае ад 17 да 25), акружнасць таліі (не павінна перавышаць 96 см). Прафілактычнае дзеянне аказваюць таксама вітаміны груп А, Е, С, якія абараняюць клеткі ад паломак. Яны ўтрымліваюцца ў раслінных прадуктах – капусце, парэчках, моркве, чарніцах, семачках, раслінным алеі. Лікапіны таксама валодаюць антыаксідантнай абаронай. Яны выяўленыя ў памідорах (сырых і прыгатаваных), ягадах, бабовых, апельсінах, грэйпфруце, кавуне.
2. Своечасовае і рэгулярнае выкананне аналізу крыві на ПСА.
Раман Еўсцігнееў
Уролаг, загадчык раённага ўралагічнага цэнтра № 2 Маскоўскага раёна г.Мінска (39-я гарадская клінічная паліклініка)
Гэтая мера дазволіць своечасова выявіць праблему, правесці неабходныя абследаванні і, у выпадку выяўлення хваробы, своечасова пачаць лячэнне.
3. Рэгулярнае наведванне ўролага.
Раман Еўсцігнееў
Уролаг, загадчык раённага ўралагічнага цэнтра № 2 Маскоўскага раёна г.Мінска (39-я гарадская клінічная паліклініка)
Пальцавае даследаванне прастаты (яго трэба выконваць з 45 гадоў) дазволіць западозрыць праблемы з прастатай. Хранічнае запаленне прастаты, у адрозненне ад вострага, можа працякаць бессімптомна і не выклікаць турботаў. Толькі аналіз сакрэту прастаты дапаможа выявіць і лячыць хранічнае запаленне. А ў выпадку падазрэння на пухліну ў прадсталёвай залозе агляд уролага дапаможа своечасова прыняць меры да даабследавання і выяўлення захворвання.
4. Выключэнне злоўжывання курэннем і алкаголем.
Раман Еўсцігнееў
Уролаг, загадчык раённага ўралагічнага цэнтра № 2 Маскоўскага раёна г.Мінска (39-я гарадская клінічная паліклініка)
Прадукты гарэння тытуню ўтрымліваюць каля 400 розных рэчываў, прыкладна 30 з іх з'яўляюцца моцнымі канцэрагенамі. Трапляючы ў лёгкія, яны ўсмоктваюцца ў кроваток і разносяцца па ўсім арганізме, выклікаючы паломкі ў геноме клетак, прыгнятаючы імунітэт. Гэтыя ж рэчывы выклікаюць з'яўленне многіх відаў злаякасных пухлінаў па ўсім арганізме. Прадукты распаду алкаголю (ацэтальдэгід) пашкоджваюць клеткі печані, прыгнятаюць сінтэз антыцелаў, прыгнятаюць актыўнасць імуннай сістэмы. Печань робіцца не ў стане правільна ўтылізаваць палавыя гармоны, што прыводзіць да парушэння балансу ў крыві і няправільнаму, згубнаму ўздзеянню на прастату.
5. Актыўны лад жыцця.
Раман Еўсцігнееў
Уролаг, загадчык раённага ўралагічнага цэнтра № 2 Маскоўскага раёна г.Мінска (39-я гарадская клінічная паліклініка)
Рухальная актыўнасць спрыяе нармальнаму кровазвароту ў органах таза, нармалізуе працу сардэчна-сасудзістай і імуннай сістэмаў. Гэта не цяжкія фізічныя трэніроўкі, а менавіта агульнаўмацавальныя віды фізкультуры, такія, як хада, лёгкі бег, фітнэс, плаванне, кардыятрэніроўкі.
Неабходна памятаць пра тое, што на ранніх стадыях рак прастаты працякае бессімптомна, а пры з’яўленні скаргаў часцяком дыягнастуецца на больш позніх стадыях. Таму вельмі важна праходзіць менавіта прафілактычныя агляды і не забывацца на аналіз крыві на ПСА, а таксама займацца захаваннем актыўнага здароўя пастаянна.
Падпісвайцеся на наш канал у Telegram, групы ў Facebook, «УКантакце», у «Аднакласніках» – і будзьце ў курсе свежых навінаў! Толькі цікавыя відэа на нашым канале YouTube, далучайцеся!
Матэрыялы на сайце 24health.by носяць інфармацыйны характар і прызначаныя для адукацыйных мэтаў. Інфармацыя не павінна выкарыстоўвацца ў якасці медыцынскіх рэкамендацый. Ставіць дыягназ і прызначае лячэнне толькі ваш урач. Рэдакцыя сайта не нясе адказнасці за магчымыя негатыўныя наступствы, якія ўзніклі ў выніку выкарыстання інфармацыі, размешчанай на сайце 24health.by.
Журналіст. Член Беларускага саюза журналістаў. Лаўрэат прэміі Беларускага саюза журналістаў.
