20.02.2019
20.02.2019

Новыя метады рэабілітацыі пацыентаў з пухлінамі галавы і шыі

logo
Здароўе дарослых
0 31
Памер шрыфта:
  • A
  • A
  • A

У 2018 годзе, як зрабілі справаздачу нашы анколагі, у 67% выпадкаў рак быў выяўлены на першай і другой стадыях. З пухлінамі галавы і шыі сітуацыя пакуль зваротная – больш за 60% пацыентаў трапляюць да анколагаў у занядбаным стане.

Каварства гэтага захворвання ў тым, што пухліны даводзіцца выдаляць з жыццёва важнымі органамі – языком, гартанню, сківіцамі. У выніку чалавек губляе магчымасць гаварыць, нармальна харчавацца, дыхаць, не кажучы ўжо пра дэфармацыі твару. Раней рэабілітацыя такіх пацыентаў зводзілася да навучання «чэравагаварэнню», тампанаванню дэфектаў сківіцы марлевай сурвэткай.

Як змяніліся метады рэабілітацыі сёння, на што могуць разлічваць пацыенты, «Слушна» распавяла анколаг-хірург, вядучы навуковы супрацоўнік РНПЦ анкалогіі і медыцынскай радыялогіі імя М.М.Аляксандрава Наталля Трызна.

Анкалогія ў отарыналарынгалогіі

  • Гартань

Рак гартані займае першае месца сярод новаўтварэнняў галавы і шыі. Усяго на ўліку ў РНПЦ анкалогіі і медрадыялогіі знаходзіцца каля 4 тысяч чалавек з гэтай паталогіяй, у год выяўляецца прыкладна 600 новых выпадкаў. Раней сярод пацыентаў пераважалі людзі ва ўзросце, якія злоўжываюць алкаголем, заўзятыя курцы, але сёння расце колькасць маладых людзей. Медыкі звязваюць гэта з вірусам папіломы чалавека, які трапляе ў верхнія дыхальныя шляхі ў выніку сэксуальных адносінаў.

 
Наталля Трызна
Анколаг-хірург, вядучы навуковы супрацоўнік РНПЦ анкалогіі і медыцынскай радыялогіі імя М.М.Аляксандрава
Калі выдаляецца гартань, чалавек губляе голас. Раней пацыенту маглі прапанаваць толькі заняткі па фарміраванні страваводнага голасу (чэравагаварэння) і электрагартань – прыбор, які прыкладаецца да падбародка або шыі і пераўтварае вібрацыю мышцаў дна поласці рота ў электрычныя ваганні, так што атрымліваецца манатонны «металічны», «робатападобны» голас. І яшчэ нататнічак з ручкай. Сёння людзям без гартані даступна трахеястрававоднае шунтаванне: паміж сценкамі трахеі і стрававода ствараецца адтуліна, у якую ставіцца галасавы пратэз, што дазваляе аднавіць натуральны голас. Гэта малатраўматычнае ўмяшанне, пратэз можна паставіць падчас аперацыі па выдаленні гартані і пасля яе. Пад кіраўніцтвам урача або лагапеда чалавек досыць хутка вучыцца гаварыць наноў, маўленне атрымліваецца гучным і эмацыйна афарбаваным. У сярэднім гэта можа заняць ад трох тыдняў да паўгода.

Сёння трахеястрававоднае шунтаванне ўведзена ў нацыянальныя стандарты аказання медыцынскай дапамогі онкапацыентам і вырабляецца за кошт бюджэту ва ўсёй краіне.

  • Верхняя сківіца

 
Наталля Трызна
Анколаг-хірург, вядучы навуковы супрацоўнік РНПЦ анкалогіі і медыцынскай радыялогіі імя М.М.Аляксандрава
Пухліны слізістай абалонкі альвеялярнага адростка ці верхнясківічнай пазухі разбураюць касцяную структуру верхняй сківіцы, таму пасля выдалення пухліны ўтвараецца скразны дэфект паміж поласцю рота і поласцю носа. З-за гэтага чалавек не можа нармальна есці: адсутнасць зубоў прыводзіць да немагчымасці перажоўваць, вадкая ежа выліваецца ў поласць носа. Маўленне робіцца неразборлівым, з'яўляецца гугнявае адценне. Выяўленыя функцыянальныя парушэнні ў спалучэнні з эстэтычным дэфектам прыводзяць да рэзкай сацыяльнай дэзадаптацыі і развіцця псіхічных расстройстваў Раней гэты дэфект пацыенты проста захіналі звычайнай марлевай сурвэткай падчас прыёму ежы, заціскалі пальцамі крылы носа для паляпшэння якасці маўлення.

Зараз у рамках галіновай навукова-тэхнічнай праграмы «Рэабілітацыя, экспертыза, папярэджанне інваліднасці» распрацаваны метад хірургічнага лячэння з аднамомантным сківічна-тварным пратэзаваннем.

Адначасова з выдаленнем пухліны стаматолагамі-артапедамі вырабляецца сківічна-тварны пратэз, які закрывае дэфект, спрыяе рэгенерацыі раны.

 
Наталля Трызна
Анколаг-хірург, вядучы навуковы супрацоўнік РНПЦ анкалогіі і медыцынскай радыялогіі імя М.М.Аляксандрава
Пацыент пасля наркозу можа глытаць, піць, жаваць. Гучнае маўленне таксама хутка аднаўляецца з дапамогай лагапедычных практыкаванняў. Распрацавана праграма медыцынскай рэабілітацыі пасля хірургічнага ўмяшання, якая ўключае лячэбную фізкультуру, фізіятэрапеўтычнае лячэнне, псіхатэрапеўтычную дапамогу, лагапедычную карэкцыю маўлення Сківічна-тварнае пратэзаванне пакуль яшчэ не ўключана ў нацыянальныя стандарты аказання меддапамогі пацыентам з пухлінамі верхняй сківіцы. Гэта неабходна зрабіць, паколькі мультыдысцыплінарны падыход і ранні пачатак медыцынскай рэабілітацыі дазваляюць істотна палепшыць якасць жыцця. Такіх пацыентаў у краіне няшмат, да прыкладу, праз наш РНПЦ за тры гады прайшло каля 40 чалавек. Але сярод іх былі выкладчык ВНУ, выхавальніца дзіцячага садка; важна, што гэтыя людзі працягваюць сёння працаваць па спецыяльнасці, не выпалі з соцыуму.
  • Язык

50-60% выпадкаў злаякасных пухлінаў слізістай абалонкі ротавай поласці лакалізуюцца на языку.

 

 
Наталля Трызна
Анколаг-хірург, вядучы навуковы супрацоўнік РНПЦ анкалогіі і медыцынскай радыялогіі імя М.М.Аляксандрава
Пухліна языка патрабуе выдалення як мінімум яго паловы. Гэта значыць, пасля аперацыі ўтворыцца кукса, парушаецца глытанне, з'яўляецца дэфект маўлення – шапялявасць (няправільнае вымаўленне шыпячых і свісцячых гукаў). Сёння мы ўжо можам аднавіць орган з тканак перадплечча, вялікай грудной мышцы. Аднак пасля дадзенай рэканструктыўнай аперацыі таксама патрабуецца дапамога лагапеда (каб дапамагчы чалавеку вярнуць натуральнае маўленне, прывесці язык у тонус). У далейшым пацыент можа займацца самастойна, толькі перыядычна наведваючы лагапеда.

Рэабілітацыія пасля анкалогіі

У сучаснай медыцыне ўсё большае значэнне надаецца ранней рэабілітацыі пасля анкалагічных захворванняў.

 
Наталля Трызна
Анколаг-хірург, вядучы навуковы супрацоўнік РНПЦ анкалогіі і медыцынскай радыялогіі імя М.М.Аляксандрава
Новыя метады рэабілітацыі па трахеястрававодным шунтаванні, сківічна-тваравым пратэзаванні паказваюць сваю эфектыўнасць, паляпшаюць якасць жыцця пацыентаў. Але далейшае аднаўленне патрабуе комплекснага падыходу з удзелам псіхолагаў, лагапедаў і фонапедаў. Наш вопыт паказвае, што чым раней пачаць лагапедычныя заняткі, тым хутчэй аднаўляецца моўная функцыя. Для большага эфекту рэабілітацыя павінна пачынацца ўжо ў стацыянары. Таму сёння мы хочам дамагчыся, каб у штаце РНПЦ быў лагапед, каб лагапедычная дапамога нашым пацыентам была рэгламентаваная і яны маглі гарантавана атрымаць яе на месцах.

Матэрыялы на сайце slushna.by носяць інфармацыйны характар і прызначаныя для адукацыйных мэтаў. Інфармацыя не павінна выкарыстоўвацца ў якасці медыцынскіх рэкамендацый. Ставіць дыягназ і прызначае лячэнне толькі ваш урач. Рэдакцыя сайта не нясе адказнасці за магчымыя негатыўныя наступствы, якія ўзніклі ў выніку выкарыстання інфармацыі, размешчанай на сайце slushna.by

0 31

Журналіст і медыятар. У журналістыцы каля 20 гадоў. Асноўная цікавасць – сацыяльныя праблемы. Скончыла журфак БДУ. Да партала «Здаровыя людзі» і газеты «Медыцынскі веснік» працавала ў рэдакцыі «Аргументы і факты» ў Беларусі, штотыднёвіках «СССР: постфактум», «Маскоўскі камсамолец ў Беларусі», нацыянальнай грамадска-асветніцкай газеце «Культура», інтэрнэт-выданні Оpen.by. Сябра Беларускай асацыяцыі журналістаў. Матэрыялы Ганны выдзяляюцца выразнай структурай, глыбінёй раскрыцця тэмы і сваёй аналітычнасцю. Хобі: літаратура, напісанне дзіцячых кніг. Аўтар праектаў: ТэДДзі (Трыбуна для дзяцей) – нацыянальная пляцоўка для выказвання меркаванняў і пазіцый дзяцей па хвалюючых праблемах (сумесны праект штотыднёвіка «Аргументы і факты» ў Беларусі, РГА «Беларуская Асацыяцыя клубаў ЮНЕСКА», Прадстаўніцтва Дзіцячага фонду ААН у Рэспубліцы Беларусь (ЮНІСЕФ) . «Урачы – таксама людзі» (24health.by), «Хатні догляд цяжкахворых» (сумесна з Беларускім таварыствам Чырвонага Крыжа) (24health.by), «Урачэбныя анлайн-канферэнцыі» (24health.by сумесна з tut.by).