Спыніце, Віцю трэба выйсці

Віцю было 22 гады, калі ён першы раз трапіў у рэабілітацыйны цэнтр з праблемай наркатычнай залежнасці. Наступны раз быў у 23 гады, потым у 25, у 27 ... І вось перада мной сядзіць 30-гадовы хлопец з пустымі вачыма, падранай душой і шрамам на левай шчацэ.

Шрам гэты ён, дарэчы, атрымаў не ў вулічных разборках. І гэта не няшчасны выпадак. Яму «падарыў» яго старэйшы брат, калі Віцюшы было ўсяго 3 гадкі. Старэйшы брат вельмі моцна раўнаваў малодшага да бацькоў, ненавідзеў іх за з'яўленне гэтай «маленькай дрэні». Ад немагчымасці неяк праявіць сваю агрэсію ў бок абыякавай мамы, якая вечна адсутнічае, ці таты-алкаголіка, ён не знайшоў іншага выйсця, як у адзін з дзён падысці да брата і паласнуць таго лязом па твары.

Як распавядае Віця, ён не памятае болю ці страху, толькі шмат крыві. А яшчэ, што вельмі крычала і плакала мама. Пасля гэтага старэйшы брат стаяў суткі на каленях у куце, кожныя 2 гадзіны яго хвастаў скакалкай тата.

Ужываць алкаголь Віця стаў у 11 гадоў, наркотыкі – у 14-15. Кажа, што нават у думках не было паступіць неяк па-іншаму. Алкаголь дома быў даступны заўсёды. Бацька хоць і выпіваў кожны дзень, але меў нядрэнную пасаду на нейкім мясцовым прадпрыемстве. Маці працавала старэйшым поварам у сталовай і часта адсутнічала нават па выхадных, асабліва ў летні перыяд, абслугоўвала вяселлі і дні нараджэння. Натуральна, прыносіла з сабой па вечарах сумкі ежы і спіртнога.

Яшчэ ў Віці быў дзядзька, брат мамы, опіумны наркаман і запойны алкаголік. Ён жыў з бабуляй Віці. Вельмі часта, калі ў дзядзькі пачыналася ломка ці ён адыходзіў ад спіртнога, бабуля і мама Віці адпраўлялі яго, маленькага, першым у кватэру да звар'яцелага дзядзькі, каб той супакоіўся і не ўчыняў скандалы альбо разборкі. Пяцігадоваму дзіцяці вельмі часта даводзілася гадзінамі сядзець побач з дзядзькам, які пакутаваў ад ломак, гладзіць яго руку, у надзеі, што таму стане лягчэй.

Першы раз Віцю ўкалоў яго старэйшы брат, які ўжо да гэтага 3 гады сам «сядзеў» на ігле. Спачатку брат нават адгаворваў Віцю спрабаваць, але той быў настроены рашуча і сказаў, што ён усё роўна зробіць гэта. Так лепш хай першы раз яго ўколіць блізкі чалавек.

Каля 7 гадоў доўжылася практычна штодзённае ўжыванне. Наркотык змяняўся алкаголем, алкаголь наркотыкам. Быў шэраг перадазіровак, больш за 20 заездаў у наркалогію, некалькі спробаў суіцыду. Аднойчы Віця нават ад'язджаў з краіны, але яго дэпартавалі назад. У 22 гады хлопец быў ужо бывалым «тарчком», меў некалькі судзімасцей, шмат захворванняў, паламаную псіхіку і вялізную дзірку ўнутры. Мяняць у жыцці ён нічога не хацеў, але і ўжываць ужо не было ні сіл, ні здароўя.

Чатыры спробы рэабілітацыі з інтэрвалам прыкладна ў 2 гады асабліва нічога не памянялі. Максімальны перыяд часу, на працягу якога Віцю ўдавалася ўстрымлівацца ад ужывання псіхаактыўных рэчываў, быў абмежаваны 2-3 тыднямі. Пасля ішоў зрыў і вяртанне ў бездань актыўнай залежнасці.

Да сваіх 30 гадоў ён канчаткова здаўся і перастаў супраціўляцца. На маё пытанне, для чаго ён чарговы раз вырашыў прайсці рэабілітацыю, Віця адказаў коратка і вельмі цяжка: «Я стаміўся». А потым паглядзеў на мяне, усміхнуўся адным кутком рота і дадаў: «Я цяпер як у папулярнай песні: «Спыніце, спыніце, Віці трэба выйсці»... А потым ён заплакаў, вельмі горка і вельмі журботна, з болем і адчаем.

Віктар досыць цяжкі пацыент, у яго шмат падзей мінулага, што траўміравалі яго, шмат болю, жаху. Шмат дзіцячых траўмаў, якія сышлі ў нетры падсвядомасці. Нам, спецыялістам рэабілітацыйнага цэнтра, даводзіцца вельмі шмат надаваць увагі і сіл, каб хоць неяк дапамагчы і падтрымаць яго.

Важна не дапусціць яго рэтраўматызацыі. Адсякаць жаль да сябе, маніпуляцыі, хлусню і жаданне пайсці па шляху найменшага супраціўлення. Вера ў людзей у Віці зусім адсутнічае, і гэта не дзіўна: столькі здрад было на яго шляху. Вельмі важна вярнуць яму хоць нейкі ўзровень даверу да тых, хто побач.

Віця зусім не ўмее распазнаваць свае пачуцці. Даводзіцца навучаць яго разумець хоць бы асноўныя з іх: страх, злосць, сум, радасць і любоў. Духоўныя каштоўнасці ў Віці практычна адсутнічаюць. Паняцці дабра і зла пераблытаныя, даводзіцца прывіваць такія якасці, як добразычлівасць, спагадлівасць, узаемадапамога, высакароднасць і любоў.

Віця прабыў у цэнтры амаль 7 месяцаў, і гэта яго перамога. Такога перыяду ўстрымання ад псіхаактыўных рэчываў у яго да гэтага не было. Ён пачаў часцей усміхацца і казаць аб тым, што яго на самай справе хвалюе, браць на сябе адказнасць. Нават падрыхтаваў смачны пірог з творагу для рэабілітантаў.

Вельмі цяжка даваць прагнозы з нагоды далейшага лёсу Віці, але з'явіўся шанец. Шанец на тое, што ён усё ж такі зможа здабыць свабоду ад залежнасці.

З моманту выпіскі з Цэнтра Віця не ўжывае наркотыкі.