14.05.2020
14.05.2020

Пандэмія пройдзе, вірус застанецца? Вы да гэтага гатовыя?

logo
Здароўе
0 58
Памер шрыфта:
  • A
  • A
  • A

Ужо практычна ні ў каго не выклікае сумненняў той факт, што найбольш верагодны спосаб перамагчы новы каранавірус у бліжэйшы час – выпрацаваць да яго калектыўны імунітэт. Гэта значыць, што ў пераважнай большасці жыхароў Зямлі павінен быць асабісты імунітэт, каб перапыніць ланцужок інфікавання і стварыць агульную абарону. А гэта значыць, перахварэць павінны практычна ўсе.

Па самых смелых ацэнках спецыялістаў, колькасць інфіцыраваных так ці інакш можа дасягнуць 7 мільярдаў чалавек. Пры гэтым CОVID-19 не знікне, а накшталт звычайнага грыпу пяройдзе ў катэгорыю сезонных захворванняў. І хаця гэта толькі здагадка, ці гатовыя мы да такога павароту падзей? Пры багацці інфармацыі пра каранавірусную інфекцыю, ці сапраўды ведаем усё, што неабходна, каб профілактаваць захворванне? Наколькі правільныя ўяўленні, якія склаліся зараз, пра небяспеку віруса? Ці зможа вакцына абараніць ад інфікавання? Мы сабралі ўсю інфармацыю, каб адказаць на найбольш хвалюючыя пытанні.

Каранавірус. Вірусы вакол нас.

Вірус, я цябе ведаю?

Ёсць дзве навіны, і абедзве трэба прыняць як дадзенасць. Вірусы – нашы пастаянныя суседзі, з якімі мы вымушаныя падзяляць адну «жылплошчу». Калі ўжо зусім шчыра, дык гаспадары хутчэй яны, чым мы. Гэта самая распаўсюджаная і найстаражытная форма жыцця на планеце. Сучаснай навуцы вядома пра дзясяткі мільёнаў розных вірусаў. Калі выбудаваць усіх у адну шарэнгу, яна расцягнецца ў даўжыню на 100 мільёнаў светлавых гадоў. Пры гэтым ланцужок пастаянна павялічваецца, бо вучоныя адкрываюць усё новыя і новыя невядомыя да гэтага часу вірусы.

Пераважная большасць з іх для чалавека не ўяўляе пагрозы. З усёй гэтай неверагоднай армады вірусаў небяспека зыходзіць толькі ад некалькіх сотняў. Самыя небяспечныя – вірусы, якія з'явіліся ў выніку мутацыі інфекцыі жывёл і атрымалі здольнасць пранікаць у арганізм чалавека. Наша імунная сістэма ніколі раней не сустракалася з падобнымі віруснымі агентамі і, не маючы спецыфічнай абароны, дазваляе ім бесперашкодна распаўсюджвацца паміж людзьмі. Так узнікаюць эпідэміі і пандэміі.

Расійскі мікрабіёлаг, генны інжынер Яўген Плісаў падчас анлайн-семінара, які праводзіцца ў рамках праекта SputnikPro, тлумачыў:

– Самі па сабе вірусы не з'яўляюцца жывымі арганізмамі. Гэта абломкі генетычнай інфармацыі, якія, трапляючы ў арганізм чалавека, убудоўваюцца ў клеткі і запускаюць вытворчасць уласных копій.

Да ліку такіх небяспечных новых вірусаў адносяцца SARS, MERS і цяпер – SARS-CoV-2.

Новыя старыя вірусы. Знайдзі адрозненні

Новы каранавірус мае некалькі істотных характарыстык, якія адрозніваюць яго ад іншых вірусных інфекцый.

Перш за ўсё, гэта бессімптомнае цячэнне ў першыя некалькі дзён пасля заражэння. Інкубацыйны перыяд у новага каранавіруса даўжэйшы ў параўнанні, напрыклад, са звычайным грыпам, і можа зацягнуцца ад 2 дзён да 2 тыдняў. Пры гэтым чалавек, у чый арганізм пракраўся SARS-CoV-2, з'яўляецца крыніцай інфікавання для іншых непасрэдна з моманту заражэння.

Параўнайце: той жа SARS выяўляў сябе практычна адразу – яго інкубацыйны перыяд складае ўсяго ад некалькіх гадзін да адных сутак. Але яго носьбіт робіцца заразным для навакольных не адразу, а толькі праз пэўную колькасць дзён.

Другое адрозненне: лёгкае цячэнне хваробы, выкліканай новым каранавірусам, якое назіраецца ў пераважнай большасці хворых – каля 70-80%. Амаль у кожнага 5-га захварэлага інфекцыя наогул не выклікае ніякіх сімптомаў. Пры гэтым памятаем, што, нягледзячы на добрае самаадчуванне, носьбіт уяўляе небяспеку інфікавання для навакольных.

Каранавірус. Бессімптомнае цячэнне.

І, нарэшце, яшчэ адно адрозненне: кашаль. Гэта першы з сімптомаў COVID-19. Астатнія прыкметы хваробы (высокая тэмпература, адсутнасць нюху, задышка, агульная слабасць) узнікаюць пазней. Ці могуць не ўзнікнуць увогуле. Пры гэтым пры кашлі ў паветра трапляюць мільярды мікраскапічных вірусных часціц. Уявіце толькі: на кончыку звычайнай іголкі зручна могуць размясціцца 100 мільёнаў рэшкаў чужароднага генетычнага кода. Паасобку іх не ў кожны мікраскоп разгледзіш... Не выконваючы банальных мераў гігіенічнага этыкету і прафілактыкі распаўсюджвання інфекцыі, носьбіт SAR-CoV-2, кашлянуўшы хаця б аднойчы, можа з лёгкасцю інфікаваць тых, хто знаходзіцца побач з ім.

Наколькі небяспечны SARS-CoV-2

Патэнцыяльная небяспека любога віруса вызначаецца па двух крытэрыях:

  • заразнасць (або вірулентнасць, г.зн. здольнасць выклікаць захворванне пры інфікаванні);
  • лятальнасць (здольнасць віруса прыводзіць да гібелі чалавека).

Калі меркаваць па гэтых крытэрыях, дык новы каранавірус валодае даволі высокай вірулентнасцю. Па апошніх дадзеных, інфікаваны чалавек можа перадаваць вірус у сярэднім 3-4 здаровым людзям.

Што тычыцца лятальнасці, тут важна дакладна размяжоўваць паняцці.

 
Яўген Плісаў
Мікрабіёлаг, генны інжынер
У святле падзей, якія адбываюцца, у асяроддзі абывацеляў часта здараецца падмена паняццяў лятальнасці і смяротнасці віруса. Лятальнасць вызначаецца колькасцю памерлых у адносінах да захварэлых. Смяротнасць – колькасцю памерлых ад канкрэтнай інфекцыі ў адносінах да ўсёй папуляцыі. Умоўна кажучы, лятальнасць інфекцыі можа быць 100%, пры гэтым яе смяротнасць – усяго 1%. У эпідэміялогіі ёсць закон: чым больш смяротны вірус, тым меней ён распаўсюджаны, паколькі, груба кажучы, забівае носьбіта раней, чым той паспявае заразіць іншых. І наадварот: чым менш смяротны – тым больш распаўсюджаны.

Каранавірус. Пандэмія.

Лятальнасць новага каранавіруса, як сведчаць вынікі шматлікіх даследаванняў, прыкладна ў 20 разоў вышэйшая, чым у звычайнага сезоннага грыпу. Шмат? Так, але пры ацэначнай лятальнасці SARS-CoV-2 у 1,5% той жа крытэрый у SARS – 10%, у MERS – 35%.

Як вядома, найбольш уразлівыя перад каранавіруснай інфекцыяй людзі з аслабленым імунітэтам і наяўнасцю хранічных захворванняў (напрыклад, на цукровы дыябет, хранічную абструктыўную хваробу лёгкіх, сардэчную паталогію і інш.). Асноўную масу іх складаюць людзі сталага ўзросту. Збольшага гэтым тлумачыцца высокая смяротнасць пры COVID-19 у Італіі. Гэта самая «старая» краіна ў свеце пасля Японіі, дзе доля жыхароў сталага веку вялікая ў адносінах да колькасці маладога і працаздольнага насельніцтва. Медыянны ўзрост (сярэдні ўзрост насельніцтва) у Італіі – 48 гадоў (для параўнання: у Расіі – 37 гадоў). Пэўную ролю там адыгралі і культурныя традыцыі: у Італіі прынята пры сустрэчы абменьвацца пацалункамі і абдымкамі, у той час як асноўны шлях перадачы SARS-CoV-2 – кантактны.

Калі чакаць вакцыну ад віруса?

Магчыма, адказ вас расчаруе, але самае разумнае – не чакаць вакцыну ў надзеі на цудоўнае выратаванне.

 
Яўген Плісаў
Мікрабіёлаг, генны інжынер
Хваробу лечаць з дапамогай лекавых прэпаратаў. Зараз спецыфічнай тэрапіі ад каранавіруснай інфекцыі не існуе. Вакцынацыя – гэта прэвентыўная мера. Яна не лечыць захворванне, а прадухіляе інфікаванне. З дапамогай вакцыны вылечыцца нельга! Акрамя таго, мала вынайсці вакцыну – яе неабходна тэсціраваць, праводзіць клінічныя выпрабаванні. На гэта ідзе ў сярэднім ад паўгода да паўтара. Нягледзячы на тое, што ўжо гучаць заявы пра пачатак тэсціравання вакцынаў супраць каранавіруса, гэта яшчэ не значыць, што яны хутка з'явяцца ў масавай вытворчасці.

Каранавірус. Калі будзе вакцына?

І трэба глядзець праўдзе ў вочы: нягледзячы на аптымізм, абсалютнай упэўненасці ў тым, што працоўная вакцына будзе вынайдзеная, ніхто не дае. Напрыклад, 35-гадовая праца вучоных па пошуку эфектыўнай вакцыны супраць ВІЧ, якая працягваецца і зараз, пакуль не мела поспеху. Спецыфічная антырэтравірусная тэрапія для зніжэння віруснай нагрузкі ёсць, а вакцыну ўсё яшчэ шукаюць.

Але нават калі вакцына ад каранавіруса будзе вынайдзеная, у масавую вытворчасць, з улікам праходжання ўсіх этапаў тэсціравання, яна патрапіць не раней за заканчэнне наступнага года. Да таго часу большасць тых, для каго вірус уяўляе небяспеку, перахварэюць ужо.

Таму больш разумна не чакаць вакцыны. А жыць тут і цяпер. Выконваючы пры гэтым простыя, але неабходныя правілы, каб не даць вірусу магчымасці (верагодна, нават пры дапамозе вас) распаўсюджвацца далей: выконваць рэспіраторны этыкет, часта мыць рукі з мылам, карыстацца антысептыкам, насіць ахоўную маску, пазбягаць месцаў вялікага збору людзей, трымаць бяспечную дыстанцыю пры стасунках з іншымі. Пры першых сімптомах захворвання заставацца дома, не займацца самалячэннем, а выклікаць урача. Уласна, гэтыя правілы справядлівыя ў любы сезон уздыму эпідзахворванняў. Самы час іх замацаваць. Будзьце здаровыя і беражыце сябе.

Матэрыялы на сайце slushna.by носяць інфармацыйны характар і прызначаныя для адукацыйных мэтаў. Інфармацыя не павінна выкарыстоўвацца ў якасці медыцынскіх рэкамендацый. Ставіць дыягназ і прызначае лячэнне толькі ваш урач. Рэдакцыя сайта не нясе адказнасці за магчымыя негатыўныя наступствы, якія ўзніклі ў выніку выкарыстання інфармацыі, размешчанай на сайце slushna.by

0 58

Журналіст. Вышэйшая адукацыя. Сябра Беларускага саюза журналістаў. Стаж працы ў прафесіі – 20 гадоў. Беларуска. Нарадзілася ў г.Ганцавічы Брэсцкай вобласці. У 2001 годзе скончыла факультэт журналістыкі Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта па спецыяльнасці «Журналістыка». Працавала спецыяльным карэспандэнтам аддзела эканомікі газеты «Беларуская ніва», аглядальнікам аддзела пісьмаў, аглядальнікам аддзела сацыяльных праблемаў газеты «Савецкая Беларусь» (зараз – «Выдавецкі дом «Беларусь сёння»). З 2016 года – карэспандэнт уласны аддзела інтэрнэт-праектаў РУП «Рэдакцыя газеты «Медыцынскі веснік». З 2000 года з'яўляецца сябрам Беларускага саюза журналістаў (БСЖ). У 2002 годзе стала лаўрэатам прэміі БСЖ за лепшую журналісцкую працу. У 2017 годзе – лаўрэатам прэміі БСЖ «Залатое пяро».