У перыяд складанага і даволі агрэсіўнага лячэння раку ахоўныя сілы арганізма істотна зніжаныя. Любая дробязь, звыклая і бяспечная ў звычайным жыцці, падчас праходжання курсаў прамянёвай або хіміятэрапіі можа стаць крыніцай інфекцыі. Напрыклад, разагрэты боршч ці яблык з уласнага саду.
Бактэрыі і мікраарганізмы ўтрымліваюцца нават у свежых і натуральных прадуктах. Большасць з іх для сярэднестатыстычнага здаровага чалавека небяспекі не ўяўляюць. Але ў пацыента з анкалагічным захворваннем падчас актыўнага лячэння рызыка інфекцый, уключаючы харчовыя атручванні, моцна павышаная. Тым не менш, гэта не падстава для панікі. Педантычнае выкананне правілаў харчовай бяспекі дапаможа звесці рызыку харчовых інфекцый да нуля.
Ірына Каровіна, дыетолаг, педыятр Нацыянальнага медыцынскага даследчага цэнтра дзіцячай гематалогіі, анкалогіі і імуналогіі імя Дзмітрыя Рагачова (г.Масква, РФ), выступаючы перад беларускімі калегамі на семінары, прысвечаным актуальным праблемам нутрытыўнай падтрымкі анкапацыентаў, падрабязна спынілася на пытанні харчовай бяспекі ў перыяд прамянёвай і хіміятэрапіі.
Рэкамендацыі спецыяліста будуць цікавымі і карыснымі для шырокай чытацкай аўдыторыі.
Крыніцы харчовых атручванняў могуць быць рознымі: няправільнае абыходжанне з прадуктамі (набыццё і захоўванне), забруджаная рабочая паверхня або самі прадукты харчавання, а таксама невыкананне асабістай гігіены.
Набыццё прадуктаў
- Купляйце прадукты выключна ў крамах, дзе забяспечаныя неабходныя ўмовы захоўвання (тэмпературны рэжым, таварнае суседства і г.д.). На стыхійных рынках гэтыя ўмовы, як правіла, ігнаруюцца. І прадукты харчавання, набытыя «з рук» або «з зямлі», уяўляюць пагрозу нават для здаровага чалавека з моцным імунітэтам.
- Звяртайце ўвагу на дату вырабу, тэрмін рэалізацыі, знешні выгляд прадукту і ўпакоўкі. Адмоўцеся ад набыцця, калі ўпаковачная тара пашкоджаная, прадукт змяшчае прыкметы псуты, цвілі і гнілі!
- Перш чым купіць, правярайце курыныя яйкі. Не саромейцеся адкрыць латок. Яйкі, што патрэскаліся, ні купляць, ні выкарыстоўваць для прыгатавання ежы нельга.
- Пазбягайце непастэрызаваных прадуктаў, у тым ліку соку, малака, ёгурта і сыру.
- Адмоўцеся ад спакусы каштаваць прадукты харчавання ў месцах гандлю (напрыклад, падчас дэгустацый ці калі прадавец прапануе вам пераканацца, наколькі смачны і сакавіты ў яго тавар).
- Купляйце гародніну і садавіну ў невялікай колькасці, столькі, колькі вы сапраўды зможаце з'есці за 2-3 дні. Не варта рызыкаваць і набываць пашкоджаныя або разрэзаныя ў краме гародніну і садавіну (напрыклад, кавуны або дыні), асабліва, калі вы збіраецеся есці іх сырымі.
Прыгатаванне ежы
- Старанна мыйце гародніну, садавіну і зеляніну пад чыстай праточнай вадой прама перад ужываннем або прыгатаваннем. Не з'яўляюцца выключэннем садавіна і гародніна, якія потым варта ачысціць ад лупіны (напрыклад, бананы, дыні, апельсіны).
- Такія надпісы, як «натуральныя» або «арганічныя», не маюць дачынення да чысціні і мікробнай бяспекі прадукту. Яны толькі азначаюць, што гародніна і садавіна былі вырашчаныя без выкарыстання хімічных угнаенняў і пестыцыдаў. Мыць і чысціць перад ужываннем іх варта гэтак жа, як і астатнія сырыя гародніну і садавіну.
- Ліставую гародніну (салата-латук, шпінат, капуста і г.д.) прамывайце пад праточнай вадой паасобку. Мыць варта нават тыя прадукты, на якіх пазначана, што яны ўжо вымытыя (напрыклад, салата ў індывідуальнай упакоўцы, салатныя сумесі і інш.).
- Гародніну, садавіну, якія можна ўжываць у свежым выглядзе, пасля мыцця неабходна бланшыраваць (апусціць у гарачую ваду на 1-2 хвіліны).
- Прадукты глыбокай замарозкі размарожваць на ніжняй паліцы халадзільніка (ні ў якім разе не пры пакаёвай тэмпературы!).
- У працэсе прыгатавання ежы для работы з сырымі прадуктамі выкарыстоўвайце асобнае абсталяванне і сталовыя прыборы (нажы, дошкі, талеркі, лыжкі і г.д.).
- Выкарыстоўвайце розныя дошкі і нажы для розных прадуктаў (сырога мяса і прадуктаў жывёльнага паходжання, гародніны і садавіны, хлеба). Каб не заблытацца, можна выкарыстоўваць дошкі рознага колеру, напрыклад, чырвоную для сырога мяса, зялёную для гародніны, жоўтую для хлеба.
- Падчас гатавання заўсёды выкарыстоўвайце розныя талеркі для сырых і тэрмічна апрацаваных прадуктаў.
- Не каштуйце і не ешце дрэнна правараныя ці непрасмажаныя прадукты, а таксама стравы, якія ўтрымліваюць сырыя або паўсырыя яйкі, у тым ліку звараныя ўсмятку.
- Ніколі не каштуйце прадукты, якія падазрона выглядаюць або пахнуць.
Пры разаграванні страву неабходна даводзіць да кіпення! Разаграваць такім чынам прыгатаваную ежу можна не больш за адзін раз!
Захоўванне прадуктаў
- Захоўвайце прадукты пры бяспечнай тэмпературы. Гарачая ежа павінна заставацца гарачай (вышэй за 60°С), а халодная – халоднай (ніжэй за + 5°С).
- Не пакідайце прыгатаваную ежу пры пакаёвай тэмпературы больш чым на 1 гадзіну.
- Гатовыя стравы захоўвайце ў халадзільніку ў шчыльна зачыненых ёмістасцях не больш за 24 гадзіны.
- Выключыце магчымасць кантакту сырых і гатовых да ўжывання прадуктаў. Захоўвайце ў халадзільніку сырое мяса, птушку, рыбу і морапрадукты ў розных ёмістасцях (пластыкавых zip-пакетах, кантэйнерах для захоўвання) і пераважна на ніжняй паліцы, асобна ад прадуктаў, гатовых да ўжывання.
Чысціня рабочай зоны і асабістая гігіена
- Калі вы карыстаецеся губкамі для мыцця посуду, іх трэба штодня дэзінфіцыраваць. Прасцей за ўсё выкарыстоўваць не губкі, а невялікі адрэз баваўнянай тканіны і мяняць яго штодня. Таксама важна выкарыстоўваць розныя губкі (мачалкі, тканіна, сурвэткі) для мыцця посуду, працірання рабочай зоны на кухні, абедзеннага стала.
- Асаблівую ўвагу надавайце асабістай гігіене. Рукі варта мыць часта, з мылам і не менш за 15 секунд пад цёплай праточнай вадой. Рабіце гэта штораз перад пачаткам і пры змене тэхналагічнага этапу падрыхтоўкі ежы; пасля працы з сырым мясам, птушкай або рыбай; перад ежай; пасля наведвання прыбіральні; прыбірання і выкідвання смецця; кантакту з жывёламі.
Бяспека ў месцах грамадскага харчавання
- У месцах грамадскага харчавання важна пракантраляваць, каб страва была свежапрыгатаванай, а не разагрэтай. Нават калі гаворка ідзе пра гамбургеры ці сасіску ў цесце. Робячы заказ, акцэнтуйце ўвагу на гэтым моманце.
- Сырую садавіну і гародніну ў месцах грамадскага харчавання лепей не ўключаць у заказ. Ешце яе дома, дзе вы самастойна кантралюеце, наколькі правільна яна вымытая, ачышчаная і нарэзаная.
- Салатныя бары, буфеты, шведскія сталы, кулінарыя, а таксама вулічная ежа – гэта тое, ад чаго вам пакуль лепей наогул адмовіцца. Адсачыць працэс і тэрміны прыгатавання, захоўвання страў тут практычна немагчыма. І гэта той самы выпадак, калі рызыка – справа зусім не высакародная.
Нягледзячы на тое, што прынцыпаў харчовай бяспекі даволі шмат, выконваць іх лёгка. Гэта не патрабуе дадатковых укладанняў, спецыяльных гігіенічных сродкаў і абсталявання. Па вялікім рахунку, гэтыя правілы дастасавальныя абсалютна да ўсіх людзей: і здаровых, і тых, хто змагаецца з хваробай. Проста ад апошніх яны патрабуюць прынцыповага захавання, каб паскорыць працэс выздараўлення і не падвяргаць сябе той небяспецы, якой можна пазбегнуць.
