Сярод захворванняў нервовай сістэмы, якія прыводзяць да інваліднасці пацыентаў працаздольнага ўзросту, у рассеянага склерозу – адна з лідзіруючых пазіцый. Вылечыць яго нельга, можна толькі затармазіць прагрэсаванне захворвання і падоўжыць перыяд рэмісіі.
Наша краіна адносіцца да зоны высокай рызыкі развіцця рассеянага склерозу. Зараз яго распаўсюджанасць у Беларусі складае больш за 50 чалавек на 100 тысяч насельніцтва. Усяго ў нашай краіне зарэгістравана звыш 4 тысяч пацыентаў з РС.
Пра першыя сімптомы, прычыны і фактары рызыкі развіцця рассеянага склерозу і тэрапію хваробы журналісту інфармацыйнага партала Здаровыя людзі распавяла старшы навуковы супрацоўнік неўралагічнага аддзела РНПЦ неўралогіі і нейрахірургіі Ганна Буняк.
Чаму развіваецца хвароба
Пры аўтаімунных захворваннях, да якіх адносіцца рассеяны склероз, пэўныя тканкі або клеткі арганізма ў пэўны момант пачынаюць успрымацца імуннай сістэмай як чужародныя. У выніку фарміруецца пул актыўных і агрэсіўных клетак, у дадзеным выпадку лімфацытаў, якія накіроўваюць сваё агрэсіўнае ўздзеянне на здаровую тканку або клеткі. Пры рассеяным склерозе пад гэткае ўздзеянне трапляе міелінавая абалонка нервовых валокнаў цэнтральнай нервовай сістэмы. Як толькі гэты працэс запускаецца, спыніць яго бывае складана. У некаторых выпадках ён пэўны час працякае без клінічных праяў, і чалавек не адразу разумее, што ён хворы, патлумачыла Ганна Буняк.
Што можа справакаваць развіццё РС
Схільнасць да захворвання абумоўленая генетычнымі фактарамі і можа перадавацца ў спадчыну. Калі сярод блізкіх родзічаў былі выпадкі рассеянага склерозу, дык верагоднасць захворвання ў такога чалавека вышэйшая, але не 100%.
Што датычыць генетычных фактараў, дык зараз выяўленыя гены, наяўнасць якіх толькі сведчыць пра тое, што захворванне можа развіцца ў пэўных умовах, але не вызначаюць прамую спадчыннасць РС.
Знешнія фактары
- Геаграфічнае месцазнаходжанне. Лічыцца, што чым далей ад экватара размешчаная краіна, тым больш там захворванне РС. Раней выказваліся здагадкі, што прычына – недахоп сонечнага святла і, як следства, недахоп вітаміну Д. Пазней высветлілася, што нават у цемнаскурых людзей, якія жывуць у паўднёвых краінах, можа не хапаць «сонечнага» вітаміну, але колькасць выпадкаў РС у іх меншая. І гэтую тэорыю ставяць пад сумнеў. Разам з тым, заканамернасць месцазнаходжання краіны пражывання ў адносінах да экватара і захворвання РС ёсць.
- Вірусы. Даказана, што такія вірусы, як вірус простага герпесу, Эпштейн-Бара, цытамегалавірусы, могуць ініцыяваць захворванне. Пры «сустрэчы» з адным з іх у арганізме чалавека выпрацоўваюцца пэўныя антыцелы, і імунная сістэма дае свой «адказ». У гэты ж момант могуць ініцыявацца аўтаімунныя механізмы развіцця РС. Разам з тым, адназначна сказаць, што вірусы «вінаватыя» ў развіцці РС, не зусім правільна. Яны – толькі дадатковы правакацыйны фактар.
На рассеяны склероз часцей хварэюць жанчыны. Прычына гэтага шмат у чым хаваецца ў гарманальным статусе жанчын. Асабліва важныя перыяды, калі змяняецца гарманальны фон – пубертатны і клімактэрычны.
Рассеяны склероз можа дэбютаваць у дзіцячым узросце (па дадзеных літаратуры, самая ранняя праява – да 10 гадоў). У такім узросце цячэнне хваробы можа і не быць хуткім, але, улічваючы, што захворванне наступіла рана, да юнага ўзросту вялікая верагоднасць у такіх пацыентаў стаць глыбокімі інвалідамі.
Механізм развіцця РС
Лічыцца, што пры РС адбываецца распад міеліну нервовых валокнаў нейронаў за кошт траплення агрэсіўных Т-лімфацытаў у ЦНС. Разам з тым, пры РС адбываюцца працэсы дэгенерацыі, у выніку якіх гінуць самі нервовыя клеткі. Менавіта на гэтай стадыі захворвання ў пацыента нарастае неўралагічны дэфіцыт, і на такой стадыі РС, на жаль, не паддаецца лячэнню той мадыфікуючай тэрапіяй, якая існуе зараз.
Працэсы гібелі нейронаў могуць адбывацца як на пачатку захворвання, так і на любым этапе развіцця хваробы. Прычым, чым даўжэй чалавек хварэе, тым больш працэсы дэгенерацыі (гібелі нейронаў) будуць пераважаць. Часам дастаткова аднаго года з моманту першага дэбюту хваробы, каб чалавек стаў глыбокім інвалідам.
Працяг чытайце ў нашым наступным матэрыяле «Рассеяны склероз. Частка 2. Як не прапусціць хваробу».
Падпісвайцеся на наш канал у Telegram, групы ў Facebook, «УКантакце», у «Аднакласніках» – і будзьце ў курсе свежых навінаў! Толькі цікавыя відэа на нашым канале YouTube, далучайцеся!
