Хто сёння можа пахваліцца тым, што на ўласныя вочы бачыў Фёдара Міхайлавіча Дастаеўскага? Напэўна, толькі госці Тэатра імя Максіма Горкага, якія патрапілі на прэм’еру спектакля «Ідыёт», што адбылася 9 лютага, і ўбачылі там на сцэне знакамітага рускага пісьменніка.
Руская класіка вачыма беларускіх акцёраў — дзеянне спектакля такое вядомае нам з літаратуры становіцца новай старонкай ў тэатральным жыцці Мінска.
Гісторыя князя Мышкіна і Настассі Філіпаўны на беларускай сцэне ўзноўлена інтэрнацыянальным калектывам. Рэжысёрам-пастаноўшчыкам выступіла Івана Жыгон з Сербіі. Сцэну ўпрыгожылі галоўны мастак тэатра імя М. Горкага Ала Сарокіна і сербскі сцэнограф Барыс Максімовіч. Мастакі па касцюмах — Бажана Ёвановіч з Сербіі, а таксама Ала Сарокіна. Музыку да спектакля напісаў сербскі кампазітар Петар Антановіч.
Спектакль атрымаўся густанаселеным: у ім занятыя тры дзясяткі акцёраў. Галоўныя ролі — Мышкіна і Настассі Філіпаўны — пастаноўшчыкі даверылі Андрэю Сенькіну і Вераніцы Пляшкевіч.
Паводле слоў Іваны Жыгон, «Ідыёт» — кніга-прароцтва Фёдара Дастаеўскага, расказ пра супергероя славянскай цывілізацыі. З дапамогай акцёраў горкаўскага тэатра рэжысёр перанесла на вялікую сцэну практычна ўсе сюжэтныя лініі знакамітнага рамана.
Першы акт спектакля — дынамічны, насычаны сітуацыямі, размовамі і стустрэчамі. Тут мы знаемімся з галоўнымі героямі: спачатку бачым неверагодна прыгожую Настассю Філіпаўну, якая, без спрэчак, зачаравала сваёй харызмай усю увагу глядацкай залы, затым даведваемся пра тонкую натуру Льва Мікалаевіча Мышкіна, паступова сустракаемся з брутальным і рэзкім Рагожыным, зацікаўліваемся вобразамі Аглаі і Гані …
Есць адчуванне, што ў першым дзеянні музыка спеткакля і ёсць асобны герой, нібыта расказчык Дастаеўскі піша свой раман тут жа — на месцы, выдзяляючы ўсе патрэбныя яму акцэнты громкімі гукамі.
Другое дзеянне больш спакойнае, але тут таксама ёсць свае нечаканасці ў паводзінах герояў. Стасункі князя Мышкіна і Рагожына адлюстраваны больш эмацыйна, чым у самім рамане. Адзенне Настассі Філіпаўны змяняецца тры разы. Спачатку прыгожая жанчына прадстае перад гледачамі ў вытанчанай чырвона-аксамітнай сукенцы, у сцэне, калі яна ўсе ж такі вырашае выйсці замуж за князя Мышкіна на ёй чорнае і вельмі сумнае адзенне, у сцэне забойства Настасся Філіпаўна апранута ў белае. У гэтым адзенні уся палітра жыцця няшчаснай жанчыны. Яе вобраз у спектаклі нібы раскрываецца праз гэтыя сукенкі. Так доўга яна шукала сабе шчасця і цеплыні, але яе шчасцем, напэўна, магла быць толькі смерць.
Хворая душа, доўга шукаючы дабрыні і цеплыні вакол, стамілася, нібы зламалася ад напружання наваколля, ад неапраўданрых чаканняў.
Вобраз Аглаі, наадварот, больш прамалінейны і зразумелы з першых хвілін прагляду спектакля. Безумоўна, гэта смелая жанчына, якая здольная казаць тое, што думае ў твар, здольная быць жорсткай і самалюбівай. Увесь спектакль яна нагадвае напружаны канат, хоць побач існуе смех, музыка і людзі. Усе два дзеянні Аглая ў пазіцыі выбару, хоць насамрэч ад яе выбару нічога і не залежыць.
Увогуле адчуванне пасля прагляду «Ідыёта» спачатку крышку разгубленае: плаваеш у думках, асабліва пасля сцэны, калі Аглая прыйшла па размову да Настассі Філіпаўны: іх эмацыйная гутарка захапляе увагу, асобныя словы вітаюць у памяці нібы развязка таго напружання, якое авеяла ўвесь спектакль. Далей адбываецца ўсведамленне, ужо пачынаеш супастаўляць дзеянне літаратурнае і тэатральнае. У выніку разумееш, спектакль атрымаўся кранаючым і балючым. Вядома, кожнаму баліць свае, але акцёры змаглі перажыць лёсы сваіх герояў і данесці да гледачоў той унутраны боль, з якім кожны герой «Ідыёта» жыве ў сэрцы ўжо не адно стагоддзе.
Спектакль-стыль. У Горкаўскім тэатры прэзентавалі прэм’еру «Абдураны муж»
