Трэнд на здаровае і карыснае харчаванне спрыяе з'яўленню рознага кшталту суперпрадуктаў і цудадзейных раслін у нашым рацыёне.
Ці настолькі яны карысныя, як пра іх кажуць? Ці можна іх ужываць без кансультацыі спецыялістаў? Эфект ад іх відавочны ці плацэба? Раскладзем па палічках.
Насенне Чыа - карысць і шкода
Кожны з нас так ці інакш сутыкаўся з рэцэптамі здароўя на аснове айчынных раслін – абляпіхі, алоэ, шыпшыны, крапівы, насення лёну або пшаніцы, якая прарасла. Здаўна іх лічылі высокаэфектыўнымі сродкамі ў барацьбе з хваробамі. І сёння, з улікам каласальных тэмпаў развіцця фармацэўтыкі, іх ніхто не пакідае на абочыне. З-за глабалізацыі мы можам пакаштаваць унікальныя карысныя прадукты з усяго зямнога шара. Адзін з іх – чыа.
Насенне чыа карычневага, белага, чорнага і шэрага колеру падобнае да вельмі маленькай фасолі, паверхня блішчыць. Смак у насення чыа нейтральны з лёгкім арэхавым адценнем.
Папулярнасць у Рэспубліцы Беларусь такая, што, ледзь з'явіўшыся на паліцах у крамах карысных прадуктаў, яны знікаюць за імгненне. Чаму?
Гістарычная даведка
Чыа яшчэ называюць іспанскім шалфеем (salvia hispanica). Гэта аднагадовая расліна да 1 метра ў вышыню з фіялетавымі, барвовымі або белымі кветкамі. Першапачаткова расла ў Цэнтральнай і Паўднёвай Амерыцы. Народы, якія засялялі гэтыя землі ў 26-15 стагоддзях да н.э., выкарыстоўвалі чыа як асноўны прадукт рацыёну разам з амарантам, кукурузай, фасоляй і гарбатай матэ.
Насенне чыа павышалі трываласць, надавалі сіл і энергіі воінам.
Цікавы факт
Ацтэкі і народы майя выкарыстоўвалі насенне чыа ў якасці валюты, плацілі такім чынам даніну і падаткі. Дарэчы, сталіца шматмільённай імперыі ацтэкаў штогод атрымлівала ад заваяваных народаў да 15 000 тон насення чыа ў выглядзе даніны. Тагачасныя заваёўнікі лічылі, што насенне давала ім звышнатуральную сілу і ўладу.
У чым сакрэт чыа?
100 г чыа = паўкіло шпінату як крыніца жалеза = 200 г арэхаў як крыніца магнію = кілаграм чырвонай рыбы як крыніца амега-3 = тры бананы як крыніца калію = 3 шклянкі дурніц як крыніца антыаксідантаў = 3 порцыі аўсянай кашы як крыніца клятчаткі = паўлітра малака як крыніца кальцыю.
Крыху лічбаў
Лічыцца, што можна з'ядаць не больш за 2 сталовыя лыжкі насення чыа ў дзень, якія папоўняць 40% сутачнай патрэбы ў клятчатцы, 30% у магніі, 30% у монаненасычаных тлустых кіслотах, 15% у раслінным бялку, а таксама з'яўляюцца крыніцай цынку, фосфару, вітамінаў А, Е і С, рыбафлавіну, пры гэтым іх энергетычная каштоўнасць складае ўсяго 85 калорый.
Карысныя ўласцівасці чыа
Пры ўжыванні насення чыа нармалізуецца функцыянаванне стрававальнага тракта. Памяншаецца вага цела. Умацоўваюцца косткі і зубы.
Эфектыўна для нарошчвання цяглічнай масы пры трэніроўках.
Паляпшаецца праца сардэчна-сасудзістай сістэмы. Зніжаецца ўзровень халестэрыну ў крыві. Стабілізуецца ўзровень цукру ў крыві.
Паляпшаецца колер і тонус скуры твару, стан валасоў і пазногцяў.
Як ўжываць насенне Чыа?
Насенне чыа для беларусаў хутчэй экзотыка, чым штодзённая ежа. Таму ўводзіць у свой рацыён іх лепш паступова.
Найбольш зручны і карысны варыянт – замочванне ў вадкай ежы: вечарам – у ёгурт і паставіць на ноч у халадзільнік; раніцай можна дадаць каліва ў смузі за 15 хвілін да яго ўжывання; у сок, ваду, любы напой; у цёплую кашу раніцай.
Насенне чыа ў вадкасці набрыняюць, створаць вакол сябе жэлепадобную сферу, якая павялічваецца ў памеры ў 5 разоў.
Варта быць уважлівымі і добра размешваць насенне чыа, інакш яно можа сфарміраваць камяк, які зробіць цяжкім працэс праходжання і пераварвання ежы.
Простыя рэцэпты з чыа
Мус або пудынг з чыа
1 сталовая лыжка чыа, паўшклянкі малака (можна жывёльнае ці соевае, міндальнае, какосавае), каліва любых ягад або мяккай садавіны, ваніль або карыца на ўласны густ. Усё, акрамя чыа, змяшаць у блэндары, заліць атрыманай масай чыа, добра перамяшаць і паставіць у халадзільнік як мінімум на 30 хвілін.
Каша з чыа
Зварыць паўшклянкі аўсянкі (не хуткай), змяшаць з любым ёгуртам (100-150 гр) 1 сталовую лыжку чыа, дадаць ягады або джэм. Пакінуць у халадзільніку на ноч.
Раніцай карысны і сытны сняданак гатовы!
Суп-пюрэ з чыа
На агароднінным або курыным булёне зварыць бульбу, моркву і цыбулю. Даць злёгку астыць, дадаць крэм-чыз або вяршкі. Паставіць на агонь, зняць, не даводзячы да кіпення.
Даць злёгку астыць, узбіць блэндарам. Дадаць 2 сталовыя лыжкі чыа і пару кропель аліўкавага алею. Падаваць з маслінамі або аліўкамі.
Шкода ад ужывання насення чыа
Перад набыццём рэкамендуем звярнуць увагу на краіну паходжання насення.
Перавагу варта аддаць Цэнтральнай і Паўднёвай Амерыцы, але не Азіі. Важна праверыць наяўнасць сертыфікатаў якасці, што гарантуюць бяспеку прадукту. У нашай краіне кошт 100 гр насення чыа вагаецца ад 15 да 20 беларускіх рублёў.
Насенне чыа можа быць прычынай залішняга фарміравання газаў у кішэчніку з-за павышанага ўтрымання харчовых валокнаў.
Магчыма моцная алергічная рэакцыя ў выглядзе дыярэі, цяжкасці з дыханнем і высыпанняў на скуры.
Недапушчальна адначасова ўжываць з прыёмам аспірыну і антыкаагулянтаў.
Строга забаронена есці іх людзям з язвавай хваробай страўніка і бранхіяльнай астмай.
З асцярожнасцю варта ўжываць людзям з паніжаным ціскам, цяжарным і жанчынам, якія кормяць.
