Карысць вітаміну К
Яго яшчэ называюць вітамінам каагуляцыі. Гэты самы «К» неабходны для ўтварэння ў печані пратрамбіну.
Сістэма згусання крыві – адна з галоўных нашых ахоўных функцый. Калі арганізму нічога не пагражае, дык адпаведныя фактары ў парадку, а кроў застаецца вадкай. Але пры паталогіі імгненна запускаецца працэс, які накіраваны на фарміраванне тромба, гэта значыць, арганізм здольны ў любы момант «зарабіць» рану згусткам крыві, які сфармаваўся.
Акрамя таго, вітамін К патрэбны нам для іншых важных задач:
- Спрыяе нармальнаму развіццю дзіцячага шкілета і прадухіляе астэапароз у людзей сталага ўзросту.
- Удзельнічае ў анаэробным дыханні, якое ўзнікае ў нервовай тканцы пры кіслародным галаданні і ў мышцах пры інтэнсіўных фізічных нагрузках.
- Стабілізуе ўзровень цукру ў крыві.
- Павышае ўстойлівасць сценак сасудаў.
- Перашкаджае ўзнікненню ўзроставых змяненняў.
- Удзельнічае ў энергетычных працэсах.
- Аказвае антыбактэрыяльнае і болесуцішальнае дзеянні.
- Спрыяе расслабленню маткі, ухіляючы болевыя адчуванні падчас менструацыі.
- Нармалізуе рухальную функцыю страўнікава-кішэчнага тракта і дзейнасць мышцаў.
- Нядаўна было ўстаноўлена, што ён адыгрывае важную ролю ў засваенні кальцыю і забеспячэнні нармальнай работы нырак.
Пад агульным паняццем вітаміну К маюцца на ўвазе тлушчараспушчальныя злучэнні (К1, К2 і К3 і г.д.). Рэчыва гэтае можа ўтрымлівацца як у прадуктах расліннага паходжання, так і жывёльнага. Да прыкладу, вітамін К1 сінтэзуецца ў раслінах і ўтрымліваецца ў лісці. Але нягледзячы на тое, што пры раслінным рацыёне ў наш арганізм трапляе досыць вітаміну К1, засвойваецца яго вельмі мала. Таму яго трэба спалучаць з тлушчамі. Вітамін К2 сінтэзуецца мікраарганізмамі (бактэрыямі) у кішэчніку чалавека, а таксама клеткамі печані жывёлаў.
Сутачная патрэба ў вітаміне К
Патрэба ў гэтым рэчыве задавальняецца часткова, дзякуючы мікрафлоры кішэчніка і за кошт паступлення з прадуктамі харчавання, але сутачная колькасць дакладна не ўстаноўленая. Усё вельмі індывідуальна і залежыць ад вагі чалавека: 1 мікраграм нутрыенту на 1 кілаграм масы цела.
Паводле санітарных нормаў і правілаў, патрэба ў вітаміне К для мужчын і жанчын 18-59 гадоў (у суткі) складае 120 мкг.
Дэфіцыт вітаміну К
Некаторыя вучоныя лічаць, што дзякуючы сінтэзу вітаміну мікрафлорай кішэчніка ў дарослых першаснага гіпавітамінозу К не бывае. Іншая справа – другасны гіпавітаміноз. Самыя распаўсюджаныя прычыны:
- Захворванні печані (напрыклад, інфекцыйныя і таксічныя гепатыты, цыроз печані, жоўцекамянёвая хвароба, пухліны падстраўнікавай залозы, дыскінезія жоўцевыводзячых шляхоў). З-за спынення паступлення жоўці ў дванаццаціперсную кішку парушаецца засваенне тлушчараспушчальных рэчываў, у тым ліку і вітамінаў групы K.
- Доўгае ўнутрывеннае харчаванне альбо прыём антыбіётыкаў – яны прыгнятаюць мікрафлору кішэчніка; пры страўнікава-кішэчных расстройствах, калі парушаецца ўсмоктванне тлушчаў; дысбактэрыёзе.
- Уплыў антыкаагулянтаў. Зніжэнне канцэнтрацыі ў крыві пратрамбіну і тромбатрапіну могуць быць ліквідаваныя своечасовым увядзеннем прэпаратаў вітаміну K.
- Лячэнне сардэчна-сасудзiстых захворванняў часцяком мае на ўвазе выкарыстанне лекаў, якія разбураюць вітамін каагуляцыі ў арганізме.
- Да дэфіцыту вітаміну К можа прывесці хіміятэрапія пры лячэнні анкалагічных захворванняў і прыём супрацьсутаргавых сродкаў.
- Дзеянне вітаміну К аслабляецца пры прыёме вялікіх дозаў вітаміну Е.
Рэальная небяспека недахопу вітаміну К і развіцця першаснага гіпавітамінозу ўзнікае ў нованароджаных у першыя 5 дзён жыцця. У гэты перыяд кішэчнік дзіцяці дрэнна працуе, у ім няма мікрафлоры, здольнай сінтэзаваць вітамін К, а ў крыві недастаткова пратрамбіну. Для прадухілення развіцця гемарагічнага сіндрому ў немаўлятаў цяжарныя жанчыны з дэфіцытам вітаміну К перад родамі праходзяць прафілактычнае лячэнне.
Гіпервітаміноз вітаміну К
Некаторыя вітаміны групы К пры перадазаванні могуць аказаць таксічнае ўздзеянне. Працяглы прыём здольны прывесці да развіцця анеміі, а празмернасць спрыяе павелічэнню колькасці трамбацытаў і вязкасці крыві. Таму для хворых на варыкоз, тромбафлебіт, некаторыя віды мігрэняў ды іншыя захворванні вельмі непажадана ўжыванне прадуктаў, багатых на вітамін К.
У якіх прадуктах есць вітамін К
Харчовыя крыніцы вітаміну К1: зялёнае лісце салаты, брусэльская і квяцістая капуста, брокалі, белакачанная капуста, шпінат, аліўкавы алей, спаржа, сельдэрэй, зялёная цыбуля, крапіва, зялёны чай, ламінарыя, шыпшыннік, авёс, соя, жыта, пшаніца, морква, таматы, гарбуз. У вострых травах таксама яго шмат: базілік (як свежы, так і сушаны), чабор, пятрушка, кінза.
Вітамін К2 змяшчаецца ў жывёльных прадуктах (свіная печань, яйкі), а яшчэ, як зазначалася вышэй, прадукуецца бактэрыямі.
Утрыманне вітаміну К у харчовых прадуктах (мг/100 г ядомай часткі прадукту):
- шпінат – 4,5
- свіная печань – 0,6
- таматы – 0,4
- зялёны гарошак – 0,1-0,3
- свініна – 0,15
- суніцы – 0,12
- морква – 0,1
- цяляціна, бараніна, ялавічына і траска – 0,1
- бульба – 0,08
- квяцістая капуста – 0,06
- курыныя яйкі – 0,02
Хаця зялёная ліставая гародніна і лідзіруе па ўтрыманні вітамінаў групы К, засвойваецца з іх толькі 10%. А вось атрыманае з прадуктаў жывёльнага паходжання рэчыва засвойваецца нашмат лепей.
Несумнеўны плюс у тым, што пры тэрмічнай апрацоўцы вітамін К карысныя ўласцівасці захоўвае, у адрозненне ад іншых вітамінаў (страты не больш за 5%). Пры замарожванні ж губляецца каля 30%. Актыўнасць яго зніжаецца пры дзеянні радыяцыі і рэнтгенаўскіх прамянёў, а таксама прыёме аспірыну.
Фрукты і сухафрукты з патрэбным нам вітамінам: чарнасліў, ківі, буякі, гранат, авакада.
Прадукт на аснове соі «ната» – з традыцыйнай японскай кухні – лічаць лідарам па ўтрыманні вітаміну К. Ён вырабляецца шляхам замочвання цэлых соевых бабоў. Атрыманую масу кіпяцяць і дадаюць у яе спецыяльныя бактэрыі. Яны дапамагаюць сінтэзаваць ферменты, якія выкарыстоўваюцца для зніжэння згусальнасці крыві і вытворчасці вітаміну К і вітамінаў групы В.
Прадукты жывёльнага паходжання: гусіная печань, ялавічная печань, сыры, маянэз, курынае мяса.
Карысныя рэцэпты першых страў
Крэм-суп з замарожанага шпінату з вяршкамі
Інгрэдыенты
- 200 г замарожанага шпінату
- 1 цыбуліна
- 250 мл вяршкоў
- Буйная бульбіна
- Некалькі лаўровых лісточкаў
- Соль і чорны перац па смаку
- Сухарыкі і свежая зеляніна для ўпрыгожвання.
Прыгатаванне
- Шпінат размарожваем.
- Бульбу чысцім і наразаем невялікімі кавалачкамі, каб суп хутчэй згатаваўся.
- Цыбуліну таксама наразаем дробна.
- Інгрэдыенты змяшчаем у каструлю і наліваем ваду так, каб яна цалкам пакрывала прадукты (шпінат дадаем пазней).
- Закідваем «лаўрушку» і адварваем гародніну да размякчэння (каля 20 хвілін).
- Лаўровы ліст затым трэба прыбраць, а ў каструлю дадаць шпінат.
- Пасля таго, як закіпіць, варыць на працягу 3-4 хвілін.
- Булён з агародніны трэба пасаліць і папярчыць, дадаўшы кавалачак сметанковага масла.
- Пры дапамозе блэндара робім з супу аднастайнае пюрэ.
- Запраўляем першую страву вяршкамі і награваем яе на пліце да неабходнай тэмпературы.
- Перад падачай супчык можна ўпрыгожыць сухарыкамі і зелянінай.
Суп з крапівы
На адну порцыю спатрэбіцца:
- 50 г крапівы
- 80 г бульбы
- 30 г морквы
- 20 г смятаны
- Палова курынага адварнога яйка.
Прыгатаванне:
- Пачысціць бульбу і моркву, парэзаць і адварыць, смачней – на курыным булёне.
- За некалькі хвілін да гатоўнасці змясціць туды ж парэзаную маладую зеляніну крапівы.
- Заправіць смятанай, пасыпаць здробненым яйкам.
Крэм-суп гарбузовы
1 варыянт
Інгрэдыенты
- Гарбуз – 800 г
- Грэнкі – 150 г
- Мука – 2 ст.л.
- Бульба – 300 г
- Малако – 4 шклянкі
- Масла сметанковае – 3 ст.л.
- Цукар – 2 ч.л.
Прыгатаванне
- Гарбуз і бульбу пачысціць, памыць і нарэзаць невялікімі лустачкамі.
- Змясціць у каструлю з вадой, дадаўшы соль, цукар і 1 ст.л. сметанковага масла.
- Варыць на слабым агні каля паўгадзіны.
- Давесці да кіпення і дадаць грэнкі.
- Атрыманую масу працадзіць, гушчу працерці праз сіта, уліць гарачае малако і заправіць сметанковым маслам.
2 варыянт
- Паставіць варыцца гарбуз, заліўшы яго дзвюма шклянкамі вады.
- На патэльні падсмажыць 2 ст.л. мукі з 2 ст.л. сметанковага масла.
- Развесці 4 шклянкамі гарачага малака і 2 шклянкамі вады.
- Пасля таго, як закіпіць, дадаць гарбуз, варыць 15 хвілін.
- Гушчу працерці праз сіта, дадаць па смаку соль, молаты перац, 2 шклянкі малака і масла сметанковае.
- Усё перамяшаць, падаць да стала з падсушаным хлебам.
Прыемнага вам апетыту і добрага здароўя!
https://bel.24health.by/kaenzim-navoshta-yon-patrebny/
