Стрытбол, баскетбол... Здавалася б, якая розніца? Большасць называюць баскетболам усё, што ўключае ў сябе гульню двух каманд, дзе закідваюць мяч у кольца.
Але адрозненні ёсць. Адно з іх у тым, што ў стрытбол гуляюць выключна на вуліцах. Развівацца гэты від спорту пачынаў у бедных кварталах ЗША, дзе пражывала афраамерыканскае насельніцтва. Хлопцы не маглі сабе дазволіць ні нармальнага абутку, ні формы, ні пайсці ў спартзалу, бо людзей з цёмным колерам скуры ў 50-я гады 20 стагоддзя не пускалі на баскетбольныя трэніроўкі.
Стрытбол стаў своеасаблівым пратэстам афраамерыканскіх хлопцаў супраць забаронаў і стэрэатыпаў. Адсюль і ўніверсальнасць, і прастата гульні ў стрытбол, паколькі месца ў гета, дзе жылі першыя гульцы, было дужа абмежаванае.
А пачалося ўсё з таго, што Холкамб Рукер, настаўнік з Гарлема (Нью-Ёрк), вырашыў правесці спаборніцтва па гульні ў баскетбол на адно кольца ў мясцовым парку.
З часам стрытбол набыў такую ??папулярнасць, што нават пачалі праходзіць спаборніцтвы, ды не дзе-небудзь, а ў Рывер-Парку.
А ў 1991 годзе адбыўся першы турнір па стрытболе ў Францыі. Менавіта гэтая дата лічыцца часам пранікнення вулічнага баскетбола ў Еўропу.
Чым адрозніваецца стрытбол ад баскетбола?
Хоць стрытбол і з'яўляецца «вулічным баскетболам», але ў гэтай гульні ёсць шэраг істотных адрозненняў.
- Правілы гульні. Усе правілы гульні ў баскетбол выразна рэгламентаваныя, апісаныя, іх выкананне няўхільна правяраецца такімі Нацыянальнай баскетбольнай асацыяцыяй і Міжнароднай федэрацыяй баскетбола. У стрытболе ж вольнае абыходжанне з правіламі. Можа быць і так, што кожная каманда, асобны двор усталёўвае ўласныя дапаўненні або адхіляе агульнапрынятыя. Правілаў нават наогул можа не быць.
- Пляцоўка для гульні. У стрытбол (street ball), як вынікае з назвы, гуляюць на адкрытых вулічных пляцоўках.
Баскетбол жа, як правіла, гульня закрытых памяшканняў. - Памер пляцоўкі. Як ужо згадвалася, стрытбол з'явіўся ва ўмовах жорстка абмежаванай прасторы. Таму памер пляцоўкі для вулічнага баскетбола на 50% меншы, чым плошча залы, прызначанай для гульні ў класічны баскетбол.
- Колькасць кольцаў. З папярэдняга пункта вынікае і такая адметная прыкмета, як колькасць кольцаў. На маленькай стрытбольнай пляцоўцы яно адно, на баскетбольнай — два.
- Колькасць гульцоў. Зноў жа, памер пляцоўкі абмяжоўвае і гэтую ўмову. У стрытбольных камандах першапачаткова гулялі па 3 чалавекі (плюс па адным запасным). Таму яго называюць яшчэ гульнёй 3 на 3. Зараз ёсць варыянты гульні адзін на адзін ці пяць на пяць. У баскетбольнай камандзе гульцоў на поле павінна быць пяць, але агульны склад каманды — 12 чалавек.
- Музыка. Паколькі стрытбол — вулічны від спорту, нішто не перашкаджала спартсменам уключыць рэп і гуляць пад музыку. Тым больш, калі ўлічыць прыхільнасць пачынальнікаў вулічнага баскетбола да гэтага стылю музыкі. У класічным баскетболе гульня ідзе без музычнага суправаджэння.
- Фізічныя дадзеныя vs Тэхніка. Высокага маладога чалавека аўтаматычна суадносім з баскетболам: вядома, што фізічныя дадзеныя спартсменаў — залог паспяховай гульні і перамогі каманды. А баскетбол — менавіта камандны від спорту. Аднак да стрытбола гэта не мае дачынення. Тут хуткасць, тэхніка, індывідуальныя параметры вырашаюць усё. Магчыма, менавіта таму найбольшых поспехаў у прафесійным баскетболе дамагаюцца гульцы, якія першапачаткова займаліся стрытболам.
Аб'ядноўваюць стрытбол і баскетбол выкарыстанне мяча, прага перамогі, відовішчнасць і прыхільнасць да здаровага ладу жыцця.
Правілы гульні ў стрытбол
Хай у правілах вулічнага баскетбола дапускаюцца адыходжанні ад агульнапрынятых нормаў, базавы набор правілаў усё ж ёсць. Распрацаваны яны Асацыяцыяй вулічнага баскетбола і абавязковыя да выканання пры правядзенні масавых турніраў.
Пра памер пляцоўкі для гульні і колькасць гульцоў ужо гаварылася. Але напачатку гульні на пляцоўцы ад кожнай каманды абавязкова павінны быць па 3 чалавекі. За няяўку нават 1 гульца да пачатку гульні ўся каманда дыскваліфікуецца. Калі падчас гульні на пляцоўцы засталося менш як 2 гульцы, камандзе таксама залічваецца паражэнне.
У стрытболе абслугоўваць гульню можа да 10 суддзяў. Але, як правіла, іх колькасць складае 1–2, плюс секундаметрыст і сакратары.
Гульня пачынаецца з укідвання мяча камандай, якая выйграла лёсаванне, з-за лініі, процілеглай кольцу. Выкарыстоўваецца спецыяльны пацяжараны мяч.
Працягласць гульні складае 10 хвілін чыстага ігравога часу. Аднак, калі да заканчэння адна з каманд набрала 21 ачко, гульня спыняецца датэрмінова.
Калі ў канцы каманды набралі аднолькавую колькасць ачкоў, дадатковы перыяд ідзе да таго часу, пакуль адна з каманд не набярэ 2 ачкі. У стрытболе за звычайны кідок прысуджаюць 1 ачко, за далёкі (з адлегласці, якая перавышае 6 метраў) — 2 ачкі.
Калі каманда супернікаў здзейсніла кідок у кола, пачынаць атаку можна не раней, чым мяч будзе выведзены за дугу. То бок, спартсмен павінен знаходзіцца па-за дугой і нават не дакранацца да яе краю нагой.
Калі ж адна з каманд здолела забіць мяч, гульня працягваецца іншай камандай прама з-пад кольца, не з-за дугі.
Усе спрэчныя мячы аўтаматычна перадаюцца ў рукі той каманды, якая абараняецца.
Атака мусіць адбыцца на працягу 12 секунд пасля завалодання мячом гульцом каманды. А вось пасіўная атака раўнуецца да парушэння.
Цікавая сітуацыя з фолами. Па-першае, яны абвяшчаюцца не суддзёй (ён можа толькі пацвердзіць ненаўмысныя фолы), а пацярпелым гульцом. Пасля сёмага каманднага фолу за кожны з іх каманду караюць двума штрафнымі баламі, пасля дзясятага — да двух штрафных ачкоў дадаецца перадача права валодання мячом суперніку. Пры гэтым кожны тэхнічны фол пацягне за сабою пакаранне адным штрафным ачком і перадачай мяча; кожны дыскваліфікуючы або неспартыўны фол варты двух штрафных і перадачы мяча. Пасля двух наўмысных фолаў ідзе дыскваліфікацыя гульца, які здзейсніў іх, да заканчэння гульні. Пасля дыскваліфікацыі двух гульцоў камандзе прысуджаецца паражэнне.
Кожная з каманд можа за гульню ўзяць два тайм-аўты працягласцю 30 секунд, але адзін у перыяд асноўнага часу, другі — у дадатковым перыядзе. Браць іх адразу пасля забітага мяча забаронена.
Што цікава, суддзя не бярэ ўдзел у замене гульцоў на пляцоўцы. Замена можа быць праведзена толькі пасля забітага мяча ці перад укідваннем. І абавязкова трэба дакрануцца да партнёра, які змяняе гульца на пляцоўцы, але толькі па-за яе межамі. Колькасць заменаў не абмяжоўваецца.
Каманда можа быць дыскваліфікавана з турніру, калі наўмысна не з'явілася на гульню або адмовілася выйсці на пляцоўку.
Трэнер не мусіць ніякім чынам уплываць на гульню, таму на пляцоўцы ён з'яўляцца не павінен.
Каму падыдзе вулічны баскетбол?
Папулярнасць стрытболу ва ўсім свеце вызначаецца прастатой гэтага віду спорту. Усё, што трэба, — гэта мяч і кольца, якое можна адшукаць у сваім, суседнім двары або на школьным стадыёне.
Паколькі фізічныя параметры спартсмена не надта важныя ў стрытболе, гуляць могуць і дзеці, і дарослыя.
А аднадумцаў заўсёды можна знайсці ў тэматычных групах у сацыяльных сетках, на профільных форумах або на спартыўных пляцоўках для стрытболу.
Напрыклад, у Мінску гэта:
- Спорткомплекс «Алімпійскі» (вул. Калiноўскага, 111);
- Фрунзенскі фізкультурна-аздараўленчы цэнтр (вул. Якубоўскага, 52Б);
- Гімназія №7 г. Мінска (вул. Захарава, 58);
- Парк экстрэмальных відаў спорту (вул. Сталетава, 1);
- Спартыўны комплекс «Мінск арэна» (праспект Пераможцаў, 111);
- летнім часам — спартыўная пляцоўка на Нямізе каля Палаца спорту (праспект Пераможцаў, 4).
Стрытбол — гэта спорт вуліц, таму нават калі ў вас пад бокам няма крутой пляцоўкі і спецыяльных красовак для стрытболу, але ёсць жаданне жыць актыўна, займацца спортам, а побач — звычайны стадыён, дзейнічайце! Бо калі, як не цяпер, пачынаць спазнаваць нешта новае ды актыўна бавіць час з сябрамі.
