15.09.2020
15.09.2020

Як мяняе жаночае здароўе моцны стрэс. Тлумачыць гінеколаг

logo
Здароўе дарослых
0 109
Памер шрыфта:
  • A
  • A
  • A

Ці можа псіхаэмацыянальнае ўзрушэнне прывесці да ранняй менапаўзы, бясплоддзя, страты палавой цягі? І што рабіць, каб гэтага пазбегнуць?

Абмеркавалі тэму з асістэнтам кафедры акушэрства і гінекалогіі БДМУ Святланай Жукоўскай.

Cтрэс і жаночае здароўе

Стрэс і гінекалагічныя праблемы.

Ці можа моцны стрэс выклікаць гінекалагічныя праблемы?

– Безумоўна. У аснове жаночага здароўя ляжыць пэўны рытм выпрацоўкі гармонаў, які забяспечвае нармальны менструальны цыкл і здольнасць да зачацця (фертыльнасць), прадухіляе развіццё некаторых гінекалагічных захворванняў.

Рэгуляцыя менструальнага цыкла – шматступенны «каскад», які пачынаецца ў кары галаўнога мозгу і структурах лімбічнай сістэмы (гіпакамп, міндалепадобнае цела). Асноўную ролю ў гэтым працэсе адыгрываюць нейрапептыды (дафамін, норадрэналін, сератанін, кіс-пептын) і гармон мелатанін. Стрэсавыя сітуацыі напрамую ўплываюць на працэсы сінтэзу і спажывання гэтых рэчываў, у выніку чаго парушаецца самае важнае звяно рэгуляцыі менструальнага цыкла.

Менавіта лімбічная сістэма адказвае за нашыя эмоцыі – у першую чаргу, за рэакцыі страху і гневу, з якімі даводзіцца сутыкацца ў сітуацыях пагрозы здароўю і жыццю.

да зместу

Гінекалагічныя праблемы

Стрэс і бясплоддзе.

да зместу

Аменарэя, матачны крывацёк, кандыдоз

Якія менавіта гінекалагічныя праблемы могуць быць выкліканыя перажываннем вострага стрэсу і праз які перыяд гэта выявіцца?

– Першым «трывожным званком» звычайна становяцца парушэнні менструальнага цыкла, якія могуць назірацца адразу ж пасля перанесенага стрэсу:

  • падаўжэнне цыкла: затрымка менструацыі на 10 і больш дзён;
  • скарачэнне цыкла: пачатак менструацыі на 10 і больш дзён раней, чым звычайна (нармальная працягласць менструальнага цыкла – 24-38 дзён; міжцыклавыя адрозненні працягласці цыкла ў норме могуць быць да 10 дзён);
  • поўнае спыненне менструацый: функцыянальная гіпаталамічная аменарэя (раней гэтую праблему называлі «аменарэя ваеннага часу»);
  • вялікі матачны крывацёк (не толькі падчас месячных): парушэнне гарманальнай рэгуляцыі менструальнага цыкла можа прыводзіць да анавуляцыі (калі яйцаклетка не «выходзіць» з фалікула ў яечніку), эндаметрый (унутраная слізістая абалонка маткі) у такой сітуацыі залішне разрастаецца, што і прыводзіць да вялікага крывацёку. Гэта сур'ёзная праблема, якую ні ў якім разе нельга ігнараваць: часам крывацёкі могуць быць настолькі масіўнымі, што патрабуецца хірургічнае ўмяшанне і пераліванне крыві.

Другая частая паталогія – парушэнне біяцэнозу похвы. Кандыдозны кальпіт – запаленне слізістай абалонкі похвы, якое выклікаецца мікраскапічнымі дрожджападобнымі грыбамі роду Candida.

Стрэс і кандыдоз.

Навуковыя артыкулы ў часопісе Амерыканскага таварыства мікрабіялогіі «Clinical and Vaccine Immunology» пацвярджаюць, што псіхалагічны стрэс, асабліва хранічны, прыгнятае імунную абарону арганізма і спрыяе залішняму размнажэнню грыбоў Candida.

Востры стрэс, асабліва з парушэннем сну і змяненнем рэжыму харчавання, можа справакаваць праявы кандыдозу.

да зместу

Міёма, менапаўза, зніжэнне лібіда

Стрэс і ранняя менапаўза.

Ці можа моцны стрэс спрыяць больш хуткаму росту ўжо існуючай міёмы?

– Міёма маткі – гэта дабраякасная пухліна, якая складаецца з гладкамышачнай тканкі, што нярэдка робіцца прычынай выдалення органа. Кітайскімі вучонымі ў 2017 годзе былі апублікаваныя вынікі эксперыментальнага даследавання, якія даказалі, што стрэс сапраўды можа паскорыць рост клетак міёмы маткі і прывесці да хуткага павелічэння памераў пухліны. Па дадзеных часопіса "Stress Health" (2019 г.) хранічны псіхалагічны стрэс павышае рызыку развіцця міёмы маткі на 24%.

стрэс і адсутнасць сэксуальнай цягі.

Ці магчымае зніжэнне палавой цягі?

– Так. І менавіта зніжэнне лібіда часта робіцца адным з першых «званочкаў» негатыўнага ўплыву стрэсу на псіхічнае і фізічнае здароўе.

Стрэс можа парушаць многія аспекты сэксуальнага жыцця: палавую цягу, здольнасць да ўзбуджэння, атрыманне аргазму.

Любыя інтэнсіўныя перажыванні (страх, моцная трывога, гнеў) робяцца дамінантнымі. Калі мы не адчуваем сябе ў бяспецы, інстынкт размнажэння адыходзіць на другі план, бо абсалютна нармальная паводніцкая адаптацыя да стрэсу – актывацыя «абароны»: трэба шукаць бяспечнае месца альбо змагацца.

Выкліканыя стрэсам праблемы: начныя кашмары, дакучлівыя ўспаміны, што траўмуюць, бяссонніца – пагаршаюць сітуацыю, прыводзячы да эмацыянальнага знясілення.

Парушэнні менструальнага цыкла напрамую ўплываюць на лібіда і здольнасць да атрымання аргазму, бо гэтыя працэсы шмат у чым кантралююцца палавымі гармонамі.

Ці можа псіхаэмацыянальнае ўзрушэнне прывесці да ранняй менапаўзы? І ці зварачальна гэта?

– На жаль, такая сітуацыя магчымая. У "International Journal of Clinical and Experimental Medicine" было апублікаванае буйное эксперыментальнае даследаванне, якое даказвае, што выкліканыя стрэсам змены нейраэндакрынных і імунных рэакцый прыводзяць да парушэння складаных механізмаў рэгуляцыі восі «гіпаталамус-гіпофіз-яечнікі», што прыводзіць да заўчаснай недастатковасці яечнікаў – менапаўзы.

Важна памятаць: менструацыі могуць спыняцца пасля стрэсавых перажыванняў у выніку функцыянальнай гіпаталамічнай аменарэі: у гэтым выпадку часцей за ўсё з аварыяльным рэзервам усё ў парадку, а менструальную і рэпрадуктыўную функцыі можна аднавіць, калі своечасова звярнуцца да гінеколага. Чым даўжэй не вырашаць праблему, тым меней шанцаў аднавіць рэпрадуктыўнае здароўе.

Як уплывае стрэс на здольнасць зацяжарыць?

– Калі ў выніку стрэсу парушаецца менструальны цыкл, цяжарнасць не зможа наступіць. На шчасце, такія праблемы звычайна паддаюцца лячэнню.

Важна ведаць, што бясплоддзе можа быць цесна звязанае з псіхалагічным станам жанчыны, асабліва калі яна стала ахвярай ці сведкам гвалту. Такія выпадкі патрабуюць асаблівай увагі і работы з псіхолагам альбо псіхатэрапеўтам.

Другасныя парушэнні (рост міёмы маткі, гіперплазія эндаметрыя) і зніжэнне лібіда таксама аказваюць выяўлены негатыўны ўплыў на фертыльнасць.

Паводле навуковых дадзеных, перанесены стрэс падчас цяжарнасці павышае рызыку самаадвольнага аборту («выкідышу») на 42%, рызыку заўчасных родаў – у 2 разы.

да зместу

Рэкамендацыі гінеколага

Парушэнне Што рабіць
Калі менструальны цыкл самастойна аднавіўся пасля адзінкавага выпадку падаўжэння або скарачэння. Спецыяльнага абследавання не патрабуецца, рэкамендуецца праходзіць агляд у гінеколага і УГД органаў малога таза штогод.
Калі менструальны цыкл парушаны і самастойна не аднаўляецца на працягу 2 і больш месяцаў, назіраюцца крывяністыя выдзяленні, якія пэцкаюць. Звярнуцца да гінеколага для агляду.

УГД органаў малога таза. Гарманальнае абследаванне.

Калі востры боль у жываце ці вялікія крывяністыя выдзяленні (асабліва са згусткамі), калі даводзіцца змяняць пракладку/тампон кожныя 2 гадзіны і часцей. Выклікаць «хуткую» і экстранна звярнуцца ў гінекалагічны стацыянар.

Гэта небяспечныя сітуацыі, якія могуць прывесці да цяжкай анеміі.

Калі ўмераны цягнучы боль унізе жывата. Планава звярнуцца да гінеколага на агляд.

УГД органаў малога таза (можа быць кіста яечніка на фоне парушэнняў менструальнага цыкла).

Калі сверб або смыленне ў похве, «тварожыстыя» альбо любыя іншыя выдзяленні з непрыемным пахам. Звярнуцца да гінеколага на агляд. Здаць мазок на флору.

Аптымальна – комплекснае даследаванне біяцэнозу похвы (напрыклад, «Фемафлор»).

да зместу

ПАМЯТКА: Як паменшыць негатыўныя наступствы вострага стрэсу

Стрэс і жаночае здароўе. На прыёме ў гінеколага.

  • Калі ёсць парушэнне сну ці апетыту, дакучлівыя трывожныя думкі, начныя кашмары, павышаны ўзровень трывожнасці, апатыя, няздольнасць засяродзіцца на штодзённых задачах і працы, пагаршэнне агульнага самаадчування – звярнуцца па дапамогу да псіхолага, псіхатэрапеўта.
  • Прытрымлівацца пэўнай «руціны» – распарадку дня: спаць па графіку, не меней за 8 гадзін/выконваць рэжым харчавання і не прапускаць прыёмы ежы/гуляць на свежым паветры/займацца ёгай, пілатэсам, плаваннем.
  • Не заставацца сам-насам са сваімі перажываннямі.
  • Паспрабаваць структураваць інфармацыю: абмежаваць прачытанне навінаў, якія траўмуюць.
  • Пазбягаць бескантрольнага прыёму лекавых сродкаў: любыя прэпараты (нават безрэцептурныя) валодаюць вызначаным пералікам пабочных эфектаў. Калі ёсць неабходнасць у заспакаяльных альбо снатворных сродках – лепей звярнуцца да псіхатэрапеўта.
  • Калі адчуваеце, што з-за змены харчавання ў выніку стрэсу можаце сутыкнуцца з дэфіцытам вітамінаў і мінералаў, можна прыняць вітамінныя комплексы.
  • Прэпараты магнію варта прымаць толькі пры ўстаноўленым яго дэфіцыце.

Матэрыялы на сайце slushna.by носяць інфармацыйны характар і прызначаныя для адукацыйных мэтаў. Інфармацыя не павінна выкарыстоўвацца ў якасці медыцынскіх рэкамендацый. Ставіць дыягназ і прызначае лячэнне толькі ваш урач. Рэдакцыя сайта не нясе адказнасці за магчымыя негатыўныя наступствы, якія ўзніклі ў выніку выкарыстання інфармацыі, размешчанай на сайце slushna.by

0 109

Журналіст і медыятар. У журналістыцы каля 20 гадоў. Асноўная цікавасць – сацыяльныя праблемы. Скончыла журфак БДУ. Да партала «Здаровыя людзі» і газеты «Медыцынскі веснік» працавала ў рэдакцыі «Аргументы і факты» ў Беларусі, штотыднёвіках «СССР: постфактум», «Маскоўскі камсамолец ў Беларусі», нацыянальнай грамадска-асветніцкай газеце «Культура», інтэрнэт-выданні Оpen.by. Сябра Беларускай асацыяцыі журналістаў. Матэрыялы Ганны выдзяляюцца выразнай структурай, глыбінёй раскрыцця тэмы і сваёй аналітычнасцю. Хобі: літаратура, напісанне дзіцячых кніг. Аўтар праектаў: ТэДДзі (Трыбуна для дзяцей) – нацыянальная пляцоўка для выказвання меркаванняў і пазіцый дзяцей па хвалюючых праблемах (сумесны праект штотыднёвіка «Аргументы і факты» ў Беларусі, РГА «Беларуская Асацыяцыя клубаў ЮНЕСКА», Прадстаўніцтва Дзіцячага фонду ААН у Рэспубліцы Беларусь (ЮНІСЕФ) . «Урачы – таксама людзі» (24health.by), «Хатні догляд цяжкахворых» (сумесна з Беларускім таварыствам Чырвонага Крыжа) (24health.by), «Урачэбныя анлайн-канферэнцыі» (24health.by сумесна з tut.by).
Глядзіце таксама