14.06.2020
14.06.2020

Яны ратуюць жыцці. 14 чэрвеня – Сусветны дзень донара

logo
Навiны
0 60
Памер шрыфта:
  • A
  • A
  • A

Летась на пункты пералівання крыві ў нашай краіне прыйшлі каля 100 тысяч чалавек. Паводле ацэнак спецыялістаў, гэта максімальная колькасць за ўсю гісторыю сучаснай Беларусі. Усяго ў рэспубліцы – 65 тысяч ганаровых донараў. Гэта тыя людзі, якія не аднойчы здавалі сваю кроў, дзякуючы чаму атрымалася выратаваць не адно жыццё.

Донарства ў Беларусі. Дзень донара.

14 чэрвеня яны адзначаюць сваё прафесійнае свята – Сусветны дзень донара крыві. Ён быў заснаваны ў 2005 годзе ў дзень нараджэння нобелеўскага лаўрэата – Карла Ландштэйнера, урача і імунолага, які адкрыў групы крыві. Дзякуючы яго пошукам пераліванне крыві набыло новае значэнне і зрабілася больш эфектыўным.

Пра тое, як арганізаваная служба пералівання крыві ў нашай краіне, што трэба для таго, каб стаць донарам, і ці праўда, што тыя, хто рэгулярна здае кроў, жывуць даўжэй, падчас відэабрыфінгу ў Нацыянальным прэс-цэнтры распавялі:

  • галоўны пазаштатны спецыяліст Міністэрства аховы здароўя па трансфузіялогіі, дырэктар РНПЦ трансфузіялогіі і медыцынскіх тэхналогій, к.м.н. Фёдар Карпенка;
  • намеснік дырэктара РНПЦ па трансфузіялогіі Ларыса Гушчына;
  • загадчык аддзялення нарыхтоўкі крыві, яе кампанентаў у выязных умовах РНПЦ Антон Свірскі.

Штодзённая патрэба і жыццёвая неабходнасць

Па словах Ларысы Гушчынай, донары крыві і яе кампанентаў патрэбныя штодня. Кожны дзень у краіне расходуецца каля 800 дозаў эрытрацытных кампанентаў, плазмы – прыкладна 600 дозаў. Трамбацыты неабходныя гематалагічным і анкалагічным хворым, пацыентам пасля трансплантацыі органаў і тканак.

Донарства ў Беларусі.

 
Ларыса Гушчына
Намеснік дырэктара РНПЦ трансфузіялогіі і медыцынскіх тэхналогій па трансфузіялогіі
Пацыентаў шмат. Іх можа быць больш за 20 у дзень. Донарская кроў і яе кампаненты неабходныя людзям пасля хіміятэрапіі, з гемарагічнымі ўскладненнямі. Калі запас плазмы мы зрабіць можам, дык, напрыклад, трамбацыты могуць захоўвацца толькі 5 сутак. У ідэале ж для пералівання трамбацыты лепей падыходзяць, калі яны нарыхтаваныя «сёння на сёння». Яны актыўна выкарыстоўваюцца, у тым ліку Мінскім навукова-практычным цэнтрам хірургіі, транспланталогіі і гематалогіі, пры арганнай трансплантацыі, акушэрстве.

Фёдар Карпенка дадаў, што сітуацыі для выкарыстання крыві і яе кампанентаў узнікаюць штодня. Нярэдкія выпадкі, калі лік ідзе літаральна на секунды. Кожны дзень у краіне праводзіцца каля 2 тысяч пераліванняў крыві і яе кампанентаў. Лічба кажа сама за сябе.

Хачу стаць донарам...

Як патлумачыў Антон Свірскі, галоўная ўмова для таго, каб стаць донарам крыві, – чалавек павінен быць здаровым. У яго не павінна быць якіх-небудзь вострых ці хранічных захворванняў. Бо самым галоўным прынцыпам работы службы крыві з'яўляецца не толькі дапамога рэцыпіентам, але і захаванне здароўя самога донара. Дарэчы, з агульнай колькасці донараў прыкладна 20% прыходзяць упершыню.

Донарства ў Беларусі.

Перад тым, як здаць кроў, неабходна прайсці медыцынскае абследаванне. Самымі частымі супрацьпаказаннямі для донарства з'яўляюцца захворванні сардэчна-сасудзістай сістэмы, артэрыяльная гіпертэнзія, ішэмічная хвароба сэрца, бранхіяльная астма, цукровы дыябет, стан пасля аперацыі (нельга здаваць кроў на працягу 6 месяцаў пасля аператыўнага ўмяшання).

У сваю чаргу Фёдар Карпенка дадаў, што стан здароўя донара, яго разуменне, што да гэтага трэба ставіцца сур'ёзна, – яшчэ і гарант бяспекі крыві. Бо напрыканцы ланцужка «донар-рэцыпіент» можа быць нованароджаны або анкалагічна хворы, чалавек пасля трансплантацыі з парушаным імунным статусам.

Бяспека донарскай крыві

Прыкладна 40-50% бяспекі донарскай крыві залежыць ад самога донара, яго стану здароўя. Астатнія 50% вызначаюцца тэхналогіямі нарыхтоўкі крыві. Кожная данацыя ў Беларусі ў адпаведнасці з сусветнымі стандартамі праходзіць абследаванне мінімум на 4 інфекцыі: гепатыт В, гепатыт С, ВІЧ і сіфіліс. З 1 ліпеня 2020 года наша краіна пераходзіць на два метады лабараторнага абследавання донарскай крыві на маркеры інфекцыі: імунны аналіз і ПЦР-малекулярны генетычны аналіз.

Донарства ў Беларусі.

 
Фёдар Карпенка
Галоўны пазаштатны спецыяліст Міністэрства аховы здароўя па трансфузіялогіі, дырэктар РНПЦ трансфузіялогіі і медыцынскіх тэхналогій, к.м.н.
Кожная данацыя, незалежна ад таго, першы раз прыйшоў донар альбо паўторна, даследуецца на гэтыя інфекцыі. Плазма дадаткова каранцінізуецца. Яна можа захоўвацца да 3 гадоў, таму плазма аддаецца на пераліванне толькі пасля 6 месяцаў «каранціну». Для пацыентаў, у якіх парушаны імунны статус, донарская кроў праходзіць яшчэ і апрацоўку пэўнымі хімічнымі агентамі (так званая тэхналогія патагенрэдукцыі). Гэта неабходна для таго, каб максімальна засцерагчы такіх рэцыпіентаў ад магчымых ускладненняў.

Ці ёсць адрозненні паміж здачай крыві і плазмы?

Здача крыві адрозніваецца ад данацыі плазмы. У першым выпадку, патлумачыла Ларыса Гушчына, донар здае 450 мл крыві і сама працэдура праходзіць на працягу 15 хвілін. Працэдура плазмаферэзу іншая. Некалькі разоў кроў праходзіць праз спецыяльны апарат, і метадам цэнтрыфугавання плазма збіраецца ў асобны кантэйнер, а элементы крыві (трамбацыты, лейкацыты і іншыя) вяртаюцца донару. Затым у аўтаматычным рэжыме ў вену чалавека дадаецца фізіялагічны раствор для таго, каб кампенсаваць выдаленую плазму. За адзін раз бяруць яе каля 600 мл.

Донарства ў Беларусі. Плазма крыві.

Донар плазмы можа прыйсці на наступную данацыю праз 2 тыдні, крыві – праз 60 дзён.

Ганаровы донар – хто ён?

Званне ганаровага донара прысвойваецца тым людзям, якія пэўную колькасць разоў зрабілі данацыю. Для гэтага неабходна бязвыплатна здаць кроў не менш за 20 разоў, а плазму, лейкацыты і трамбацыты – не менш за 40. Ці гэта можа быць 40 платных данацый крыві альбо 80 данацый кампанентаў.

 
Антон Свірскі
Загадчык аддзялення нарыхтоўкі крыві, яе кампанентаў у выязных умовах РНПЦ трансфузіялогіі і медыцынскіх тэхналогій
Гэтае званне дае шэраг гарантый. Напрыклад, прыбаўку 40% ад мінімальнай пенсіі, права на адпачынак у зручны для чалавека час, права на пазачарговае абслугоўванне ў паліклінічных арганізацыях аховы здароўя, а таксама пры куплі авія- і чыгуначных білетаў. Плануецца, што ў далейшым ганаровым донарам пашыраць гарантыі і кампенсацыі.

Дапамога хворым на COVID-19

Як распавяла Ларыса Гушчына, з моманту, калі з'явіўся першы донар плазмы, які перахварэў на каранавірусную інфекцыю, ужо звыш 250 чалавек выказалі жаданне здаць сваю кроў. Некаторыя прыходзілі па некалькі разоў. Усяго выраблена больш за 300 данацый. Плазму атрымалі звыш 200 пацыентаў з каранавіруснай інфекцыяй. У 70% выпадкаў адзначаецца станоўчы эфект.

 
Ларыса Гушчына
Намеснік дырэктара РНПЦ трансфузіялогіі і медыцынскіх тэхналогій па трансфузіялогіі
Нарыхтавана ўжо 150 дозаў імуннай плазмы, ёсць усе групы і рэзус. Разам з тым, плазму пераліваюць не ўсім пацыентам з COVID-19, для гэтага ёсць дакладныя паказанні. Само па сабе пераліванне плазмы не можа зрабіць цуд, гэта комплекс мераў, накіраваных на барацьбу з інфекцыяй.

У апошні час РНПЦ пачаў закупляць колькасныя тэсты, якія дазваляюць вызначыць не проста наяўнасць антыцелаў, але і іх колькасць і актыўнасць. Пры наяўнасці дастатковай колькасці плазмы з антыцеламі да каранавіруса спецыялісты плануюць запусціць вытворчасць лекавых сродкаў на яе аснове. Прынамсі, адзначыў Фёдар Карпенка, такая праца вядзецца, і ў планах у цэнтра – запусціць праект і атрымаць імунаглабулін, спецыфічны да COVID-19.

Донарства крыві карыснае для здароўя

Здача крыві стымулюе абнаўленне яе клетачнага складу, адбываецца своеасаблівая трэніроўка арганізма да абнаўлення. Арганізм прыстасоўваецца да стратаў крыві, і пры пэўных экстранных сітуацыях у донара адновіцца аб'ём кровастраты і клетачны склад хутчэй, чым у тых людзей, якія кроў ніколі не здавалі, распавёў Антон Свірскі.

 
Антон Свірскі
Загадчык аддзялення нарыхтоўкі крыві, яе кампанентаў у выязных умовах РНПЦ трансфузіялогіі і медыцынскіх тэхналогій
Ёсць сведчанне таго, што ў рэгулярных донараў крыві зніжаецца рызыка ўзнікнення сардэчна-сасудзістых захворванняў і іх неўралагічных ускладненняў – інсультаў, інфарктаў. Акрамя таго, па дадзеных СААЗ, у сярэднім донар крыві жыве на 5 гадоў даўжэй за чалавека, які кроў не здае.

Дарэчы, на сайце РНПЦ ёсць укладка «Донарскі святлафор». Інфармацыя там абнаўляецца штодня. Зялёны сігнал святлафора азначае, што запіс донараў крыві, яе кампанентаў, а таксама данацыі ажыццяўляюцца ў планавым парадку. Жоўты – для донараў адкрыты дадатковы запіс, а чырвоны сігнал кажа, што донары неабходныя тут і цяпер.

Падпісвайцеся на наш канал у Telegram, групы ў Facebook, «УКантакце», у «Аднакласніках» – і будзьце ў курсе свежых навінаў! Толькі цікавыя відэа на нашым канале YouTube, далучайцеся!

Матэрыялы на сайце slushna.by носяць інфармацыйны характар і прызначаныя для адукацыйных мэтаў. Інфармацыя не павінна выкарыстоўвацца ў якасці медыцынскіх рэкамендацый. Ставіць дыягназ і прызначае лячэнне толькі ваш урач. Рэдакцыя сайта не нясе адказнасці за магчымыя негатыўныя наступствы, якія ўзніклі ў выніку выкарыстання інфармацыі, размешчанай на сайце slushna.by

0 60

Нарадзілася і жыву ў Мінску. У 1995 годзе скончыла сталічную сярэднюю школу №168, затым паступіла ў Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт на факультэт журналістыкі. Пасля заканчэння вучобы ў 2000 годзе была размеркаваная ў Беларускае тэлеграфнае агенцтва (БелТА), дзе 8 гадоў прапрацавала спецыяльным карэспандэнтам аддзела палітычнай і сацыяльнай інфармацыі. У розныя гады асвятляла падзеі ў сферы навукі, культуры, адукацыі і аховы здароўя. У 2011 годзе перайшла ў прэс-службу Міністэрства аховы здароўя. Кола маіх абавязкаў уключала, у тым ліку арганізацыю сустрэчаў спецыялістаў са СМІ, складанне прэс-рэлізаў, забеспячэнне журналістаў інфармацыяй пра дзейнасць сферы аховы здароўя, а таксама падрыхтоўку аператыўных каментароў экспертаў і фарміраванне стужкі навінаў афіцыйнага сайта міністэрства. З 2017 года працую ўласным карэспандэнтам аддзела інтэрнэт-праектаў рэдакцыі газеты «Медыцынскі веснік». З'яўляюся аўтарам публікацый на інфармацыйным партале «Здаровыя людзі» і сайце для падлеткаў «Teenage.by».
Глядзіце таксама