Прыхільнікі культавага серыяла «Сэкс у вялікім горадзе», напэўна, прыгадаюць гэтую фразу гераіні Саманты. Хараство практыкаванняў Кегеля заключаецца ў тым, што яны не патрабуюць спецыяльнай падрыхтоўкі. Выконваць іх можна, нават седзячы на працы ці ў транспарце. Саманта, да прыкладу, займалася трэніроўкай, міла размаўляючы ў бары з сяброўкамі. Але сучасны свет пайшоў далей.
Сёння для таго, каб трэніраваць мышцы тазавага дна, можна наогул не напружвацца. Дастаткова толькі... прысесці на спецыяльны стул. Навінка была прадстаўлена на выставе «Ахова здароўя Беларусі-2019».
Сваю назву практыкаванні атрымалі ад імя амерыканскага гінеколага з нямецкімі каранямі Арнольда Кегеля. У 1948 годзе ён упершыню выказаў думку, што не заўсёды пры лячэнні нетрымання мачы патрабуецца хірургічнае ўмяшанне. Эфектыўнымі могуць быць і самастойныя заняткі па ўмацаванні мышцаў тазавага дна.
Уявіце, што вам вельмі хочацца пісаць, але цяпер трэба пацярпець. Сцісніце мышцы так, як быццам трэба прама зараз утрымаць мочаспусканне. Гэта і ёсць мышцы тазавага дна.
Сцісніце мышцы тазавага дна і ўтрымлівайце ў такім стане 5-7 секунд. Паўтарайце 10-20 разоў. І так 2-3 разы на дзень.
Магчыма, з першага разу выканаць такую нагрузку не атрымаецца. Уся справа ў рэгулярных трэніроўках.
Насуперак стэрэатыпам, практыкаванні Кегеля карысна рабіць не толькі жанчынам, але і мужчынам. Карысць для мужчынскага здароўя яны аказваюць неацэнную.
Спецыяльна для тых, хто гатовы да «інтымных» трэніровак, але ніяк не знаходзіць для гэтага часу або сіл, вынайдзены апарат для трэніроўкі мышцаў тазавага дна. Выглядае ён як звычайнае крэсла. А ўся працэдура заключаецца ў тым, каб проста пасядзець на ім на працягу 8 хвілін.
У гэтай тэхналогіі выкарыстоўваецца сфакусаванае высокачастотнае магнітнае поле, якое выклікае скарачэнне папярочна-паласатай мускулатуры. У дадзеным выпадку гэта мышцы тазавага дна. Апарат падыходзіць для прафілактыкі і лячэння некаторых відаў нетрымання мачы, хранічных запаленчых захворванняў тазавых органаў, пачатковых стадый пралапсу маткі.
Калі мы гаворым пра пацыентаў мужчынскага полу, для іх крэсла можа быць карысна пры нетрыманні мачы, цяжкасцях з кантролем мочаспускання, утрымання струменю мачы. Такія праблемы часта сустракаюцца пасля прастатэктоміі – выдалення прастаты з нагоды злаякасных новаўтварэнняў ці іншых захворванняў.
Гэта любыя хранічныя паталогіі ў стане дэкампенсацыі: усе вострыя захворванні. А таксама:
Працэдуру рэкамендуецца праводзіць 4 разы (праз 3 дні кожны) прыкладна раз на паўгода. Але паколькі крэсла ў нас яшчэ няма... Не будзем ленавацца: пачнем рабіць практыкаванні Кегеля самастойна прама зараз!
Відэа – Генадзь Сукач, Святлана Стахоўская.
https://bel.24health.by/netrymanne-machy-u-zhanchyn-z-za-slaboga-taza/
Госць праекта «Урачы таксама людзі» – сельскі доктар, загадчык Верамееўскай амбулаторыі агульнай практыкі, вядомы блогер, бодзібілдэр Андрэй Ягораў.
З-за загружанасці і незаменнасці ўрач не змог прыехаць да нас у студыю, таму мы запісалі інтэрв'ю ў скайп-фармаце. Доктар падзяліўся меркаваннем, як спыніць эміграцыю медыкаў, распавёў, як зарабляе на лексус на сваім YouTube-канале і як рэагуюць мясцовыя жыхары на яго накачанае цела.
Што такое быць загадчыкам амбулаторыі агульнай практыкі? Раскажыце парай слоў пра аб'ём вашай работы.
– Гэта вельмі шырокі спектр працы. Бо я ў адной асобе і загадчык, і ўрач, мне даводзіцца адначасова вырашаць і арганізацыйныя, і лячэбна-дыягнастычныя пытанні. На маім участку каля 2200 чалавек дарослых і дзяцей. Таму даводзіцца быць адначасова тэрапеўтам, педыятрам, урачом хуткай дапамогі.
Яшчэ я падпрацоўваю эндаскапістам у раённай бальніцы і дзяжуру ў прыёмным пакоі. Раблю малыя аперацыі, зашываю раны, накладваю швы, бяру пункцыі, раблю ўнутрывенныя і ўнутрысустаўныя ін'екцыі, здымаю і расшыфроўваю ЭКГ – усё магу, бо пацыентаў хапае. Маладых урачоў мала, яны адпрацоўваюць па размеркаванні і з'язджаюць, пажылыя доктары сыходзяць на пенсію. Таму, хочаш-не хочаш, даводзіцца выконваць вялікі спектр працы.
Пры такой колькасці функцый і пацыентаў ёсць рызыка здзейсніць урачэбную памылку. Вы як урач пачуваецеся бяспечна ў нашай краіне?
– У цэлым медыцынская супольнасць у нас згуртаваная. Але праблема ў тым, што ўся наша праца ацэньваецца, зыходзячы з дакументаў. І калі ты не паспеў нешта запісаць, зрабіў у дакументах нейкую памылку, значыць, ужо дзейнічаў не па пратаколе, хаця гэта можа не мець значэння з практычнага пункту гледжання. І тады на цябе могуць паскардзіцца, распачаць следства, і ёсць шанц пазбавіцца пасады. І ўрачы пазбаўляюцца працы, я гэта ведаю не па чутках.
У мяне за 5 гадоў працы пакуль скаргаў не было. Нядаўна здарыўся выпадак, калі мяне выклікалі да мужчыны, ледзь старэйшага за 60 гадоў, з болямі ў сэрцы. Я зрабіў кардыяграму, вымераў ціск. Сам мужчына адчуваў сябе нармальна, маўляў, гэта жонка больш хвалюецца. Праходзіць 6 дзён – і мужчына памірае.
У гэты момант я напружыўся, бо такі выпадак здарыўся ўпершыню. Але на ўскрыцці ў яго аказалася атэрасклератычная хвароба сэрца, як следства – раптоўная сардэчная смерць. Гэта можа быць на фоне поўнага здароўя і ў дарослых, і ў дзяцей. Ускрыццё мяне ўратавала, бо калі б у пацыента быў інфаркт, у мяне маглі б быць вялікія праблемы.
У вас на прыём пацыентаў таксама мала часу, як у буйных гарадах, або ёсць магчымасць даўжэй працаваць з людзьмі?
– Зараз у краіне час прыёму павялічылі да 20 хвілін. Пры маёй нагрузцы ў дзень неабходна абслужыць 30-35 чалавек, амбулаторна і па выкліках. Калі я буду кожнага прымаць па 20 хвілін, мне давядзецца працаваць па 12 гадзін. Я прывык працаваць гнутка: шмат часу магу выдаткаваць на складанага пацыента, напрыклад, з арытміяй, а камусьці дастаткова і 5 хвілін. Але ў цэлым я ўжо навучыўся працаваць хутка.
Вы, у адрозненне ад многіх, засталіся ў Гарадку пасля размеркавання, бо гэта ваш родны горад. У цэлым ці трэба абавязковае размеркаванне ўрачоў сёння?
– У гэтым пытанні я стаўлю сябе на месца кіраўніцтва краіны, таго ж міністра аховы здароўя. Ва ўсім свеце медыцынская адукацыя каштуе вялізных грошай, быць урачом там нашмат прэстыжней, чым у нас. Але калі табе далі бясплатную адукацыю і потым яшчэ вольны дыплом – едзь, хлопец, куды хочаш, чыста эканамічна і сацыяльна гэта дзяржаве нявыгадна.
Так, з пазіцый правоў асобы гэта не вельмі добра. Але, з іншага боку, ты нідзе так не навучышся працаваць, як у вёсцы. Я з нашым хірургам у ЦРБ ужо нават трэпанацыю рабіў чалавеку з ацёкам мозга. У абласной бальніцы інтэрна або маладога ўрача і блізка да такога не падпусцілі б. У вялікай бальніцы заўсёды ёсць больш дасведчаныя ўрачы, і ў такой сітуацыі ты павольна вучышся, доўга знаходзішся ў сітуацыі інфантылізма – не бярэш на сябе адказнасць.
А ў сельскага ўрача такая магчымасць ёсць: шмат траўмаў, шмат пацыентаў з рознымі дыягназамі. І ты атрымліваеш вялікую практыку. Зараз я разумею, што змагу ўладкавацца ў любую бальніцу і буду адчуваць сябе там без праблем. Таму размеркаванне з пункту гледжання станаўлення ўрача і эканомікі важнае. Але маладых спецыялістаў трэба размяркоўваць пераважна па месцы жыхарства, бо гэта вырашае вострае пытанне з жыллём.
Багаты вопыт – гэта вялікі плюс у працы сельскага ўрача. А які самы вялікі мінус?
– Вельмі складана планаваць час. Ты не гаспадар свайго жыцця, знаходзішся ў пастаянным напружанні. Мне, напрыклад, даводзілася нават адпачынак адмяняць, бо мяне не было каму замяніць або трэба было тэрмінова замяшчаць калегу, бо кадраў не хапае. І гэтак увесь час. Плюс начныя дзяжурствы.
Да прыкладу, я адпрацаваў дзень і да 18.00 пайду на начное дзяжурства, дзе ўсё непрадказальна: можаш усю ноч прастаяць на нагах. А раніцай табе зноў на працу. Памятаю, у мяне было такое напружанае начное дзяжурства, а на наступны дзень прыём, куды прыйшло яшчэ чалавек 25. Я сядзеў і проста засынаў за сталом.
Гэта самы вялікі мінус. Нашай краіне і міністэрству трэба нешта рабіць для разгрузкі ўрачоў. У мяне шмат сакурснікаў эмігравалі па гэтай прычыне: хочаш працаваць на стаўку, а табе кажуць: працуй на дзве. З-за такога напружанага тэмпу ўрачы стамляюцца і выгараюць.
Калі ты маеш стасункі з людзьмі, павінна быць эмпатыя. У ператомленых урачоў няма ніякай эмпатыі, наадварот, развіваецца негатыў да пацыентаў. Статыстыка паказвае, што ў Мінску ўжо вялікі недахоп урачоў. У рэгіёнах быццам бы такога вострага недахопу няма, але толькі таму, што тут адзін доктар працуе за траіх.
Маладыя ўрачы ўжо ведаюць, як з'ехаць, і не будуць, як савецкае пакаленне, сядзець і чакаць, пакуль дзяржава павысіць ім зарплату на 5-10%. Праз пяць гадоў будзе яшчэ большы дэфіцыт.
Блог на YouTube якраз дазволіў мне вырвацца з гэтага дня сурка. Яго глядзяць шмат людзей з Еўропы, ЗША, Расіі. Нядаўна адзін глядач паклікаў мяне ў Фінляндыю: «У нас класная краіна, урачы добра зарабляюць, калі падцягнеш англійскую мову – уладкуешся без праблем». І я ўжо задумваюся: чаму б не з'ездзіць і не паглядзець?
Колькі часу спатрэбілася, каб набраць 75 000 падпісчыкаў?
– Тры гады. Для блогасферы гэта няшмат, але ў мяне не забаўляльны канал. Я ведаю ўрачоў-блогераў, якія набіралі мільёны на праглядах ролікаў на тэму сэксу. Гэта заўсёды цікава, нават калі ты быццам бы ўсё пра гэта ведаеш.
А на вашым канале які быў ролік, што найбольш прагледзелі?
– Да гэтага роліка я слаба падрыхтаваўся, проста сядзеў і разважаў. Але назваў яго «Ускрыццё бодзібілдэра». Людзі, напэўна, падумалі, што я там пакажу рэальныя ўнутраныя органы, і ролік набраў 1,4 млн.праглядаў. Хаця ў мяне ёсць ідэя паказаць людзям, як выглядае ў рэальнасці інфаркт, інсульт ці атэрасклероз. Ёсць знаёмы выкладчык патолагаанатамічнай анатоміі, які мог бы дапамагчы з гэтым. Людзям цікава, такія ролікі, відавочна, сабралі б некалькі мільёнаў праглядаў. Можа быць, я гэта і рэалізую.
Ці прыносіць канал даход?
– Ён пачаў прыносіць даход прыкладна праз паўтара года. Зараз я разумею, што ўвогуле магу звольніцца з працы і займацца толькі блогерствам, гэта будзе прыносіць і даход, і развіццё. Мне паступае шмат камерцыйных ды іншых прапаноў. Але я не хачу кідаць практычную працу. Таму цяпер думаю, як развівацца далей.
У іншых краінах ёсць прыватная практыка, калі доктар адкрывае ўласны кабінет для прыёмаў. Я б з задавальненнем адкрыў такі кабінет і нікуды б не эміграваў. Але ў нас гэта складана. Трэба ісці ў вялікую прыватную клініку з ліцэнзіяй, дзе ёсць галоўны ўрач са сваімі патрабаваннямі і бачаннем. Пакуль у нас гэта павольна развіваецца.
Даход ад блогерства большы за вашую зарплату?
– Толькі ад адных праглядаў мне прыходзіць даход ад google, супастаўны з памерам маёй стаўкі. Падпісчыкі неяк параілі правесці стрым. Я паспрабаваў, і мне пачалі данаціць, проста так. Я пачаў пытацца, чаму людзі гатовыя падтрымліваць фінансава за размовы, я ж іх не прашу.
Асноўны кантынгент маіх гледачоў – 25-40 гадоў. І, напрыклад, чалавек з Украіны патлумачыў гэта так: «Я бачу, што ты прапагандуеш здаровы лад жыцця. У мяне двое сыноў, яны цябе глядзяць, зараджаюцца, ідуць на трэніроўку. Для мяне гэта важна, таму я гатовы цябе падтрымаць». Вось так гэта працуе.
Падчас стрымаў вісіць радок, што вы збіраеце на лексус. Гэта рэальная мара?
– Любы мужчына застаецца ў душы хлапчуком і ў дарослым жыцці хоча гуляць у вялікія машынкі. Я люблю хуткасць, і ў мяне ёсць мэта і жаданне купіць добрую машыну. Зразумела, што заява пра жаданне назбіраць на лексус была лёгкім фліртам з падпісантамі, цікава было паглядзець, як на гэта адрэагуюць.
Атрымаецца – не атрымаецца, паглядзім. Фінансавыя дасягненні – гэта таксама мерка тваёй працы. Любы чалавек хоча жыць годна. У мяне грошы не на першым месцы, але калі ты добра працуеш і аказваеш людзям якасныя паслугі, гэта павінна прыносіць фінансавы дабрабыт.
У роліках вы вельмі цікава распавядаеце пра наш арганізм, як ён уладкованы, якія працэсы ў ім працякаюць. Ці адкрылі вы штосьці новае пра наша цела, пра што вам не распавядалі ў медуніверсітэце?
– Так, вядома. Да прыкладу, у многіх бывае востры боль у спіне. Доўгі час лічылася, што гэта кілы ў пазваночніку. У мяне самога тры гады таму была траўма ад цяжкіх прысяданняў, якая суправаджалася вострым болем каля 2-х гадоў. Я пачаў вывучаць пытанне і зразумеў, што 80% такіх боляў не звязаныя з кілою і пазваночнікам, а звязаныя з мышцамі, сухажыллямі і звязкамі.
Неўролагі таксама ўжо прыходзяць да такіх высноваў. Зараз людзі вядуць сядзячы лад жыцця, мышцы адвыкаюць ад нагрузкі, для якой створаныя, парушаецца трофіка, кровазварот, пачынаюцца болі. І чалавек думае, што ў яго грыжа, перастае працаваць над сабой, баіцца нагружаць сябе фізічна – ён жа хворы! Я ж не здаваўся, займаўся расцяжкай і ў выніку вырашыў праблему – пазбавіўся ад боляў.
Таму магу з упэўненасцю сказаць, што нашы мышцы – вельмі важны орган, калі іх закінуць, потым будуць праблемы са здароўем. Для мяне гэта было адкрыццё, на якое я выдаткаваў два гады. Пацыентаў з падобнай праблемай я ўжо лячу, зыходзячы з уласнага вопыту, і ў большасці выпадкаў атрымліваю добры вынік.
У адным роліку вы паказвалі алдскульную залу, дзе трэніруецеся ў адзіноце. Гэта асабіста ваша зала?
– Не, гэта гарадская зала, якую стваралі яшчэ ў 80-я гады мінулага стагоддзя энтузіясты, уласнаручна варылі гэтае абсталяванне. У суботу і нядзелю яна афіцыйна не працуе, і мне даюць ключ, каб я мог спакойна здымаць свае ролікі.
Колькі разоў на тыдзень вы трэніруецеся?
– Мінімум тры сілавыя трэніроўкі ў тыдзень. Плюс прагулкі, басейн. Трэніруюся я звычайна па вечарах пасля працы.
Якую рэакцыю выклікае вашае цела ў мясцовых жыхароў, калі вы з'яўляецеся на пляжы?
– Беларусы – талерантныя, яны не будуць падбягаць, тыкаць у цябе пальцам або адкрыта фоткаць. Ды і ў роліках, калі мае мышцы разагрэтыя, я выглядаю больш пераканаўча, чым у паўсядзённым жыцці. Я звычайны хлопец. Так, відаць, што займаюся спортам, але я не выглядаю як прафесійныя бодзібілдэры за 100 кілаграмаў або напампаваныя фрыкі. Таму рэагуюць на мяне спакойна.
Якія плюсы здароўю прынеслі гэтыя трэніроўкі?
– Я лічу, што чалавечы арганізм створаны для руху. Гэта наша эвалюцыйная першапачатковая задача. Я бачыў пацыентаў, якія пасля доўгага ляжання ў бальніцы потым не могуць устаць з ложка. Ім літаральна зноўку трэба вучыцца хадзіць. Таму калі ты хочаш захаваць сваё здароўе, стан скуры, гарманальную сістэму, дык абавязаны нагружаць сябе фізічна.
Я ўпэўнены, што дзякуючы трэніроўкам і ў 40 гадоў буду выглядаць нашмат маладзейшым за аднагодкаў, якія вядуць іншы лад жыцця: піўко па вечарах, лішняя маса цела...
Вы ў сваіх інтэрв'ю не раз казалі, што мясцовае насельніцтва не вельмі турбуецца пра здаровы лад жыцця, мяжа мараў – выпіць, пад'есці і паглядзець тэлевізар. Вас гэта не заганяе ў роспач?
– Ёсць трохі. Хвалюе, што Гарадок пакуль – не лепшае месца для будучага, бо вакол беднае асяроддзе: людзям пасля працы на заводзе ці ў полі ўвогуле не да здароўя, у іх адна задача – выжыць. Калі побач мала людзей, якія падзяляюць твой падыход да жыцця, у тым ліку і сярод урачоў, гэта гняце, ты як белая варона.
У вялікіх гарадах такіх праблемаў няма: шмат фітнэс-клубаў, вельмі шмат людзей, хто трэніруецца, свая субкультура і можна без праблем знайсці аднадумцаў.
Быў такі вядомы сельскі ўрач Станіслаў Нарбут. Ён скончыў Мюнхенскі ўніверсітэт, але вярнуўся ў Браслаў і ўсё жыццё прапрацаваў там у заснаванай ім бальніцы. Жыхары горада так яго любілі і паважалі, што пасля яго смерці на ўласныя сродкі паставілі яму велізарны помнік у самым прэстыжным месцы горада – на Замкавай гары. Вы хацелі б такога ж фіналу сваёй урачэбнай дзейнасці?
– Думаю, што не. Для мяне больш важна, як ты сябе адчуваеш падчас жыццёвага шляху. Мне падабаецца прыклад вядомага савецкага хірурга Фёдара Вуглова, які пражыў 103 гады. Ён прапагандаваў здаровы лад жыцця, выступаў за тое, каб людзі не ўжывалі алкаголь, не палілі, і на прыкладзе ўласнага жыцця паказаў, што гэта працуе! Таму маё меркаванне: урач павінен сваім прыкладам матываваць людзей да здароўя пры жыцці. А паставяць яны потым помнік ці не – гэта ўжо не так важна.
Відэамантаж – Генадзь Сукач.
Гразь – самая неадназначная для ўспрымання субстанцыя, якая можа прыносіць карысць здароўю. Але, улічваючы шматвяковую гісторыю гразелячэння, няма падстаў сумнявацца ў яе эфектыўнасці.
Праўда, гразь павінна быць не з бліжэйшай лужыны, а выключна лячэбная. Пэўныя яе віды, напрыклад, каштуюць утрая даражэй за «чорнае золата» – нафту. Некаторыя эксперты лічаць, што прыродную лячэбную гразь не трэба адмыслова абеззаражваць. Пры гэтым нават на адкрытых ранах яна дзейнічае не горш за мясцовы антыбіётык.
З чаго складаецца лячэбная гразь і што менавіта абумоўлівае яе гаючы эфект, а таксама чаму лячэнне ёй, насуперак уяўленням, падыходзіць далёка не ўсім, журналісту «Слушна» распавяла ўрач-рэабілітолаг аддзялення медыцынскай рэабілітацыі 10-й гарадской клінічнай бальніцы г.Мінска Вольга Вельгіна.
Першымі, хто адкрыў для сябе аздараўляльную сілу прыроднай гразі, былі, відаць, старажытныя егіпцяне. Яны шчодра пэцкалі сябе глеем, які застаўся пасля разліву Ніла, і прымалі сонечныя ванны. Жыхары старажытнага Егіпта шчыра верылі, што такі спосаб лячэння дапамагае не толькі пазбавіцца ад некаторых хвароб, але і паляпшае агульнае самаадчуванне. Наколькі дзейсным быў гэты спосаб, можна меркаваць па тым, што загараць, папярэдне нацёршыся гразёю, і цяпер папулярная справа сярод тых, хто адпачывае на берагах гаючых вадаёмаў.
Дык як жа працуе лячэбная гразь і што менавіта надзяляе яе карыснымі ўласцівасцямі?
Дарэчы, менавіта дзякуючы ім лячэбная гразь валодае антыбактэрыяльным эфектам. Бактэрыі выпрацоўваюць антыбіётыкападобныя рэчывы, якія пры нанясенні гразі на скуру чалавека могуць супернічаць з хваробатворнымі мікраарганізмамі, выцясняючы і знішчаючы іх.
Усе каштоўныя і карысныя рэчывы з лячэбнай гразі скура літаральна ўбірае ў сябе праз поры.
Здабываюць лячэбную гразь з адмысловых радовішчаў. У залежнасці ад паходжання, склад гразі можа некалькі адрознівацца.
Ёсць, напрыклад, глеевая гразь – тое, што асядае на дне вадаёмаў. Адрозніваюць сульфідную гразь (адклады з дна салёных вадаёмаў), якія багатыя на солі і мінералы, але ўтрымліваюць мала арганічных рэшткаў. А таксама сапрапелевую гразь з прэснаводных крыніц. Дарэчы, сапрапель, прывезены з азёр Судобль і Сакі, шырока выкарыстоўваецца ў беларускім гразелячэнні. Судобльская гразь вылучаецца раствораным у ёй радоне, які вельмі рэдка сустракаецца ў прыродзе, але яго лячэбны эфект і прымяненне ў медыцыне ў мікрадозах навукова абгрунтаваныя і даказаныя.
Тарфяная гразь – «прадукт» балот. Гэта нізка-мінеральныя, рэзка-кіслотныя адклады, якія ўтварыліся ў выніку анаэробнага (без кіслароду) раскладання рэшткаў балотнай расліннасці.
Сопкавую гразь, ці як яе яшчэ інакш называюць – псеўдавулканічную, здабываюць у раёнах нафтавых і газавых радовішчаў. Яна надзвычай багатая на такія мікраэлементы, як кальцый, бром, ёд, але практычна не ўтрымлівае арганічных кампанентаў
Прыродная гразь мае самае шырокае прымяненне. Але яе эфект асабліва адзначаны ў комплекснай тэрапіі хвароб суставаў:
Акрамя таго, гразелячэнне можа быць паказана пры:
Перад прымяненнем у спецыяльных чанах – тэрмастатах – лячэбную гразь разаграваюць да вызначанай тэмпературы 38-44°С. Максімальная тэмпература разагрэву сапрапелю, які выкарыстоўваюць для гразелячэння ў Беларусі, – не вышэй за 40°С. Трэба сказаць, што навобмацак лячэбныя гразі вельмі камфортныя: мяккія, рыхлыя, аднастайныя. Тактыльна чымсьці нагадваюць хіт дзіцячых забавак – кінэтычны пясок, але валодаюць моцным спецыфічным пахам.
У залежнасці ад паказанняў прызначаюць мясцовыя ці агульныя гразевыя аплікацыі. Пры мясцовых аплікацыях гразь у некалькі слаёў накладваецца на пэўную вобласць цела, на якую аказваецца лячэбнае ўздзеянне, напрыклад, на трусікавую, каўнерную, міжлапатачную зону і г.д. Таксама можна выкарыстоўваць гразевыя кампрэсы, загарнуўшы гразь у баваўняную тканіну. Існуюць методыкі вонкавага ўжывання (на суставы, праекцыі органаў і г.д.) і ўнутрыполасцевага (гразевыя кампрэсы змяшчаюць у поласць рота, на дзясны; тампоны ўводзяць у похву, анальную адтуліну).
Пры агульных аплікацыях чалавека ўкладваюць на кушэтку, на якой папярэдне падрыхтаваная гразевая падушка. Усю паверхню цела (за выключэннем вобласці сэрца, галавы і шыі) пакрываюць тоўстым пластом гразі. Зверху накрываюць тонкай плёнкай і старанна ўхутваюць.
Працэдура гразелячэння доўжыцца ад 15 да 30 хвілін. Аптымальная працягласць – 10-18 сеансаў. Курсы мясцовых гразевых аплікацый можна паўтараць раз у 2-3 месяцы, агульных – не часцей за 1 раз у 6 месяцаў.
Таксама гразелячэнне патрабуе захавання пэўных правілаў і ад самога чалавека:
А вось невялікая фізічная нагрузка пасля сеансу гразелячэння нават вітаецца: мышцы ў гэты час расслабленыя, згодлівыя, пластычныя, і з імі лёгка працаваць. Таму курсы гразевых працэдур часцяком прызначаюць да сеансаў лячэбнай фізкультуры або масажу.
Гразевыя працэдуры ніколі не прызначаюць пры вострых захворваннях або абвастрэнні хранічных. Таксама гразелячэнне проціпаказана пры:
Магія гэтага дня такая, што асабліва ўзнёслы настрой, радасць у душы, святло і цеплыня ў сэрцы пануюць не толькі ў вернікаў праваслаўнай канфесіі, а нават у тых, хто лічыць сябе далёкім ад царквы і веры. Зрэшты, правільна гэта ці не, кожны вырашае сам. А мне сёння хочацца думаць і гаварыць толькі пра добрае, светлае і чыстае. Тым больш, што нагода для гэтага цудоўная – Вялікдзень. Са святам, сябры!
...Чым больш дадаецца гадоў, тым часцей прыгадваеш уласнае дзяцінства. А ў ім жа абавязкова знаходзілася месца розным смешным і не вельмі выпадкам, у тым ліку і на святы. Добра памятаецца, як у сямідзясятых-васьмідзясятых гадах мінулага ўжо стагоддзя асабліва ідэйным, у лік якіх траплялі і настаўнікі (мае бацькі таксама), забаранялася нават узгадваць пра царкоўныя святы, не тое каб выпякаць кулічы і фарбаваць яйкі на Вялікдзень.
Але, вядома ж, усе гэта рабілі – паціху. Папярэджваючы дзяцей, каб асабліва не распаўсюджваліся ў школе. А ім-то якраз і падабалася такая таямніца!
Памятаю, як прыехала да нас жыць, дапамагаць дачцэ ды зяцю гадаваць дзяцей маміна маці, наша з братам бабуля. Са Смаленшчыны, з колішняй беларускай яе часткі. Дзе існавалі ў сем’ях такія моцныя традыцыі... Шмат з іх мая мама «забрала» ва ўласную сям’ю.
Бабуля Ксенія ўмела выпякаць велікодныя булкі, але толькі ў печы, не ў духоўцы. Зрэшты, печка ў нас у вёсцы Клінок, дзе мы тады жылі, мелася таксама. Але перад Вялікаднем штосьці пайшло не так. Ці то цеста ў высокай каструльцы (таксама яна так памятаецца, зялёнага колеру) проста добра не прапяклося менавіта з-за вышыні, ці то што... Але вынікам сталася напалову сырая булка. Затое якая прыгожая, духмяная! З вялізнымі «ноздрамі»!
Бацькі, сыходзячы на працу ў школу, паабяцалі па вяртанні дапячы смакату. Прыходзяць дахаты... А паловы булкі-то і няма! Мы з братам яе з’елі! І хто сказаў, што недапечанае нясмачнае?! Я і дагэтуль памятаю той смак. Толькі чамусьці пасля кліноцкай часткі жыцця больш нідзе яго не сустракала... А колькі цеста ў сырым выглядзе было пераедзена ў маленстве пры прыгатаванні тых жа крэндзеляў!
Даўно ўжо няма бабулі Ксеніі, светлая ёй памяць. А тая найцудоўнейшая (прынамсі, для мяне) велікодная смаката і зараз перад вачыма...
Ужо даўно мы з мамай выпякаем велікодныя булкі па іншаму рэцэпту. А яйкі я фарбую пад мармур. Ведаеце, у чым сакрэт?! Трэба белыя яйкі абкласці цыбульным шалупіннем уручную (пасля таго, як яно добра запарыцца, вядома ж), загарнуць у анучкі альбо кавалкі марлі, завязаць ніткай і ў тым настоі шалупіння зварыць. Вынік вас абавязкова парадуе! І ніякай шкоды для здароўя, заўважце. Гэта ж не сінтэтычныя фарбавальнікі з рознымі «ешкамі». І няхай хараство велікодных яек і булак натхніць вас... напрыклад, на фотасесію! Як мяне аднойчы... Вынікі – тут, перад вамі.
Але, вядома ж, Вялікдзень для нас – гэта не толькі прыгатаванне традыцыйных страў. Але і збіранне ўсёй сям’і за адным сталом, і прыгадванне продкаў, і адчуванне повязі роду. Хтосьці ходзіць на велікодную службу ў царкву і асвячае стравы, хтосьці глядзіць трансляцыю ў сеціве. Іншыя проста вераць у душы.
Галоўнае – правесці гэты дзень спакойна, натхнёна, прыемна. Дома, у царкве, у гасцях... Чаго, уласна кажучы, мы вам шчыра жадаем. Хрыстос уваскрос! Сапраўды ўваскрос! Дабра, дабрыні, дабрабыту!
Куліч – традыцыйная страва, без якой не абыходзіцца ніводны велікодны стол. Гісторыя святочнага здобнага хлеба налічвае многія сотні гадоў. А традыцыя падаваць яго падчас велікоднай трапезы напоўнена глыбокім сакральным сэнсам, які дае надзею на прысутнасць побач уваскрослага Ісуса Хрыста.
Менавіта з куліча і фарбаваных яек праваслаўныя хрысціяне і каталікі пачынаюць разгавенне пасля Вялікага посту, які папярэднічае святу Светлага Вялікадня.
Раней рэцэпты кулічоў перадаваліся з пакалення ў пакаленне як сямейная рэліквія. Цяпер усё нашмат прасцей: пякарная прамысловасць паставіла выпечку здобнага хлеба да свята на паток. Тым не менш, пра тое, каб хоць раз у жыцці спячы куліч сваімі рукамі, марыць кожная гаспадыня.
Сёння мы раскрыем усе сакрэты ідэальнага велікоднага куліча і распавядзём, што трэба зрабіць, каб святочны хлеб атрымаўся з першага разу.
Класічны велікодны куліч рыхтуецца на малацэ з дадаваннем вялікай колькасці яек і масла. Хлеб атрымліваецца паветраным, лёгкім, злёгку сітаватым, з духмянай хрумсткай скарыначкай. Словам, такім, якім ён і павінен быць. Куліч добра захоўваецца і доўга не чарсцвее.
Інгрэдыенты
Спосаб прыгатавання
Малако трэба падагрэць да 37-40⁰С. Яно павінна быць цёплым, але не гарачым, інакш дрожджы загінуць і цеста не падыдзе.
У цёплым малацэ растварыце дрожджы. Дадайце палову мукі (500 г) і добра перамяшайце. Затым накрыйце міску ручніком і адпраўце ў цёплае месца, абароненае ад скразнякоў. Трэба дачакацца, калі рошчына павялічыцца ўдвая.
Тым часам аддзяліце бялкі ад жаўткоў. Старанна разатрыце жаўткі з цукрам і ванілінам. Бялкі, дадаўшы дробку солі, узбіце да стану аднастайнай густой пены.
Калі рошчына падыдзе, перш за ўсё трэба ўмяшаць у яе жаўткі. Потым дадаць размякчанае (не топленае!) сметанковае масла. І толькі затым узбітую бялковую пену.
Дадаючы кожны інгрэдыент, цеста варта старанна вымешваць, дамагаючыся ідэальнай аднастайнасці. Бялкі трэба ўмешваць акуратна і паступова, кругавымі рухамі ў адным кірунку, каб максімальна ўзбагаціць цеста кіслародам.
Не адстаўляючы міску, дадайце астатнюю муку (500 г) і замясіце цеста. Лепш за ўсё гэта рабіць рукамі. Так вы будзеце адчуваць цеста. А прафесіяналы кажуць, што праца рукамі дазваляе ўкласці ў гатовую страву сваё цяпло і нават крышачку душы.
Мясіць цеста трэба доўга – не менш за 15 хвілін, пакуль яно не стане пластычным, гладкім, аднастайным і перастане ліпнуць да рук (магчыма, спатрэбіцца дадаць трохі мукі – гэта залежыць ад зыходнай якасці самога прадукту).
Зноў пастаўце цеста ў цёплае месца, прыкрыўшы ручніком, і чакайце, пакуль яно падыдзе (можа спатрэбіцца каля 1 гадзіны).
Прамыйце разынкі пад праточнай вадой і пакіньце іх у цёплай вадзе на 15 хвілін. Затым зліце ваду і прамакніце разынкі папяровымі або вафельнымі ручнікамі, каб сышла лішняя вільгаць. Калі цеста падыдзе, умяшайце ў яго начынне і зноў адпраўляйце на расстойку.
Праз яшчэ 1 гадзіну (цеста зноў павінна добра падняцца) можна раскладваць будучыя кулічы па формах для выпечкі, папярэдне змазаўшы іх сметанковым маслам.
Можна набыць адмысловыя папяровыя формы для кулічоў. У такім выпадку змазваць іх не спатрэбіцца. Запаўняць формы цестам трэба на 1/3 іх вышыні.
Пры выпяканні кулічы моцна падрастуць, і, калі цеста было занадта шмат, могуць дэфармавацца.
Перад тым, як адправіць формы ў духоўку, яшчэ раз накрыйце іх ручніком і дайце падняцца ўжо ў формах (прыкладна 20-30 хвілін).
Разагрэйце духоўку да 100⁰С. Пастаўце ў яе формы з будучымі кулічамі і выпякайце 10 хвілін. Затым трэба павялічыць тэмпературу да 180⁰С.
Выпякаць хлеб да гатоўнасці. У залежнасці ад тыпу і магутнасці духоўкі на гэта можа пайсці яшчэ каля паўгадзіны.
Правяраюць гатоўнасць куліча драўлянай шпажкай: калі яна застаецца сухой пасля таго, як праткнуць выпечку, страва гатова!
Звыклы выгляд куліч набудзе пасля таго, як мы ўпрыгожым яго верхавіну прыгожай глазурай.
Для самай папулярнай бялковай глазуры спатрэбяцца:
Бялок трэба ўзбіць да ўтварэння лёгкай пены. Затым паступова, у некалькі прыёмаў, падсыпаюць цукровую пудру, не перастаючы ўзбіваць бялок. Дзесьці ў сярэдзіне працэсу дадаюць лімонны сок. Ён надае глазуры той самы насычаны белы колер. Цукровай пудры спатрэбіцца крыху больш ці крыху менш у залежнасці ад таго, наколькі густую глазуру вы хочаце атрымаць.
Упрыгожваюць кулічы яшчэ цёплымі і даволі хутка, бо цукровая глазура хутка застывае, утвараючы беласнежную шапку-скарыначку. Пакуль глазура не застыла, зверху можна ўпрыгожыць яе кандытарскай вобмешкай.
Глазуру можна прыгатаваць і прасцей, выкарыстоўваючы ўсяго толькі лімонны сок і цукровую пудру.
Для гэтага трэба акуратна змяшаць 200 г пудры з 1-2 чайнымі лыжкамі соку лімона. Раўнамерна размеркаваць сумесь на верхавіне куліча і даць застыць.
Светлага вам Вялікадня!
«Фраза «мірны атам» для нас не клішэ, а сапраўды праца, калі з дапамогай іянізуючага выпраменьвання мы дамагаемся паляпшэння вынікаў у лячэнні пацыентаў анкалагічнага профілю», – адзначыў на прэс-канферэнцыі галоўны ўрач Мінскага гарадскога клінічнага анкалагічнага дыспансэра Уладзімір Каранік. Ён дадаў, што сучасная прамянёвая тэрапія дазваляе палепшыць лячэнне анкалагічных пацыентаў у цэлым на 10%. Улічваючы лічбы захворвання, гэта тысячы выратаваных жыццяў.
Паводле яго слоў, у 2017 годзе ў анкадыспансэры быў уведзены ў эксплуатацыю новы радыелагічны корпус, на базе якога сёння функцыянуе найбуйнейшае ў Еўропе аддзяленне ядзернай медыцыны. Пры яго праектаванні і будаўніцтве ўлічваліся асноўныя пастулаты бяспекі – бяспека навакольнага асяроддзя, персаналу і пацыента. На сёння ў гэтым корпусе дзейнічае самая сучасная сістэма бяспекі і жыццезабеспячэння, якая атрымала высокую ацэнку ў ходзе нядаўняга маніторынгу МАГАТЭ.
Уладзімір Каранік распавёў таксама, што сёння ў дыспансэры вядзецца актыўная работа па ўводу ў эксплуатацыю новага корпуса, дзе будзе размешчаны вялікі парк дыягнастычнага і лячэбнага радыелагічнага абсталявання.
Гаворка ідзе пра тры камп'ютарныя тамографы, чатыры лінейныя паскаральнікі. Гэта дазволіць забяспечыць даступнасць дыягнастычнай і лячэбнай дапамогі не толькі для насельніцтва Мінска, але і бліжэйшых рэгіёнаў.
Пра самы сучасны метад дыягностыкі захворванняў, у першую чаргу анкалагічных – пазітронна-эмісійнай тамаграфіі – распавёў загадчык Рэспубліканскага цэнтра пазітронна-эмісійнай тамаграфіі РНПЦ анкалогіі і медыцынскай радыялогіі імя М.М.Аляксандрава Валерый Сінайка.
Метад сумяшчае даследаванне анатамічнай структуры і функцыі органа або тканкі. Выкарыстанне ў дыягностыцы ПЭТ дазваляе выявіць змены пухліннага працэсу яшчэ на стадыі, калі адбываюцца толькі функцыянальныя змены непасрэдна ў самой пухліне. Дарэчы, на пачатку гэтага года такую дыягностыку прайшло больш за 18 тыс.пацыентаў.
А мы ўсё лічым... 10 гадоў, 20, 30... І вось ужо 33, 35... І шмат чаго змяняецца ў зоне адцурання (гэты назоў прыгадваю найперш з п’есы беларускага драматурга Аляксея Дударава). Але наўрад ці калі мы забудземся, што значыць для Беларусі дзень 26 красавіка 1986 года. Дзень Чарнобыльскай трагедыі.
...І праз столькі гадоў памятаецца адзін з тых красавіцкіх дзён – так яскрава, быццам быў ён не 33, а 3 гады таму. Мне яшчэ толькі 14. Майму тату – 45. І быццам бы нічога невядома, але пэўныя чуткі ўжо дайшлі.
Мы крочым дахаты. Ідзе дождж. Цяпер разумею: на лужынах такія жоўтыя разводы зусім не ад пылку. Тата мне працягвае свой парасон: «Вазьмі, ты маладая, а я пажыў ужо...»... Пажыў! У 45! Штораз, калі прыгадваю, шчэміць сэрца. Распавядаю тату пра тую размову цяпер... Не, не памятае. Чаму ж мне так запомнілася?!
А якія ў той год былі баравікі! Агромністыя, моцныя, без чарвякоў, яны раслі паўсюдна садамі. І мы іх збіралі. І спажывалі. Толькі доўга вымочвалі ў вадзе і некалькі разоў падчас гатавання ваду мянялі на свежую – так раіў наш родзіч, які тады працаваў ва ўстанове, што зараз называецца РНПЦ анкалогіі і медыцынскай радыялогіі імя М.М.Аляксандрава. І яго сям’я не адмаўлялася ад нашых пачастункаў – ягад і грыбоў. Ды наш раён увогуле-то лічыўся адным з чыстых... Усё вымывалася, правяралася дазіметрам. Цяпер-то разумеем, чаму тыя грыбы не еў ніводны чарвяк... Але быццам нічога. Жывём... І грыбы па-ранейшаму любім. Вось толькі такога «ўраджаю» больш ніколі не бачылі...
Як журналіст я шмат пісала пра тых, хто ліквідоўваў наступствы аварыі на ЧАЭС. Можа, і не адразу там людзі былі, можа, не так блізка... Але сярод іх – і вадзіцелі, і медыкі, і тыя, хто «хаваў» пустыя вёскі. Кагосьці ўжо няма, хтосьці мае праблемы са здароўем...
Мы зараз шмат чытаем і ведаем пра той час. І пра невытлумачальнае дрэннае самаадчуванне, нават у маладых, звыкла кажам: « Ну што хацець з такой экалогіяй?! Пасля Чарнобылю?!» Проста жыць. Наведваць паліклінікі, прымаць прапісаныя лекі. Удзяляць увагу харчаванню, быць па магчымасці рухомымі, актыўнымі фізічна. Час не павярнуць назад, на жаль. Трэба проста – жыць.
А многія ж, каго адразу ахрысцілі перасяленцамі, ужо шмат гадоў знаходзяцца на чужыне, якая фактычна стала другой радзімай. Але ўсё роўна прыгадваюць тую, першую, дзе засталася часцінка сэрца...
Разумею іх боль, іх шкадаванне. Мо, таму не адзін верш на гэтую тэму мною напісаны. Вось гэты, напрыклад, да 20-годдзя аварыі...
ПАМЯЦЬ СЭРЦА
І праз дваццаць гадоў
Не прайшла да радзімы любоў...
Сніцца вёсачка тая,
Бо ў ёй нарадзіўся калісьці.
У маленства шчаслівае
Памяць вяртае ізноў –
На падворак, дзе клён шапаціць
Найпяшчотнейшым лісцем...
Ды раптоўна – маланкай у сэрца:
А клёна ж – няма!
І падворка няма –
Пахавалі бульдозеры ў глебу...
Там – пустэльня. Там вечны спакой
І стаіць цішыня.
І ніхто ўжо ў малітвах сваіх
Не даверыцца небу...
У мясцінах чужых
Год за годам мінае жыццё.
І прывыклі, здаецца, ужо...
Толькі ўсё ж – не радзіма...
І да скону ў душах людскіх
Будзе жыць пачуццё,
Быццам шчасце, і доля, і лёс іх
Пракрочылі міма....
Вінаватых не знойдзеш...
Не трэба больш сэрца ірваць.
Дваццаць год прамінула!
Гісторыю – не перапішаш.
Пад крыжамі драўлянымі
Родныя людзі ляжаць...
Гадавіна Чарнобылю...
Схілім галовы ў цішы...
Прачытаўшы яго ў газеце, адна знаёмая жанчына-перасяленка папыталася: «Дык а ты, дачушка, з якога раёна пераехала?!» І доўга не магла паверыць, што я ніадкуль не прыязджала на Чэрвеньшчыну і нікуды адсюль не з’язджала...
Пастаяннае пачуццё стомленасці, «звон» у галаве, роспач, заўчасныя маршчыны, праблемы з памяццю і ўвагай, сухія ломкія валасы. «Ну вось і маладосць прайшла», – з сумам канстатуюць жанчыны, набліжаючыся да адзнакі ў 40 гадоў. На самай справе, у большасці выпадкаў сітуацыю можна выправіць. А вінаватай у такім стане нярэдка выступае жалезадэфіцытная анемія.
У народзе такую хваробу называюць малакроўем. І вызначаюць часцей за ўсё па зніжаных паказчыках узроўню гемаглабіну. Вядома, пакутуюць ад анеміі і мужчыны. Але ўсмоктвальнасць жалеза ў кроў у прадстаўнікоў моцнага полу вышэйшая. Ды і штомесячных кровастратаў, у адрозненне ад жанчын, няма.
У тонкасцях распаўсюджанай праблемы разбіраемся з Людмілай Смірновай, загадчыцай кафедры клінічнай гематалогіі і трансфузіялогіі БелМАПА, доктарам медыцынскіх навук, прафесарам.
Жалезадэфіцытная анемія мае сваё аблічча:
— У мяне рабіла дысертацыю акушэр-гінеколаг. Мы даследавалі якасць жыцця жанчын, якія пакутуюць на жалезадэфіцытную анемію. Большасць з іх знаходзяцца ў маркоце. Хтосьці са старых урачоў казаў, што ў жанчын з дэфіцытам жалеза свет пакрыты лёгкай жалобнай смугой. І ўсё жыццё ўспрымаецца праз гэтую смугу. Пры адэкватным лячэнні ўжо праз месяц усё паўстае зусім у іншым святле.
— Ад недахопу жалеза работа мозга пакутуе ў першую чаргу. Пацыенты адзначаюць, што ўжо не могуць успомніць або палічыць нешта так хутка, як раней. Многіх гэта палохае, асабліва калі гаворка ідзе пра справу жыцця, якая корміць сям'ю. Пры ліквідацыі дэфіцыту жалеза кагнітыўныя функцыі аднаўляюцца.
— У некаторых пацыентаў у кутках рота ўзнікаюць заеды, у кагосьці пячэ язык. А ў некаторых з'яўляюцца харчовыя дзівацтвы, якія яны хаваюць. Напрыклад, адна жанчына вельмі любіла есці лыжкай кававую гушчу. А іншая – разгрызаць кубікі лёду. Многія адзначаюць, што сталі раптам любіць пахі свежай фарбы, ацэтону, лаку. Усё гэта можа быць прыкметай дэфіцыту жалеза. Пасля лячэння гэтыя асаблівасці сыходзяць.
— Ёсць больш за 50 разнавіднасцяў анемій. Аднак 90% з іх складаюць жалезадэфіцытная і анемія хранічнага захворвання. Гэта такая анемія, якая абумоўлена не дэфіцытам жалеза, а запаленнем у арганізме, злаякасным новаўтварэннем. Таму для правільнай дыягностыкі трэба ведаць не толькі паказчыкі гемаглабіну, але і ферытыну. Гэта бялок, што ўтрымлівае жалеза, узровень якога рэзка зніжаецца пры жалезадэфіцытнай анеміі і не змяншаецца, а нават павялічваецца пры анеміі хранічнага захворвання, калі ёсць запаленне, злаякаснае новаўтварэнне ці перагрузка арганізма жалезам. Сёння такі аналіз робяць ва ўсіх гарадах Беларусі.
Прэпаратамі жалеза. Яны могуць быць солевымі або полімальтознага комплексу. Усё залежыць ад індывідуальнай пераноснасці чалавека. Галоўная ўмова: у таблетцы павінна ўтрымлівацца каля 100 мг жалеза па элементарнаму ліку (гэтая інфармацыя ёсць у інструкцыі да прэпарата). Прымаць таблеткі ці сіроп трэба па схеме, прызначанай урачом (тэрапеўтам або гематалогам). Прыкладна раз у месяц трэба абавязкова ацэньваць эфектыўнасць лячэння.
— Анемія развівалася павольна. І лячыць яе таксама трэба доўга. Для анеміі сярэдняй ступені цяжкасці гэты тэрмін складае не менш за 3 месяцы. Нам важна не толькі вылечыць захворванне, але і насыціць жалезам тканкі. А потым яшчэ выканаць прафілактыку. Звычайна маладыя жанчыны добра кампенсуюць анемію. Ужо праз 2 тыдні прыёмаў прэпаратаў жалеза стан паляпшаецца. Праз месяц пачынаюць лепш расці валасы, сыходзяць заеды ў кутках рота, «жалобная смуга» сыходзіць. Пасля курсу лячэння ў чалавека паляпшаецца настрой, ён адчувае жаданне жыць актыўна, з'яўляюцца сілы.
Калі жалезадэфіцытная анемія ўжо ўзнікла, дык адным харчаваннем яе ліквідаваць не атрымаецца. Трэба прымяненне прэпаратаў жалеза. З пункту гледжання прафілактыкі, пры павышаных кровастратах, падчас лактацыі (у гэты перыяд таксама адбываецца страта жалеза), а таксама для падтрымання сябе ў форме ежа можа стаць памочнікам. У пэўнай ступені наяўнасць жалезадэфіцытнай анеміі звязана з характарам харчавання чалавека. І, да прыкладу, жанчына ў перыяд постменапаўзы, калі ў яе ўжо няма менструальных стратаў, можа папоўніць дэфіцыт жалеза і з прадуктаў харчавання.
У першую чаргу гэта:
— Наш арганізм здольны ўсмоктваць толькі 2 мг жалеза ў суткі. Прычым лепш за ўсё мы «бяром» яго з чырвонага мяса і рыбы. Мяса курыцы, кураняці змяшчае шмат бялку, але мала жалеза. З раслінных прадуктаў мы здольныя засвоіць толькі 3-4% жалеза. Лідар тут – грэчка. Але і з яе ўсмоктваецца толькі 7% жалеза. Іншыя крупы (аўсяная, прасяная, рысавая) яго наогул не ўтрымліваюць. Многія любяць харчавацца так: з'есці кавалак сала, дранікі. Па каларыйнасці гэтая ежа вельмі высокая. Аднак у ёй адсутнічае жалеза.
Жалезадэфіцытная анемія не такая бяскрыўдная. Пры адсутнасці лячэння можа прыводзіць да цяжкіх праблемаў: ад дэпрэсіі і галавакружэнняў да сур'ёзных хваробаў сэрца. Выявіць жалезадэфіцытную анемію дапаможа не толькі даследаванне крыві на гемаглабін, але і ферытын.
«Чым адрозніваецца флірт ад сэксуальнага дамагання? – Калі ты прывабны, дык гэта флірт. Калі не вельмі, дык дамаганне».
У гэтым жарце, які гуляе па сетцы, – адлюстраванне супярэчнасцяў у адносінах паміж мужчынам і жанчынай у сучасным грамадстве. Сацыёлагі і псіхолагі адзначаюць, што барацьба прадстаўніц прыгожага полу за свае правы даўно ўжо тычыцца не толькі пытанняў роўнай аплаты працы або магчымасці займаць высокія пасады. Гаворка ідзе пра змяненне механізмаў рэпрадуктыўных паводзінаў. А гэта і флірт, і заляцанні, і сэкс, і нараджэнне дзяцей, і размеркаванне абавязкаў у шлюбе. Як на такія змены рэагуюць мужчыны?
«Мне ўсё жыццё казалі, што я павінна быць шчаслівая, што выціраю немаўляці, які плача, попу замест таго, каб піць каву ў цішыні, слухаць музыку і займацца медытацыяй. Дык вось, гэта не мая мара! Гэта навязана мужчынамі!», «Я павінна прыкідвацца слабой і дурной толькі для таго, каб нейкая няўпэўненая ў сабе асобіна магла адчуць сябе мужчынам?», «Не збіраюся пакутаваць на высокіх абцасах, марнаваць плойму грошай на касметыку, каб быць усяго толькі сэксуальным аб'ектам для тых, каму лянота схадзіць лішні раз у душ».
Такія паведамленні мільгаюць у абмеркаваннях жанчын, якія адносяць сябе да феміністак. У процівагу ім мужчыны пішуць, што такімі глупствамі займаюцца толькі страшныя цёткі, якія не хочуць даглядаць сябе і якія нікому не патрэбныя.
У Пецярбургу актывісткі адкрылі кавярню толькі для жанчын, матывуючы гэта тым, што ім трэба мець прастору, вольную ад мужчынскіх замахаў як на цела, так і на розум.
У многіх мужчын нават згадкі пра фемінізм выклікаюць агрэсію. Мабыць, не ў кожнай тэме можна сустрэць так шмат адкрытай агрэсіі з абодвух бакоў. То мужчыны штурмам спрабуюць патрапіць у жаночую прастору з кветкамі, а жанчыны прыраўноўваюць гэта да абразы. То жанчыны заварочваюць у пялёнкі кавалкі мяса і праводзяць акцыю ля ваенкамата «Нараджай мяса»...
І ўсё гэта на фоне шквалу абясцэньвання, нецэнзурнай лаянкі, пагрозаў у сацыяльных сетках. Чаму?
Разбірацца ў праблеме дапамагаюць пастаянныя эксперты рубрыкі «Пра што маўчаць мужчыны»:
Еўрапейскія мужчыны прызнаюцца, што цяпер лішні раз не скажуць жанчыне камплімент, паколькі асцерагаюцца абвінавачванняў у дамаганнях. А ўжо пра сэкс і казаць няма чаго. Да прыкладу, у Швецыі адсутнасць канкрэтнай згоды на яго прыраўноўваецца да згвалтавання. А гэта можа каштаваць як добрай пасады і страты дзелавой рэпутацыі, так і рэальнага тэрміну.
У сувязі з гэтым зусім не дзіўна, што мужчыны пачалі масава адмаўляцца ад заляцанняў, сэксу і спробаў пабудаваць шлюб. Балазе, рынкі сэкс-цацак і фільмаў для дарослых квітнеюць. Тэндэнцыя набывае сусветныя маштабы.
Даследаванні сацыёлагаў сведчаць, што, напрыклад, у ЗША і Японіі ўзрастае колькасць маладых мужчын ад 22 да 35 гадоў, якія не вядуць палавое жыццё і не хочуць уступаць у шлюб. У Японіі – рэкордная колькасць нежанатых мужчын (61,4%) і незамужніх жанчын (49,5%) ні з кім не сустракаецца. Прыкладна 25% японцаў ніколі не займаліся сэксам.
Складана сказаць, ці ўплыў гэта фемінізму. Факт у тым, што сучасныя рэпрадуктыўныя паводзіны ў развітых краінах прыводзяць да зніжэння нараджальнасці.
Жанчыны ставяць пытанне пра поўны перагляд поларолевых адносінаў. Усё часцей яны адмаўляюцца быць сэксуальнымі аб'ектамі. І заклікаюць глядзець ім у вочы, а не ў зону дэкальтэ. Як гэта для мужчын?
Калі старыя мадэлі поларолевых адносінаў не працуюць, магчыма, цяпер – самы час ствараць новыя. Нягледзячы на тое, што ў кожнай плыні ёсць свае радыкалы, у большасці сваёй феміністкі не змагаюцца з мужчынамі. Яны хочуць быць пачутымі. І нават адстойваюць мужчынскае права не жыць у адпаведнасці з ідэалогіяй патрыярхата.
Па сутнасці – права і магчымасць жыць па сэрцы для кожнага. З роўнай павагай. І гэта прыгожы пасыл да дыялогу. Ці здольныя мы не ваяваць, а супрацоўнічаць? Як сказаў Карл Вітакер, спачатку ты вучышся любіць сябе, потым – падобнага да цябе чалавека, і толькі пасля з'яўляецца смеласць кахаць непадобнага...
Відэа – Генадзь Сукач, Святлана Стахоўская
Каму не хочацца захаваць свае зубы здаровымі на ўсё жыццё – такімі ж белымі і «свежымі», якімі яны былі на момант прарэзвання?
Многае мы можам зрабіць самі: выбіраць бяспечныя для зубоў прадукты, рэгулярна чысціць зубы зубной шчоткай і прыбіраць налёт з міжзубных прамежкаў пры дапамозе ніткі, адмовіцца ад звычак, якія шкодзяць здароўю поласці рота (курэнне, адкусванне нітак, лусканне семак), і г.д. Але таксама для абароны нашых зубоў шмат што можа зрабіць і стаматолаг.
Акрамя тлумачэння прычын развіцця карыесу і канкрэтных рэкамендацый для яго прадухілення, стаматолаг можа правесці так званыя прафілактычныя офісныя працэдуры. Яны дзеляцца на дзве асноўныя групы:
Што гэта такое?
Нанясенне на паверхню вычышчаных зубоў спецыяльных прэпаратаў, якія змяшчаюць высокія канцэнтрацыі фтарыдаў, злучэнняў кальцыю і фосфару або іх спалучэння.
Гэтыя прэпараты могуць прымяняцца толькі спецыялістамі, патрабуюць папярэдняга ідэальнага ачышчэння эмалі, г.зн. прафесійнага выдалення ўсіх зубных адкладанняў рукамі і інструментамі стаматолага.
Калі нанесці мінералізуючыя прэпараты на неачышчаную эмаль, ніякага станоўчага эфекту ад працэдуры не будзе. З-за адсутнасці кантакту з эмаллю дзеючыя рэчывы проста «не спрацуюць».
Прафесійнае ачышчэнне паверхні зубоў – абавязковы этап офіснай мінералізацыі.
Гэтак жа, як і наадварот – «чыстка зубоў» рукамі стаматолага завяршаецца нанясеннем мінералізуючых прэпаратаў.
Таму паняцце прафесійнай гігіены поласці рота (тэрмін, які часцей за ўсё ўжываецца зараз для гэтых мэтаў) уключае ў сябе і ачышчэнне паверхні зуба, і нанясенне мінералізуючых прэпаратаў.
Часцей за ўсё офісная мінералізацыя праводзіцца пры дапамозе геляў і лакаў. Іх эфектыўнасць прыкладна аднолькавая. Пасля нанясення лаку пацыенту варта ўстрымацца ад прыёму ежы і пітва на працягу 2-4 гадзін, пазбягаць жорсткай ежы і прапусціць вячэрнюю чыстку зубоў. Пасля ўжывання гелю абмежаванняў менш – піць і есці нельга на працягу паўгадзіны, але сама працэдура патрабуе вялікіх высілкаў ад пацыента і мае шэраг абмежаванняў.
Частата правядзення офіснай мінералізацыі эмалі залежыць ад стану зубоў пацыента. Чым больш карыёзных поласцяў і пломбаў, чым «слабейшыя» зубы, тым часцей праводзіцца працэдура.
Частату правядзення офіснай мінералізацыі вызначае стаматолаг. Звычайна яна складае ад 1 да 3 разоў кожныя 6 месяцаў і залежыць ад стану эмалі зубоў.
Што гэта такое? Закрыццё спецыяльным матэрыялам (герметыкам) натуральных складак (фісур) і ямак на паверхні зубоў, каб пазбегнуць назапашвання там зубнога налёту і драбнюткіх часцінак ежы. Пры ачышчэнні фісур і ямак эмалі і запаўненні іх герметыкам ухіляюцца прычыны развіцця карыесу ў іх.
Этапы герметызацыі залежаць ад тыпу матэрыялу, які выкарыстоўваецца, але агульная схема такая:
Дзе размешчаны ямкі і фісуры?
На жавальнай паверхні бакавых зубоў і на ўнутранай паверхні верхніх разцоў (4 верхнія пярэднія зубы).
Ці можна ачысціць ямкі і фісуры зубной шчоткай?
Як правіла, памер уваходу ў эмалевае паглыбленне менш за дыяметр шчацінкі зубной шчоткі, таму ачысціць можна прылеглыя вобласці, але не эмаль унутры ямкі або фісуры.
Ці заўсёды трэба закрываць ямкі і фісуры?
Калі яны шырокія і дробныя, добра ачышчаюцца, а эмаль там трывалая, неабходнасці ў герметызацыі няма. Як правіла, праводзяць герметызацыю зубоў, якія праразаюцца альбо толькі прарэзаліся, з нявыспелай эмаллю і глыбокімі складкамі. Г.зн. найбольш мэтазгодная герметызацыя зубоў у дзяцей. Даросламу чалавеку герметызацыю робяць, калі рэзка ўзрасла рызыка развіцця карыесу: змяніліся ўласцівасці сліны, характар харчавання і г.д.
Якія самыя небяспечныя зубы з пункту гледжання развіцця карыесу ў ямках і фісурах?
Першыя пастаянныя моляры (6-я зубы). Яны прарэзваюцца ў 6 гадоў на зноўку выраслых участках сківіцы без папярэдняга выпадзення часовага зуба (пастаянных зубоў больш, чым часовых) і часта застаюцца «незаўважанымі» бацькамі. Гэтыя зубы знаходзяцца ў самых на той момант далёкіх участках зубнога рада, іх чыстка абцяжараная і рызыка развіцця карыесу найбольш высокая. Але любы зуб з ямкамі і фісурамі, які прарэзваецца, можа мець патрэбу ў герметызацыі. У дарослых досыць часта патрабуюць герметызацыі зубы мудрасці пасля іх прарэзвання.
Ці можна самому вызначыць, ці патрэбная герметызацыя зубоў?
Ацэнка стану эмалі ў яе паглыбленнях абцяжараная нават пры выкарыстанні спецыяльных інструментаў, таму заключэнне аб мэтазгоднасці працэдуры робіць стаматолаг. Можна толькі арыентавацца, напрыклад, на тэрміны прарэзвання пастаянных зубоў у дзіцяці і задаць пытанні пра герметызацыю падчас прафілактычных візітаў да стаматолага.
Калі трэба рабіць герметызацыю «свежага» бакавога зуба?
Калі ў зуба, які прарэзваецца, відаць 4 бугры.
Ці трэба рабіць герметызацыю малочных зубоў?
У дзяцей да 3 гадоў герметызацыя часовых зубоў можа быць мэтазгодная пры высокай рызыцы развіцця карыесу.
Ці трэба «кантраляваць» герметык?
Стаматолаг правярае захаванасць герметыка на зубах падчас кожнага візіту.
Колькі «трымаецца» герметык і ці трэба яго мяняць/абнаўляць?
Тэрмін службы герметыка залежыць ад зыходных умоў і матэрыялу, які выкарыстоўваецца. Рашэнне пра неабходнасць яго абнаўлення прымае стаматолаг. Сучасныя герметыкі на пастаянных зубах могуць захоўвацца на працягу 1,5-2 гадоў.
Ці прыбіраецца эмаль пры герметызацыі?
Калі гэта «класічная» герметызацыя, дык уся эмаль захоўваецца. Калі ёсць пачатковыя карыёзныя змены, дык яны выдаляюцца пры дапамозе спецыяльных тонкіх бораў або апаратаў паветрана-абразіўнага прэпарыравання. Гэта так званая «інвазіўная» герметызацыя. Але аб'ём «прыбранай» эмалі значна меншы, чым страчаных эмалі і дэнціну пры развіцці нават невялікай па памеры карыёзнай поласці.
Ці заўсёды герметызацыя застаецца герметызацыяй?
З-за складанасцяў у ацэнцы стану эмалі ў ямках і фісуры бываюць сітуацыі, калі ў працэсе выканання герметызацыі выяўляецца, што ўжо маецца карыёзная поласць. У такім выпадку праводзіцца яе лячэнне.
Думаеце, гэта папулярны вокліч, якім так многа можна выказаць?! А вось і не! Хаця я і ёсць той чалавек, які сапраўды не любіць аўсянку. Нягледзячы на яе відавочную карысць. Але яе ўсё ж ем. Няхай сабе не добраахвотна і з песнямі, а пад уласным прымусам... Вы ў маёй кампаніі? Тады для нас – ён, гэты самы блін! Так-так, натуральны блін – з аўсяных шматкоў.
Вось шчыра паважаю тых людзей, якія вынаходзяць усё новыя і новыя рэцэпты! Асабліва, калі іх аснова – усё тыя ж карысныя прадукты, а нелюбімы смак і зусім не адчуваецца. І калі не ведаеш, з чаго страва прыгатаваная, можна нават не здагадацца. Ну, хіба па знешняму выгляду... І тое не заўсёды.
Так аднойчы пашчасціла ў сеціве знайсці рэцэпт тварожнай запяканкі. Тварог – яшчэ адзін нелюбімы прадукт з дзяцінства. Так склалася. Нават не ведаю, чаму. А есці ж трэба, бо гэта адна з крыніц кальцыю. А тут за кошт узбітых бялкоў і маннай крупы замест мукі атрымліваецца такое пяшчотнае суфле! Але пра яго – іншым разам. Сёння ж мы – пра аўсянку...
Між іншым, больш за 8 гадоў таму я правяла-такі эксперымент. Хаця і ненаўмысна. Падчас адпачынку ў літоўскай Паланзе зараней замовіла не толькі пакой на віле, але і сняданкі. Мілая спадарыня Алена, жонка гаспадара вілы Вілюса (і сама гаспадыня), штодня падавала... аўсянку! Разнастайнымі былі толькі гатункі вяндліны, булачкі і соку. Аўсянка ж заставалася нязменнай. Што пры маёй нелюбові да яе... У-у-у-у... Але тады я настроіла сябе, што для страўніка вельмі карысна. І мама будзе рада за мяне, калі даведаецца...
Словам, «адрывалася» падчас абеду і вячэры ў кавярнях на вуліцы Басанавічуса. А раніцай, усё роўна як англічанка, снедала аўсянкай. І вынік сапраўды атрымаўся неблагім. У гэтым плане наш улюбёны аўсяны блін, магчыма, не такі карысны.
Хтосьці знойдзе тут і прадукты, якія не ўжывае. Іх пры жаданні можна замяніць. Затое смаку аўсянкі практычна не адчуваецца. Усё-ўсё, больш не буду карміць байкамі.
Інгрэдыенты: 6 сталовых лыжак аўсяных шматкоў, 6 сталовых лыжак малака, 2 яйкі, крыху солі.
Прыгатаванне: змяшайце ўсе прадукты. Добра змажце патэльню алеем, выліце на яе сумесь. Смажце на маленькім агні. Пастаянна правярайце, каб блін не прыгарэў (узнімайце па краях лапатачкай).
Як толькі ніжняя частка запячэцца, перавярніце яго і выпякайце далей. Гэта састаў на вялікую патэльню. Але лепей пячы на маленькай, зменшыўшы інгрэдыенты напалову. І блінок тады атрымаецца пухнаты. Нават на выгляд та-а-а-кі апетытны! І ім рэальна можна насыціцца – праверана! Асабліва калі есці са смятанай, морапрадуктамі, курыцай... Варыянтаў – безліч! Нездарма ж у рэцэпце гэта падаецца як сняданак хуткага прыгатавання.
– Ой, бабуля, а з чаго гэта такі смачны блін?! – папытаўся ў знаёмай, з якой падзяліліся рэцэптам, дарослы ўжо ўнук.
– Дык з мукі, з чаго ж яшчэ, – не міргнуўшы вокам, адказала спрактыкаваная бабуля.
Бо хлопец дакладна гэтак жа не любіць аўсянку, як і я. І не накарміць яго ёю ніяк. А тут... Толькі за вушамі трашчала!:)
І вам, сябры, смачна есці!
З чым сутыкаюцца людзі з псіхічнымі расстройствамі? Якія страхі і перажыванні напаўняюць іх душу?
У гэтым дапамогуць разабрацца кнігі, якія напісалі самі пацыенты. Яны зрабіліся бэстсэлерамі і адкрылі раней невядомы свет псіхічнахворых зусім з іншага боку. Гэтыя кнігі даюць надзею ўсім, хто сутыкнуўся з дадзенай праблемай.
Часам у галаве стаяла хаатычнае гудзенне і выццё, як быццам там уключылі на вялікую гучнасць прыёмнік, які я ніяк не магла выключыць. Часам я спрабавала біцца галавой аб сценку, каб такім чынам заглушыць гэты хаос. Часам гэта быў голас, які выразна прамаўляў: «Ты памрэш». Або: «Разрэж сабе запясце і акрэслі сябе крывавым кругам, інакш усе твае родныя памруць». Ну, што будзеш рабіць, атрымаўшы такое паведамленне?
Да таго часу я ўжо прывыкла раздрапваць сябе да крыві або рэзаць нажом. Я не ведала, ці праўда тое, што казаў голас, але ўсё роўна не хацела рызыкаваць. Таму я рабіла тое, што ён мне загадаў... Я атрымлівала задавальненне ад скажонага ўяўлення, быццам я магу прынесці гэтым карысць маім блізкім, і гэта надавала хаця б нейкі сэнс майму разбуранаму жыццю...»
Аўтару гэтых радкоў, нарвежцы Арнхільд Лаувенг, у 17 гадоў быў пастаўлены дыягназ «шызафрэнія». Яна правяла ў адкрытых і закрытых аддзяленнях бальніц у агульнай складанасці 7 гадоў, не раз спрабавала скончыць жыццё самагубствам. Але ў выніку справілася з захворваннем, 20 гадоў жыве без рэцыдыву, скончыла ўніверсітэт і сёння паспяхова працуе клінічным псіхолагам. У кнізе праз шчырае адкрыццё і даходлівыя метафары яна апісала, з чым сутыкаюцца людзі з псіхічным захворваннем, што робіцца ў іх у душы і як яны ўспрымаюць дапамогу ўрачоў.
Арнхільд праўдзіва распавяла пра свае галюцынацыі, калі за ёй ганяліся зграі пацукоў, воўк у электрычцы грыз яе шчыкаладкі, а Капітан у галаве аддаваў брутальныя загады, у тым ліку хвастаць сябе па твары. Яна патлумачыла многія дзіўныя рэчы ў сваіх паводзінах, калі была хворая. Напрыклад, навошта яна ела шпалеры ў бальніцы і рэзала сабе рукі, з-за чаго яе зачынялі ў ізалятары і забінтоўвалі з ног да галавы.
Ядучы шпалеры і шкарпэткі, яна запаўняла такім чынам пустэчу, якая ўтварылася ў ёй: бо ў яе забралі ўсе звыклыя рэчы, змясціўшы ў бальніцу. А фізічную шкоду яна рабіла сабе, каб паказаць навакольнаму свету, што ёй балюча.
Нанясенне сабе пашкоджанняў зрабілася для мяне сродкам замяніць або заглушыць некантраляваны душэўны боль знешнім болем, якім я магла кіраваць. Гэта можна параўнаць з тым, як мы, седзячы ў крэсле зубнога ўрача, сціскаем кулакі, каб пазногці ўпіваліся ў далонь», – піша аўтар.
Кніга мела вялікі рэзананс. Таму праз пэўны час аўтар выпусціла працяг.
У гэтай кнізе аўтар яшчэ больш падрабязна распавяла пра сваё захворванне і як ёй удалося выкараскацца.
Гэтую кнігу напісала псіхіятр, якая сама захварэла на расстройства псіхікі. Яна не пасаромелася прызнацца ў гэтым. Больш за тое, адкрыта падзяліўшыся перажытым, дапамагла многім пацыентам з біпалярным расстройствам і змяніла падыходы да яго лячэння. Крытыкі назвалі кнігу кіраўніцтвам да дзеяння, бо ў ёй расказана, што рабіць, каб перамагчы хваробу.
Гэтая кніга напісана зусім у іншай манеры – з бліскучым гумарам і самаіроніяй. Аўтар таксама пакутавала на псіхічнае расстройства, але ператварыла гэтае захворванне ў своеасаблівы «дапаможнік па смехатэрапіі». Яе дзівацтвы выклікаюць смех з першых старонак кнігі і, па водгуках крытыкаў, выратавалі не аднаго чытача ад дэпрэсіі і суіцыдальных думак. Чаго толькі вартае пудзіла памерлага янота, які разам з гаспадыняй сустракаў паштальёнаў або нечакана з'яўляўся з-за спіны яе мужа падчас яго дзелавых перамоваў па скайпе!
З дапамогай гэтай кнігі я хачу дапамагчы людзям змагацца з іх псіхічнымі расстройствамі, я паказваю і тлумачу чытачам, што могуць быць свае плюсы ў тым, каб быць з прыбабахам, як любіла казаць мая бабуля. Я хачу, каб мая дачка зразумела, што са мной не так, а што – так», – піша аўтар у прадмове.
Гэта даступнае кіраўніцтва для членаў сем'яў, сяброў і сацыяльных работнікаў. Аўтар шмат гадоў аказвала дапамогу такім пацыентам. Яна раскрывае суб'ектыўны вопыт псіхічнахворых і дае асновы стасункаў з імі. Напрыклад, адна з праяў псіхічных захворванняў у тым, што людзі не ўсведамляюць, дзе заканчваюцца яны і пачынаюцца іншыя. Таму калі чалавек, хворы на шызафрэнію, сумуе, яму можа здавацца, што сумуюць усё вакол. І тады ён можа спытацца, чаму сумныя вы. І калі раптам ваш адказ супадзе з тым, пра што ён толькі што падумаў, тады ён можа абвінаваціць вас у крадзяжы яго думак.
Справа ў тым, што хворыя настолькі губляюць кантроль над сваім розумам, што імкнуцца знайсці гэтаму нейкае тлумачэнне. Таму для іх характэрна ілжывае перакананне, што іх розумам кіруе хтосьці звонку, пачынаючы ад іншапланецян і заканчваючы былым сябрам або жонкай. Таксама псіхічнахворыя людзі нашмат лягчэй запамінаюць адмоўныя заўвагі, чым станоўчыя (таму трэба правільна рабіць гэта).
One fine body…