Якасны кавун – безумоўна карысны прадукт. У ім шмат пажыўных рэчываў, якія аказваюць аздараўленчы эфект на арганізм чалавека. Масла кавуноў па фізіка-хімічных уласцівасцях падобна на міндальнае, і можа быць яго альтэрнатывай.
Наўрад ці нехта паспрачаецца з тым, што карысць кавуна складаецца з магчымасці здаволіць смагу. Гэта натуральны сакавіты плод, а не газіроўка ці адноўлены сок. Але, на жаль, існуе і шэраг боязяў, якія тычацца ўжытку кавуна. Давайце ў гэтым разбяромся.
да зместуКавун – гэта што?
Кавун – гэта аднагадовая травяністая расліна сям'і гарбузовых. Ён адносіцца да бахчавых культур. Гэта ягада, а з батанічнага пункту погляду – сакавіты гарбуз. Мякаць плоду звычайна чырвонага ці ружовага колеру, але можна купіць жоўтыя, памяранцавыя ці нават сінія кавуны. Такія колеры атрымліваюцца дзякуючы селекцыі.
Спрадвечна ў дзікіх кавуноў была белая мякаць з лёгкім ружовым ці жоўтым адценнем.
Самыя папулярныя плады з мякаццю насычанага чырвонага колеру. Чырвоны колер кавун атрымлівае дзякуючы высокаму зместу каратынаідавых пігментаў, перадусім, лікапіну.
Пры паспяванні запасяцца лікапін і цукар, таму і колер змяняецца, што вельмі зручна пры вызначэнні спеласці плода.
Памер і форма кавуноў адрозніваюцца ў залежнасці ад гатунку. Звонку ягады таксама могуць моцна адрознівацца: існуюць паласатыя, плямістыя, аднатонныя кавуны. Злічыць колькі сёння існуе відаў кавуноў з рознымі смакам і выглядам вельмі складана.
да зместуФакты пра кавуны
- Кавуны бываюць не толькі круглай формы. У Японіі пачалі гадаваць плады ў выглядзе куба ды піраміды. Для стварэння патрэбнай формы на маладыя кавуны надзяваюць празрыстыя кантэйнеры. Прадугледжвалася, што такія плады будзе прасцей перавозіць. Але надзеі не апраўдаліся. Выдаткі на гадоўлю фігурных кавуноў апынуліся высокімі. У выніку кубічныя плады засталіся дарагой экзотыкай.
- Кожны год у свеце праходзяць дзясяткі конкурсаў, звязаныя з кавунамі. Толькі ў кнізе Гінэса зафіксаваны рэкорды па з'яданні кавуна, па разразанні кавуна, па хуткасным расцісканні кавуна, па гадоўлі самага вялікага плода і іншыя.
- Семкі кавуна ядуць. Часцей ў сушаным ці печаным выглядзе. Таксама з семачак адціскаюць масла. Традыцыя ў В'етнаме і Кітаі – есці кавуновыя семкі на Новы год.
- Рэкамендуецца мыць кавуны два-тры разы. Гэта важна, каб араніць сябе ад пылу і пестыцыдаў. А каб не атруціцца нітратамі, лепш купляць ягаду ў сезон і не ўжываць бела-зялёныя лупіны.
На думку навукоўцаў упершыню пачалі культываваць кавуны больш 4000 гадоў таму. Гэта адбывалася на паўночным усходзе Афрыкі. Каб знайсці прабацькоў сучасных кавуноў, навуковай групай здзяйснялася параўнанне ДНК пладоў, якія цяпер растуць у цяпліцах. Прааналізавалі сотні відаў. Вынікі паказалі, што самыя блізкія сваякі кавуноў растуць на тэрыторыі сучаснага Судану.
У лідарах па вытворчасці кавуноў – Кітай і Турцыя. У дзясятку краін па гадоўлі бахчавых уваходзяць – Іран, Бразілія, Узбекістан, Алжыр, ЗША, Расія, Егіпет, Мексіка. У Беларусі можна набыць кавуны з Казахстана, Узбекістана, Іспаніі і Грэцыі. Але мясцін, дзе растуць плады нашмат больш.
У 2020 годзе кавуны выгадавалі на палярнай станцыі ў Арктыцы. Навукоўцы Усерасійскага інстытута генетычных рэсурсаў раслін імя М.І. Вавілава падабралі хуткаспелы холадатрывалы селекцыйны насевак кавуна. Эксперымент праводзілі ў вяснова-летніх цяпліцах без дадатковага асвятлення і апалу. Першыя кавуны паспелі ў верасні.
У залежнасці ад краіны і спосабу гадоўлі вар'іруецца сезоннасць кавуноў. Сёння казаць пра тое, што бахчавыя трэба купляць з сярэдзіны жніўня і ў верасні, не зусім дакладна. Калі гаворка ідзе, прыкладам, пра астраханскія кавуны, якія спелі натуральным спосабам, то жнівень-верасень іх сезон.
Але цяпер ёсць магчымасць выкарыстоўваць адмысловую расаду ці ўжываць тунэльную хованку пладоў для стварэння аптымальных умоў. У гэтых выпадках ураджай можна атрымаць з канца чэрвеня – пачатку ліпеня. Пад канец верасня даспяваюць самыя познія гатункі кавуноў, якія найчасцей кансервуюць ці марынуюць.
Як захаваць кавун да зімы? Лепшыя спосабы нарыхтоўкі
да зместуЯк выбраць кавун
Ёсць некалькі паказчыкаў, што кавун спелы.
- Сухі прылістак («хвосцік»). Арыентавацца толькі на гэта не варта, таму што ён мог высахнуць пры транспартацыі ці пакуль ляжаў на прылаўку.
- Выяўлены малюнак на лупіне і яркае фарбаванне кавуна. Пры гэтым не павінна быць матавага нанёску.
- Бок, на якім ляжаў плод на зямлі, павінен быць ярка-жоўтым, але не белым. Калі такія плямы ёсць на кавуне зверху, то найхутчэй ён спёкся на сонцы.
- Саспелы кавун пры груку выдае звонкі гук з выяўленай вібрацыяй. Глуха гучыць плод, які яшчэ не паспеў.
Наагул па выглядзе кавуна складана на 100% сказаць, што плод спелы. У разрэзе ў спелага кавуна будзе мякаць яркага колеру, чорныя семачкі, а не белыя. Яшчэ мяжа паміж лупінай і мякаццю павінна быць выразнай, гэта паказвае, што прадукт якасны. Калі мяжа невыразная, то найхутчэй у ягадзе ёсць нітраты.
да зместуЧым карысны кавун
Кавун лічыцца функцыянальнай ежай і карысны для людзей, якія атрымваюць вялікія фізічныя нагрузкі. Гэта ягада адначасна забяспечвае арганізм хуткімі вугляводамі, антыаксідантамі, амінакіслотамі.
У кавуне ўтрымліваюцца: вітаміны групы В, аскарбінавая кіслата, вугляводы. А таксама ёсць жалеза, магній і раслінная клятчатка. За кошт магнію забяспечваецца хуткае ўсмоктванне іншых карысных злучэнняў. Што патрэбна для ўнутраных органаў, у прыватнасці, для сардэчна-сасудзіннай сістэмы. Кавун складаецца на 90% з вады, і з'яўляецца выдатным мачагонным сродкам.
У складзе ягады знаходзіцца вітамін С, які карысны для здароўя валасоў. Ён узмацняе сінтэз калагену, патрэбнага для іх росту. Таксама паляпшае кровазварот, дапамагае пазбавіцца сухасці і ломкасці валасоў.
Кавуны багатыя жалезам, што забяспечвае добры крывацёк (працэс, у выніку якога ўтвараюцца эрытрацыты, лейкацыты, трамбацыты), што дапамагае пры анеміі.
Знаходжанне ў плодзе пектыну і клятчаткі паляпшае маторыку кішачніка. Ужытак ягады добра рэгулюе праходжанне біяхімічных працэсаў у арганізме, дапамагаючы ў лячэнні артрыту і падагры.
Антыаксіданты ў кавуне спрыяюць папярэджанню старэння арганізма, змагаюцца з вольнымі радыкаламі, бароняць арганізм ад узроставых парушэнняў.
Шчолачныя злучэнні ў складзе ягады спрыяюць рэгуляванню кіслотна-шчолачнага балансу ў арганізме, таму кавун ядуць пры ацыдозах рознага паходжання. А за кошт лікапіну мінімізуецца рызыка развіцця прастатыту і паталогіі малочнай залозы.
Выводзячы залішнюю вадкасць з арганізма, кавун дапамагае пазбыцца непатрэбных кілаграмаў, пры гэтым страчваецца жаданне перакусіць, спаталяецца пачуццё голаду. Кавун ужываюць пры атлусценні і ў час галадання, але толькі па медыцынскіх паказчыках.
да зместуЛячэбныя ўласцівасці кавуна
Як з дапамогай кавуна пазбавіцца ад глістоў?
Каб пазбавіцца ад глістоў, трэба высушыць семкі кавуна ў духоўцы, здрабніць іх у кавамолцы ці блэндары. Пасля заліць дзесяццю часткамі цёплага малака і пакінуць настойвацца на гадзіну. У дзень трэба спажыць мінімум дзве шклянкі такога напою. Лепш у некалькі прыёмаў перад ежай ці адразу ўвесь аб'ём на галодны страўнік. Курс лячэння – 2 тыдні.
да зместуЯк з дапамогай кавуна зменшыць узровень халестэрыну?
Палову шклянкі насеўку кавуна старанна здрабніць і заліць трыма шклянкамі гарачай вады. Сумесь патрэбна кіпяціць на павольным агні на працягу 10 хвілін. Пасля накрыць і настойваць адну гадзіну. Потым працадзіць праз марлю. Гатовы напой прымаць па адной шклянцы 3 разы на дзень.
Як з дапамогай кавуна вылечыць запор?
Змяшаць у роўных прапорцыях кавуновы і апельсінавы сок. Прымаць па паўшклянкі 3 разы на дзень за паўгадзіны да ежы. Такі напой актывізуе перыстальтыку кішачніка, зніме сімптомы стомленасці.
Кавун у якасці мачагоннага сродку
Выкарыстоўваецца кавуновы сок і адвар кавуновых лупін. Для гатавання адвару трэба ўзяць адну частку здробненых кавуновых лупін, адварыць іх у дзесяці частках ачышчанай вады. П'юць кавуновы сок ці кавуновы адвар па паўшклянкі 3—4 разы на дзень.
Апроч гэтага выкарыстоўваецца кавуновая цэдра. Са старанна памытых кавуновых лупін трэба счысціць верхні пласт, высушыць і захоўваць у цёмным месцы. Прымаюць па 5—6 г. тройчы ў дзень да ежы.
да зместуКавун пры ліхаманкавым стане
Выкарыстоўваецца кавуновае «малако». Для яго гатавання 1 сталовую лыжку тоўчанага насення трэба расцерці з 24-ма лыжкамі халоднай ачышчанай вады. Такі сродак прымаюць па адной чайнай лыжцы кожныя дзве гадзіны.
Кавун пры арытміі
У роўных прапорцыях змяшаць кавуновы і бярозавы сокі. Прымаць па 1 шклянцы 3 разы на дзень да ежы. Гэты сродак зніжае ціск, спрыяе паслабленню сімптомаў арытміі, аказвае гарачкапаніжальны эфект. Апроч таго, такім напоем рэкамендуецца паласкаць рот і горла пры запаленчых працэсах.
Кавун пры жоўцекамянёвай хваробе
Для ачышчэння жоўцевых пратокаў трэба ўзяць 5 сталовых лыжак здробненых і высушаных лупін кавуна, заліць іх літрам кіпеня. Паставіць на павольны агонь і кіпяціць 25—30 хвілін. Пасля гэтага даць адвару настаяцца пры пакаёвай тэмпературы 40 хвілін. Далей прафільтраваць праз марлю. Гатовы сродак прымаюць па 1 шклянцы за 20 хвілін да ежы 4—5 разоў на дзень.
Кавун пры дысбактэрыёзе і каліце
Для гатавання лекавага сродку можна скарыстаць свежую ці сушаную лупіну. Скарынку трэба адлучыць ад мякаці плода, ачысціць ад вонкавай ярка-зялёнай плёнкі, здрабніць і заліць вадой з разліку 100 г сыравіны на літр ачышчанай вады. Пасля сумесь трэба пакінуць на слабым агні на паўгадзіны, даць настаяцца каля гадзіны і працадзіць праз марлю. Гатовы сродак прымаюць па паўшклянкі тройчы ў дзень.
да зместуЯк з дапамогай кавуна аднавіць страваванне?
Адвар з кавуновых скарынак можна скарыстаць у якасці дадатковай тэрапіі. Падрыхтаваць 100 г. ачышчаных кавуновых лупін, заліць іх літрам чыстай вады, змясціць ёмістасць на агонь і варыць 30—40 хвілін. Зняць з агню, закрыць, пакінуць настойвацца цягам гадзіны. Пасля працадзіць з дапамогай марлі. Гатовы адвар прымаюць па паўшклянкі тройчы ў дзень не залежна ад прыёму ежы.
Як з дапамогай кавуна пазбавіцца ад дыярэі?
Узяць 150 г. сухой лупіны, заліць літрам кіпеню, даць настаяцца гадзіну. Пры выкарыстанні парашку з лупін кавуна трэба браць 1 сталовую лыжку сыравіны на 1,5 шклянкі вады. Гатовы сродак прымаюць па 1 шклянцы 3—4 разы на дзень за паўгадзіны да ежы.
Кавуном можна вылечыць раны і парэзы?
Мякаць кавуна спрыяе эфектыўнаму гаенню ран і збавенню ад сінякоў. Для гэтага кавуновую мякаць трэба прыкладваць да пашкоджаных месцаў на скуры некалькі разоў на працягу дня. Апроч гэтага пашкоджання можна апрацоўваць кавуновым сокам. Для лепшага эфекту патрэбна здрабніць мякаць кавуна, прыкласці да пашкоджанай вобласці і замацаваць кампрэс з дапамогай бінту і пластыру.
Кавун для амаладжэння скуры
Падрыхтаваць паўшклянкі густой маннай кашы, згатаванай на малацэ, кавуновы сок, натуральны мёд, алей і палову чайнай лыжкі солі. Усё патрэбна змяшаць. Нанесці маску на твар, трымаць 30 хвілін. Пасля змыць цёплай вадой.
Чаму шкодны кавун і каму супрацьпаказаны
Кавун – не самая бяскрыўдная ягада. Яго нельга есці з іншай ежай, бо гэта можа выклікаць метэарызм (уздзьмутасць жывата з-за скупнасці надмернай колькасці газаў у кішачніку), боль у жываце, расстройствы кішачніка. Кавун трэба ўжываць паміж асноўнымі прыёмамі ежы.
Ужытак вялікай колькасці кавуноў можа справакаваць запор, уздзьмутасць, абвастрэнне захворванняў СКТ. Празмерны ўжытак можа выклікаць водную інтаксікацыю арганізма (воднае атручванне з-за надмернай колькасці вады ў арганізме ці асобных яго частках). Гэта адна з формаў парушэння водна-салявога памену. Выяўляецца водная інтаксікацыя ў выглядзе ацёкаў на твары, нагах, можа прывесці да развіцця асцыту (скупнасці вадкасці ў чэраўнай паражніне), ацёку лёгкіх і мозгу.
Супрацьпаказанні:
- Лекаванне кавуном не рэкамендуецца пры язве страўніка, пры захворваннях, якія злучаны з затрымкай вадкасці ў арганізме, пры дыярэі, каліце, гастрыце з павышанай кіслотнасцю.
- Супрацьпаказанае спажыванне кавуноў людзям з захворваннямі мочапалавой сістэмы, асабліва абцяжаранымі камянямі ў нырках, метэарызмам, цяжкімі паталогіямі падстраўнікавай і падкарэннай залозаў.
- З асцярожнасцю трэба ўжываць кавун дыябетыкам.
Кавун асабліва небяспечны, калі выгадаваны ў ненатуральных умовах. Для хуткага паспявання і набору масы кавуны падкормліваюць азотнымі ўгнаеннямі, якія самі па сабе не асабліва таксічныя, але трапляючы ў страўнік, адбываецца іх ператварэнне ў шкодныя злучэнні.
Такія рэчывы парушаюць «транспартную» функцыю крыві, што негатыўна ўплывае на ўзровень гемаглабіну. Яны могуць прывесці да гіпаксіі (зніжанае ўтрыманне кіслароду ў тканках арганізма або кіслароднае галаданне) і могуць стаць асноўнай прычынай развіцця сур'ёзных паталогій.
Не купляйце трэснутыя кавуны, не правераныя санітарнымі службамі.
https://bel.24health.by/palasaty-rejd-yak-zhurnalisty-i-urachy-kavuny-pravyarali/?preview_id=60541&preview_nonce=4ad61eacd7&_thumbnail_id=127771&preview=true
